Olimpə uzanan yol

Bakı 2020-ci ilin Yay Olimpiya Oyunlarını keçirilməsi üçün ən layiqli namizəddir

Bakı şəhərinin 2020-ci ilin Yay Olimpiya Oyunlarını keçirmək üçün namizədliyinin irəli sürülməsi ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə Təşkilat Komitəsinin yaradılması barədə Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev sərəncam imzalayıb. Sənəddə qeyd olunub ki, Olimpiya oyunları dünya dövlətlərinin diqqət mərkəzində dayanan ən mühüm və möhtəşəm idman tədbiridir. Olimpiya hərəkatında Azərbaycanın fəal iştirakı və idmançılarımızın Olimpiya oyunlarında qazandıqları nəticələr ölkəmizin idman sahəsindəki potensialını nümayiş etdirməklə yanaşı, onun ümumi inkişaf səviyyəsinin göstəricisinə çevrilir və eləcə də beynəlxalq nüfuzuna təsir edir.

Bədən tərbiyəsi və idman sahəsində həyata keçirilən dövlət siyasətinin daha da gücləndirilməsi, Olimpiya hərəkatının genişlənməsi və geniş coğrafi məkanda təbliğinin təşkil edilməsi məqsədi ilə Bakı şəhərinin 2020-ci ildə XXXII Yay Olimpiya Oyunlarını keçirmək üçün namizədliyi irəli sürülüb. Sənəddə qeyd olunub ki, Belə mötəbər yarışların Azərbaycanın paytaxtında keçirilməsi dünya idman aləmində ölkənin nüfuzunun artmasına şərait yaradacaq.

Olimpiya tarixi

Qeyd edək ki, olimpiya oyunları tarixində indiyə qədər 29 Yay Olimpiya Oyunları keçirilib.

Qədim Yunanıstanda hələ 28 əsr bundan əvvəl kimin daha güclü, çevik və cəld olduğunu aşkara çıxarmaq üçün atletlərin yarışı keçirilib. Ən böyük və məşhur idman yarışları Olimpiya şəhərində keçirildiyi üçün bu oyunlar Olimpiya Oyunları adlanırdı.

Olimpiya Oyunları Yunanıstanda böyük bir bayram sayılırdı və 1417 gündən bir, yəni hər dörd ildən bir keçirilib. Əvvəllər olimpiyaçılar yalnız qaçışın sürətinə görə yarışıblar. Lakin illər keçdikcə Olimpiya Oyunları yarışlarının proqramına həmçinin pentatlon (beşnövçülük: qaçmaq, nizə və disk tullamaq, uzununa tullanmaq, güləşmə), yumruq döyüşü, ikitəkərli arabalarda yürüş də daxil edilir. Olimpiya bayramlarında incəsənət müsabiqələri də keçirilər, məsələn, şairlər Olimpiya Oyunlarının şərəfinə qoşduqları şeirləri və himnləri oxuyar, natiqlər qalibləri tərifləyərdilər.

Müasir Olimpiya Oyunlarının tarixi XIX əsrin axırlarından başlanır. 1896-cı ildə Afina şəhərində antik Olimpiadaların nümunəsi əsasında çox böyük beynəlxalq idman yarışları keçirildi. O vaxtdan hər dörd ildən bir Olimpiya Oyunları keçirilir. Yay Olimpiya Oyunlarının proqramına ən kütləvi yayılmış idman növləri – yüngül atletika, üzgüçülük, gimnastika, basketbol, boks, sərbəst və klassik güləş, velosiped idmanı, voleybol, avarçəkmə idmanı, atçılıq idmanı, müasir beşnövçülük, ağır atletika, futbol, ot üzərində hokkey və başqaları daxildir.

Ölkəmizdə olimpiya hərəkatı

Qeyd edək ki, Azərbaycanda olimpiya hərəkatı iyirminci illərin ikinci yarısından start götürüb. Belə ki, Azərbaycan idmançıları beynəlxalq yarışlarda da iştirak etməyə başlayıblar. Doğrudur, bu yarışlar lokal xarakter daşıyır, ayrı-ayrı ölkə idmançıları ilə yoldaşlıq görüşləri kimi həyata keçirilirdi.

Bakıda beynəlxalq futbol görüşlərinin keçirilməsi ənənəsi də bu illərdə yenidən bərpa olundu.

