ÖNCƏ ŞEİRLƏRİ İLƏ DOSTLAŞDIĞIM ŞAİR

Nurafizlə ilk tanışlığımıza və aramızda əbədiyyatın özü qədər davam edəcək sıcaq dostluğumuza görə, mən ilk öncə onun şeirlərinə borcluyam. Çünki məni onunla ilk tanışdıran təsadüfən əlimə keçən və düşünmədən «Yeni Azərbaycan» qəzetinin o vaxtlar populyar olan «Ədəbiyyat» əlavəsində çap etdirdiyim şeirləri olub. Burası da maraqlıdır ki, nə sovet dövründə, nə də indi yazdıqlarını çap etdirməkdə o qədər də fəal olmayan, bununla belə dövrü mətbuatı və ədəbi prosesləri yetərincə izləyən şair dostum adı çəkilən qəzetdə öz şeirlərini görəndə, həqiqətən təəccüblənib. Axı, eloğlu olmağımıza baxmayaraq, həmin vaxta qədər mən onu yalnız şeirləri vasitəsilə tanımışam və elə o şeirlər də bizi tanışdırıb və dostlaşdırıb.

Nurafiz ədəbi sahədə çalışmasa da, anadan şair doğulmuşlardandır. İlk şeirlərini hələ orta məktəbdə oxuyarkən qələmə alıb. Bakıda keçirdiyi tələbəlik illərində o vaxtlar dəbdə olan adlı-sanlı ədəbi dərnəklərdə fəal iştirak edib, indi bir çoxu Azərbaycanımızın böyük yazarları kimi məşhurlaşan həmyaşıdları ilə eyni sırada çap olunub. Sonralar Qırmızı imperiya çöküb və kimsəyə sirr deyil ki, qanlı-qadalı olan bu çöküşün ən böyük zərbələrindən biri də mədəniyyətimizə və ədəbiyyatımıza dəyib. Ədəbi dəyərlər və poetik kriteriyalar o dərəcədə mənfiyə doğru dəyişib ki, uzun illər bu sahədə sənətə dəxli olmayan ədəbi vampirlər və sırtıq cızmaqaraçılar meydan sulayır. Və elə bu səbəbdən də anadan şair doğulmuşların böyük əksəriyyəti kimi, Nurafiz də öz sahilinə çəkilib, suların durulmasını gözləyib.

Get-gedə daha da durulan bu suların aydınlığında mən onun ilk dəfə olaraq oxuculara kitab halında təqdim etdiyi şeirləri ilə baş-başayam. Öz ilkin mənbəyini qədimlərdən qədim Təhlə elinin, Qarayazı-Borçalı arealının zəngin poetik təfəkküründən alan Nurafiz yaradıcılığı çağdaş Azərbaycan poeziyasının ədəbi palitrasında öz rəng çalarları ilə seçilən dəyərli nümunələrdən sayıla bilər. Əsərlərindən də göründüyü kimi, o, yazdıqlarını gücənə-gücənə, qafiyələr üstündə qurulmuş şeir kimi deyil, özünün yaşadığı duyğuları ruhunda daşımağın mümkünsüzlüyünü hiss edəndə birnəfəsə vərəqlərə köçürür. Elə bunun nəticəsidir ki, Nurafizin istər heca, istərsə də sərbəst vəzndə yazdığı şeirlər oxunduqca oxunur, çox da çətinlik çəkmədən qavranılır, asanca yadda qalır və əsası odur ki, düşündürür.

Şair dostumun yaradıcılığının əsas mövzusu insan və onun yaşamıdır. Qulağı dəng edən pafos, hay-küy, saxta vay-şivən onun yaradıcılığına yaddır. O, tribuna üçün yazmır və zənnimcə, bu da onun əsərlərinin əsas məziyyətlərindəndir. Əsil şeirin şüarçılıq və məddahlıq anlayışları ilə daban-dabana zidd olması qənaəti bəlkə də, bir çox görkəmli şairlərimiz kimi, Nurafizdə də şüuraltı formalaşmış bir meyardır.

Maraqlıdır ki, ən müxtəlif mövzuların öhdəsindən bacarıqla gələ bilən dostum, poetik ifadə tərzi ilə sərrast fikir çulğaşmasını asanlıqla bir araya gətirə bilir; onun sözə münasibəti «Söz» şeirindəcə insanı düşünməyə məcbur edir:

Fikri zorla mindirəndə

Nalsız misranın tərkinə,

İki ömür bəs eləmir

Dözməyə sözün ərkinə.

