“Bu gün kinoya getmək bayramdır”

«Telefilm» kino kompaniyasının baş direktoru Yuri Masyuk kino aləmində təzə adam deyil. O, Rusiya Kino İttifaqının üzvüdür. «Nika» Rusiya Kino Akademiyası, Avrasiya Teleakademiyası və Beynəlxalq Televiziya və Radio Akademiyasının akademikidir.

Yuri Masyukun Rusiya kinosu ilə bağlı fikirləri eynən Azərbaycan kinosunun problemləri ilə eynidir.

- Yuri Vasilyeviç, seriallar bolluğunda baxmağa maraqlı heç nə yoxdur.

- Qəribdədir ki, maraqlı tarixçələr, ailə həyatı, insanların taleyi, ölkənin həyatı haqqında çox az filmlər çəkilir. Bu cür seriallar çəkilməlidir ki, insanlar özlərini tanıya bilsinlər. Bəlkə belə filmlər ortaya çıxsa, sonra insanların da həyatında hansısa dəyişikliklər baş verə bilər. Mən və rejissorlar Uskov və Krasnopolski ilə 60-cı və 2000-ci illərdən bəhs edən seriallar çəkdik. «İki tale» televiziya filmini görəndən sonra insanlar arasında canlanma yarandı. Film iki il dalbadal reytinqdə birinci yer tutdu. Ukraynada uşaqlar bu filmlə bağlı inşa yazırdılar. Amerikada rus diasporu filmə baxandan sonra ekrandan ayrılmırdı. Mən yalnız sonralar başa düşdüm ki, «Kölgələr günorta yox olur», «Əbədi çağırış» filmləri nə deməkdir. İnsanlar bu filmlərin qəhrəmanı ilə yaşayır və baş verən hadisələr fonunda ölkələrinin tarixini öyrənirdilər.

- Artıq o filmləri ailə tarixçələrindən bəhs edən seriallar əvəzləyib.

- Bu filmlər gerçəklik kontekstindən uzaqdır. Hazırda telekanallarda nə zaman ki, ailə hadisələrini göstərirlər, həmin filmlərdə ölkədə baş verən proseslərdən danışılmır və sanki bu proseslərin ailəyə heç bir təsiri yoxdur. Belə görünür ki, bizim qəhrəmanlarımız həyatdan kənar düşüblər. Onlar sanki çəkisizlik şəraitində yaşayırlar. Əlbəttə, incəsənət vasitəsi ilə insanların baş verənlərlə əlaqəsini göstərmək çətindir. O cümlədən, seriallarda bu məqamlar xüsusən üzə çıxır.

- Yaxşı film daha çox nə ilə fərqlənir?

- Dramaturgiya ilə. Ssenaristlərimiz arasında əsl dramaturqlar o qədər çox deyil. Adları məşhur olanlar isə barmaqla sayılası qədərdir. Yaxşı serialın əsası yaxşı ədəbiyyatdır. Məsələn, «Qaçış», «Dubrovski», «Uqrum çay»… filmlərini götürək. Biz «Uqrum çay»ın remeykini etmək istədik. Ancaq telekanalların birində dedilər ki, klassika lazım deyil, reytinqi olmayacaq. Amma Puşkin və ya Dostoyevski heç vaxt pis ola bilməz. Ekranlaşdırmaq isə başqa söhbətdir. Əgər biz gənclərin tərbiyəsi haqqında düşünürüksə, məşhur klassik əsərlərin remeyklərindən qorxmamalıyıq. Biz onları müasir səviyyədə yeni texnika ilə , metodlarla, yeni aktyor nəsli ilə təqdim etməliyik. Ancaq «klassika heç kimi maraqlandırmır» sözlərini eşitmək gülməlidir. Axı, klassika nümunəsi olan «İdiot» Rusiya kanalında böyük anşlaqla qarşılandı. Telekampaniyalar tez-tez deyirlər ki, indi başqa zamandır. Mən hesab edirəm ki, indi sadəcə kriteriyalar itib. Əvvəllər çəkiləcək filmlərin tematik planı tutulurdu. Hamı başa düşürdü ki, müxtəlif nəsillər üçün hansı janrda kino çəkmək lazımdır. Ancaq bu gün bu proses yoxdur. Əlbəttə, indi başqa zamandır. Ancaq unutmaq lazım deyil ki, biz öz qiymətli irsimizə – güclü ədəbiyyatımıza, teatr ənənələrimizə həmişə sahib olmalıyıq.

- Aktyorlar haqqında danışaq. Bu gün müxtəlif seriallarda tez-tez eyni simaları görmək olur.

- Mən hesab edirəm ki, rejissorlar təkcə dəbdə olan ifaçılar haqqında düşünməməlidirlər. Bu oyunda uduzan tərəf tamaşaçı olur. Rusiyada çoxlu teatrlar var. Əminəm ki, orada çox maraqlı aktyorlar çalışır. İlk növbədə onları tapmaq lazımdır. Bunun isə pula və zamana ehtiyacı var. Çünki, başqa bir şəhərdən aktyoru çəkilişə dəvət edərkən bunun yaşayışını və gediş-gəlişini təmin etməlisən. Bu üzdən aktyorları dəvət etmirlər, yalnız yaxındakılarla kifayətlənirlər.

- Qərbdə aktyorlara çoxlu pul verirlər...

- Qərbdə əsl aktyor anlamı çox mürəkkəbdir. Yalnız belələrinə çox pul ödəyirlər. Bizdə isə iki dəfə televiziyaya çıxan adam artıq ulduzdur. Əgər əvvəl aktyor tutaq ki, çəkiliş gününə görə 500 dollar alırdısa, biz indi bu rəqəmi ona təklif edə bilmirik. Bununla belə aktyorlar filmə çəkilirlər. Əgər yaxşı ifaçılardan ibarət ansambl yığılsa, ümumiyyətlə, əla keyfiyyət alınar.

- Nə üçün adamlar Amerika filmlərinə baxmağa üstünlük verirlər?

- İlk növbədə ona görə ki, bu filmlərin gözəl reklamları var. Yüksək səviyyəli texniki ifaçılıq mövcuddur. «Avatar»ı götürün. Bu, texnikada yeni sözdür. Bu təkcə bizim üçün yox, bütün dünya üçün maraqlıdır. Kinoteatrlara əsasən cavanlar gedir. Həmçinin biletlərin qiymətində də problem var. Tutaq ki, ailənin 4 üzvü kinoya getmək istəyir. Ancaq bir biletin qiyməti 300 rubldan başlayır. Orta yaşayış səviyyəsində olan ailə bu pulu necə ödəyə bilər? Ona görə də bu gün kinoya getmək bayramdır. Mənə elə gəlir ki, yaxın 10 il ərzində alıcılıq qabiliyyəti daha da çətinləşəcək. Filmlərimiz ekranlara çıxmır. Səbəb sadədir: reklam zəifdir, müasir texnika kinoya evdə baxmağa şərait yaradır. Hətta, bu gün telefonla da filmə baxmaq mümkündür. Kinoteatrları əvəzləyən çox şeylər meydana gəlib. Biz öz tamaşaçımızı itirmişik. Bu, dövlətin problemidir. Əgər gənclər yalnız xarici filmlərə baxırlarsa, onlar öz həyatımız haqqında nə biləcəklər və necə böyüyəcəklər?

Təranə

Kaspi.-2011.-25 oktyabr.- S.15.