Azərbaycan boksçularının ilk beynəlxalq görüşü 1929-cu ildə Türkiyənin milli yığma komandası ilə keçirilib. 1930-cu illərdə Azərbaycan boksçuları Sovet İttifaqının ən irəlidə gedən boksçuları sırasına daxil idilər.

1931-ci ildə Azərbaycanın yüngül atletləri Berlin spartakiadasında çıxış etmək üçün Moskvada keçirilən yarışlarda iştirak etdilər. Həmin yarışlarda A.Semyanisti müvəffəqiyyət qazanaraq üçüncü yeri tutdu. Azərbaycanın yüngül atletləri 1934-cü ildə Bakıda keçirilən Zaqafqaziya yüngül atletika yarışlarında da böyük nailiyyətlər əldə etdilər. 35 Zaqafqaziya rekordundan 18-i Azərbaycan yüngül atletlərinin payına düşdü. 1934-cü ildə Azərbaycanın yüngül atletləri müxtəlif məsafələrə qaçışda dörd ümumittifaq rekordu vurdular.

İkinci dünya müharibəsinin başlanması Azərbaycan idmançılarının böyük əksəriyyətinin cəbhəyə yola düşməsinə səbəb oldu.

Müharibədən sonra Azərbaycanda idman yenidən sürətlə inkişaf etməyə başladı. Ölkə idmançıları ustalıqlarını sürətlə artırmağa nail ola bildilər. 1948-ci ildə güləşçi Rəşid Məmmədbəyov SSRİ çempionatında ikinci, Musa Babayev isə Həmkarlar İttifaqlarının Ümumittifaq birinciliyində birinci yeri tutdular. Bir il sonra isə güləşçimiz İbrahimpaşa Dadaşov SSRİ çempionu adını qazandı.

Azərbaycan idmançıları 1951-ci ildə daha çox medala layiq görüldülər. Müharibədən sonrakı illərdə idmanın inkişafının canlandırılmasında respublikada olan idman təhsil ocaqlarının da xidməti çox oldu.

1951-ci ildə SSRİ-nin Milli Olimpiya Komitəsi yaradıldı və komitə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi tərəfindən tanındı. Sovet İttifaqının komandasına Olimpiya Oyunlarında iştirak etməyə icazə verildi. 1952-ci ildə Helsinki Oyunlarında iştirak edən sovet yığma olimpiya komandasının tərkibinə Azərbaycanı təmsil edən beş idmançı daxil idi.

1952-ci ildə Helsinkidə Azərbaycan idmançıları bir gümüş və bir bürünc medal qazandılar. Bunlar ölkənin ilk olimpiya medalları oldu. Bu olimpiadadan başlayaraq Azərbaycan idmançıları təkcə 1984-cü il Los-Anceles oyunları istisna olmaqla bütün olimpiya oyunlarında iştirak ediblər.

Sovet İttifaqının Olimpiya Oyunlarına qoşulması ittifaq miqyasında kompleks yarışların yeni bir formasının ardıcıl təşkil edilib keçirilməsinə səbəb oldu.

Parlaq səhifə

1992-ci ildə Azərbaycanın idman və Olimpiya Hərəkatı tarixinə parlaq bir səhifə yazıldı. Ölkənin Milli Olimpiya Komitəsi yaradıldı. 2001-ci ilin 12 dekabrında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Milli Olimpiya Komitəsinin yaradılmasının onillik yubileyinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması haqqında Sərəncam verdi. Sərəncamda deyilir: "Milli Olimpiya Komitəsi Azərbaycanda Olimpiya Hərəkatının daha da genişlənməsi, onun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, idmançılarımızın hazırlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün onların beynəlxalq yarışlarda iştirakının təmin olunması yolunda səmərəli fəaliyyət göstərir”. Azərbaycanın müstəqilliyini bərpası suveren ölkənin beynəlxalq aləmə inteqrasiyasına, planetimizdə baş verən qlobal hadisələrə münasibət bildirməsinə, beynəlxalq təşkilatlarda təmsil olunmasına, həmin təşkilatların keçirdiyi mötəbər tədbirlərdə iştirakına real hüquqi əsaslar verdi. Azərbaycan bütün sahələrdə, o cümlədən də idmanda beynəlxalq arenaya çıxmağa imkan qazandı. İdmançılarımız dünya və Avropa çempionatlarında, beynəlxalq yarışlarda öz ölkələrinin bayrağı altında çıxış etməyə başladılar. Planetin ən mötəbər, bütün dünyanın diqqətini özünə cəlb edən idman tədbiri isə, heç şübhə yox ki, Olimpiya Oyunlarıdır. Azərbaycanın bu oyunlarda təmsil olunması vacib məsələlərdən biri idi. Doğrudur, Azərbaycan idmançıları Olimpiya Oyunlarında hələ 1952-ci ildə iştirak etmişdilər. Lakin onlar Olimpiya Oyunlarında iştirakları zamanı Azərbaycanı deyil, başqa bir dövləti, Sovetlər İttifaqını təmsil edərək SSRİ-nin bayrağı altında çıxış ediblər. İdmançılarımız Olimpiya Oyunlarında medallar qazanıb, yüksək nəticələr göstəriblər. Azərbaycan idmanının bu nailiyyətləri, demək olar ki, ancaq respublika idman ictimaiyyətinə məlum həqiqətlər idi.

