Turizm: Ölkəyə gətirmirik, ölkədən niyə qaçırırıq?

İnsanların münasib qiymətə keyfiyyətli istirahətini təşkil etmək istəməyənlər ziyanı təkcə özlərinə vurmurlar...

Dincəlməyi düşünən istənilən insanı bu gün dindirsəniz, onun istirahət planlarının mütləq xarici ölkələrlə bağlı olduğunu görəcəksiniz. Səfərin xərclərinə maliyyə imkanı çatdı-çatmadı, qurulan planlar ən azı xəyallarda da olsa, bu çərçivələrdən kənara çıxmır. Səbəb yalnız görülməsi arzulanan yad ölkələrə can atmaqla bağlı deyil. Bu gün yerli turistləri ölkəmizin turizm məkanlarından qaçaq salan çoxsaylı səbəblər var. Elə bu səbəblərin aradan qaldırılmasına yönələn “Turizm ili”nin yekunlaşmasına az müddət qalsa da, nədənsə bu sahədə irəliləyiş nəzərə çarpmır.

Əslində, 2011-ci ilə bu adı verməklə “Turizm ili”ndən gözlənilənlər, daha doğrusu, il ərzində bu sahədə əməlli-başlı dəyişikliyi görmək ümidləri də çoxdur. Doğrusu, bu gün Azərbaycanda müasir standartlarla uyğunlaşan otellərin sayının artmasını danmaq olmaz. İstər Bakıda, istərsə də regionlarda möhtəşəm tikililəri ilə diqqət çəkən xeyli otellər, turizm kompleksləri mövcuddur. Amma xidmət haqqının yüksəkliyi ilə də seçilən bu otellərdə dincəlmək bu gün hər kəsə nəsib olmur. Nisbətən əlçatan otellər isə nə özümüzü, nə də mədəniyyət və turizm nazirimizi razı salmır. Məsələn, yay olunca əsas insan axınını qarşılayan istirahət bölgələrindən biri olan Nabranda ümumi ab-havanı nazir Əbülfəs Qarayev qənaətbəxş hesab etmir. “İstirahət mərkəzlərinin daxilində səliqə-sahman olmaması bölgədə turizmin inkişafına təkan verə bilməz. Ərazinin səliqəliliyi və təmizlik bu məsələdə ciddi rol oynayır”- deyən nazirin sözlərinə görə, turizm müəssisələri standartları nəzərə almalıdırlar. Naziri razı salmayan başqa problem turizm şirkətləri ilə mehmanxanalar arasında mövcud olan zəif əlaqələrdir. Elə şirkətlərin özləri də bu amildən şikayətçidirlər. Məsələn, bir müddət əvvəl turizm şirkətləri ilə qəzetimizdə kökünü araşdırdığımız bu problemi “Şahanə” turizm şirkətinin təsisçisi Sayalı Səfərova turistləri yerləşdirmək üçün otellərdə endirimlərin olmaması ilə izah edib: “Tutaq ki, 600 manata Antalyaya gedib, yemək, yol xərcləri, beşulduzlu otel daxil olmaqla, 10 gün müddətində qalmaq olur. Dünyanın hər yerində turizm şirkətlərinə endirimlər olur. Amma bizdə əksinədir. Məsələn, 170-200 manata Qəbələdə, ya Qubada otelin qiymətini deyirlərsə, onu biz turizm şirkəti olaraq lap tutaq ki, 150 manata alaq, yenə də sərf eləmir. Gərək biz o yerləri 30-40 manata alaq ki, müştərilərimizi orada yerləşdirək. Ona görə də şirkətin xətti ilə daha çox xaricə göndəririk, nəinki Azərbaycana qəbul edirik. Sahibkarlar tərəfindən yerli şirkətlərə otellər, restoranlar və s. üçün endirimlər olmalıdır”. Belə bahalıq isə nəinki xarici turistlərin, eləcə də yerli turistlərin istirahətinə əməllicə əngəl yaradır: ”Əgər bölgələrimizə getsəniz, 30-40 manata normal otel tapa bilməyəcəksiniz. 30 manatlıq oteldə siz qalmazsınız. Biz qonaqlarımızı orada saxlamarıq. Yaxşı, keyfiyyətli otellərdə isə, məsələn, Qəbələdə “Qafqaz Resort”da ən aşağı qiymət 150-170 manatdır. Bundan aşağı qiymətə yer yoxdur. 170 manata 3 gün qalmağın xərci 600 manata yaxınlaşır”. Bu xərclə isə müştəri Türkiyədə, eləcə də başqa ölkələrdə dincəlməyi Azərbaycandan üstün tutur.