Vətən haqqında yazmayan şair yoxdur, desəm, məncə yanlış olmaz. Ən müxtəlif şairlər tərəfindən Vətən haqqında qalaq-qalaq şeirlər, palaz-palaz poemalar yazılıb. Nurafizin vur-tut altıca misralıq «Vətən» şeirinə sayğıdəyər oxucunun qiymət verməsi üçün mən onu burada təqdim etməkdən qətiyyən çəkinmirəm:

Padşah da olsam qürbətdə,

Dənizin bir addımlığında

Atılıb qalmış gəmiyəm.

Vətənsiz-

Ağac kölgəsini

Qaldırmaq istəyən uşaq kimiyəm.

Saxta pafos, yalançı hay-küy, «boşboğaz» vətənpərvərlik, uzun-uzadı «vətən eşqi» sicilləməsi bu şeirdə yoxdur və şəxsən mənim üçün qürbət və vətən «cütlüyünün» yığcam düsturu bu altıca misradadır.

Nurafizin şeirləri öz yığıcamlığı (onun əksər şeirləri 15-20 misranı keçmir) və bu yığıcamlığa sığışan və yaxud sığışdırıla bilən məna tutumu ilə seçilir. Bu keyfiyyətlər onun məhəbbət lirikasında daha böyük önəm kəsb edir. «Gözlə məni» şeirinin bircə bəndinə diqqət edin:

Səninçün yoxam daha,

Xatırla sözlə məni.

Quruja aham daha,

İçində gizlə məni.

Kitabdakı «Dəymə bənövşəyə», «Ağla bir az», «Gəzirəm», «Köksümə sıxdım səsini» və bu qəbilədən olan bir çox şeirlər çağdaş poeziyamızda məhəbbət lirikasının uğurlu nümunələri sayıla bilər.

Bəlkə də ixtisasca mühəndis olduğundandır ki, Nurafizin poetik leksikonundakı ayrı-ayrı təşbeh və bənzətmələr olduqca yerinə düşür və fikrin dəqiq və aydın çatdırılmasında əvəzsiz rol oynayır. Nurafiz insani duyğularıyla bütün məqamlarda baş-başa qala bilən və bu duyğuları zərgər dəqiqliyi ilə poetik sözə çevirə bilən şairdir. Bu mənada, o, elə-belə söz demək xətrinə yazmır; əksinə, mən yüzdəyüz əminəm ki, hiss və duyğuları ona aman verməyəndə, bu ilahi yükə dözmək çətinləşəndə, onun qələm kağıza sarılmaqdan başqa əlacı qalmır və gerçək istedadın və idrakın nuruna bələnən bu səmimi hisslər, duyğular bir şair ömrünün timsalında yüzlərin, minlərin hiss və duyumuna çevrilə bilir, oxucu düşüncəsini yormadan, oxunduqca oxunur.

Onu da qeyd edim ki, şair dostumun ciyərparası - 13 yaşlı oğlu Nurlan da kiçik yaşlarınnan poetik sözün işığına can atır; ilk qələm təcrübələri artıq bir neçə ildir ki, populyar qəzet - curnallarda, ədəbi almanaxlarda çap olunur və inanıram ki, bu ailə 2 ədəbi duet gələcəkdə də gerçək poeziya sevərlər üçün gerçək poetik nümunələrin yaranmağında az rol oynamayacaq.

Kitabda şairin müxtəlif illərdə qələmə aldığı şeirləri ilə birgə, çağdaş zəmanəmizlə səsləşən, müxtəlif səbəblərdən bir-birinə həsrət qalan ana və balanın kədərli həyatına həsr olunmuş «Qızcığaz» poeması da yer alıb. Bu poemanın və bütövlükdə kitabın qiymətini vermək ədəbi tənqidin işi olsa da, ipucu kimi qeyd etmək istəyirəm ki, poemada qoyulmuş problem hazırda Azərbaycanımızı sıxıntılarda saxlayan Qarabağ probleminin özü qədər aktual və ağrılıdır.

Və... onu da qeyd etmək istəyirəm ki, Nurafiz mənim üçün təkjə qələm dostu yox, eyni zamanda gen və dar günlərimin dostudur. Onun əsərləri haqqında uzun yazmaq mənim üçün ona görə çətindir ki, o şeirlərin əksəriyyətində mənimlə bir ruh doğmalığı var və o duyğuların çoxunu mən də yaşayıram. Bir də... mən Nurafizdən daha öncə onun şeirləri ilə dost olmuşam.

Hümmət Rafiq

Kaspi.- 2011.- 23-25 iyul.- S.16.