Hələ 1909-cu ildə Londonda Selfridge univermağının banisi Qarri Qordon Selfridjin işlətdiyi və o vaxtdan da məişətdə gündəlik istifadə olunan “müştəri həmişə haqlıdır” ifadəsinə güvənsək, bu gün yerli turizm sektorundan uzaq duran müştəriləri haqlı çıxaran kifayət qədər faktlar sadalamaq olar. Çünki xidmətlərə görə verdiyi, daha doğrusu, ondan tələb olunan xərclər müştərinin istirahətdən ala biləcəyi həzzin yanında hətta kosmik rəqəmlərlə müqayisə olunur. Bu yaxınlarda Qəbələdə yerləşən “Yeddi gözəl” otelində şahidi olduqlarım fikrimin təsdiqi ilə yanaşı, turizm problemlərinin yalnız qiymətlərdə deyil, aşağı keyfiyyət və yararsız personal xidmətlərində də olduğunu göstərir. Qəribəsi odur ki, analoji problemlə düz bir ildən sonra eyni oteldə ikinci dəfə qarşılaşırdıq. Yataq dəstlərinin dəyişdirilmədiyini əsas gətirərək onların yenilənməsini istəyən otaq yoldaşlarımdan birinin haqlı tələbinə bu işə cavabdeh olan şəxs “bilirsiniz o qadınlar bunların yuyulmasına nə qədər əziyyət çəkir?”- cavabını verdi. Düzdür, işçi personalın bu şəkildə “qayğısına” qalıb, “halına yanan” həmin şəxs gələn müştərilərin yuyulmamış yataq dəstlərindən istifadəsini normal saysa da, bəlkə də bunu müştərilərin şıltaqlıqları kimi qəbul etsə də, sonunda haqlı çıxan müştərinin istəyi təmin olundu. Amma otelə gələn müştəri heç də səhhəti üçün problem yarada biləcək xəstəliklər qazanmaq arzusunda olmadığı kimi, yataq dəstlərinin dəyişdirilməsini personala xatırlatmaq öhdəliyi də daşımır. Müştərilərini itirmək istəməyən, eyni zamanda iradlarla qarşılaşmağı arzulamayan hər bir otel özü bu kimi xırda görünən, əslində böyük problemlərə yol aça biləcək məsələlərin qayğısına ilk gündən qalmalıdır. Turizmin çoxsaylı “dərdləri” bununla bitmir. Bu gün bələdçilərin olmaması, viza çətinlikləri, uyğunsuz qiymətlər, qeyri-peşəkar kadrlar və s. kimi həllini gözləyən məsələlər ölkəyə turist gətirmək bir yana, yerli turistlərin də ölkədən qaçmasının əsas səbəbləri olaraq qalır.

Əgər ölkəni turizm məkanına çevirmək istəyiriksə, onda S.Səfərovanın dediyi kimi, turistlər üçün respublikada bütün şərait yaradılmalıdır: ”Turist ölkəyə gələndə bilməlidir ki, servis baxımından hər rahatlığı var. Servis olmasa, turist ikinci dəfə o ölkəyə gəlməz. Ona görə də aeroportdan başlamış şəhərin içinə qədər hər cür imkan yaradılmalı, hər cür servis olmalıdır”. Bu məsələdə nazir Ə.Qarayev də turizm şirkətlərini diqqətli olmağa çağırır: ”Azərbaycanda kabab turizminin vaxtı keçib. İndi insanlar keyfiyyətli şəkildə istirahət etmək, əylənmək istəyirlər. Bunu təşkil etməyənlər yalnız özlərinə ziyan vururlar”.

Amma və lakin: Yalnız özlərinəmi?..

Həqiqət İSABALAYEVA

Kaspi.-2011.- 22 sentyabr.- S.8.