1997-ci ilin 31 iyulunda keçirilən növbəti Baş Məclis komitənin yeni idarə heyətini müəyyənləşdirdi. İlham Əliyev Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti seçildi. Komitənin fəaliyyət istiqamətləri müəyyənləşdirildi.

1997-ci ildə seçilən yeni tərkib ilk növbədə respublikanın dövlət idman strukturları ilə əlaqələri qurdu, milli idman federasiyalarının vəziyyəti, fəaliyyəti öyrənildi. Federasiyaların fəaliyyəti canlandırıldı. MOK İcraiyyə Komitəsinin 1997-ci ildə keçirilən növbəti iclasında Sidney Oyunlarına hazırlıq konsepsiyası təsdiq olundu, Qış Olimpiya Oyunlarında iştirakla bağlı vəziyyət müzakirə edildi, komitənin komissiyaları yaradıldı, Milli Olimpiya Akademiyasının yaradılması haqqında qərar qəbul olundu. Beynəlxalq və qitə olimpiya komitələri, habelə Milli Olimpiya Komitələri Assosiasiyası ilə əlaqələrin qurulması və əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində əməli addımlar atıldı.

Azərbaycanda idmanın kütləviləşdirilməsi, uşaqların və yeniyetmələrin idmana cəlb olunması məqsədilə Milli Olimpiya Komitəsi Gənclər və İdman Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası ilə birlikdə Yeniyetmələrin Respublika Oyunlarının təşkil olunmasına qərar verdi. Respublikanın bütün bölgələrində Olimpiya kompleksləri tikildi və uşaq və yeniyetmələr idmana cəlb edildi. Qeyd edək ki, bu hərəkat uğurla davam edir. 1998-ci ildə Yeniyetmələrin birinci Respublika Oyunları keçirildi. Artıq bu Oyunlar periodik olaraq, yəni iki ildən bir təşkil olunur. 2002-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin onillik yubileyi ərəfəsində Yeniyetmələrin üçüncü Respublika Oyunlarının final mərhələsinin yarışları başa çatdırıldı.

Azərbaycanın yeniyetmə idmançıları 1998-ci ildə Moskvada keçirilən Yeniyetmələrin Ümumdünya Oyunlarında, 1999-cu ildə Danimarkanın Esbyorq şəhərində, 2001-ci ildə İspaniyanın Mursiya şəhərində Avropa Yeniyetmələrinin Olimpiya Festivallarında iştirak ediblər. Bu tədbirlər çərçivəsində keçirilən yarışlarda idmançılarımız müxtəlif idman növlərində uğurlu nəticələr göstərərərk medallar qazanıblar. 2002-ci ildə yeniyetmə idmançılarımız, Müstəqil Dövlətlər Birliyi, Baltikyanı ölkələrin Moskvada keçiriləcək Oyunlarında iştirak ediblər.

1997-2000-ci illərdə Komitənin rəhbərliyi Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin, Milli Olimpiya Komitələri Assosiasiyasının, Avropa Olimpiya Komitəsinin baş məclislərində, digər tədbir və görüşlərində, seminarlarda fəal iştirak ediblər.

Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti İlham Əliyevin ötən dövrdə Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin prezidenti Xuan Antonio Samarançla, Hazırda Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin prezidenti olan Jak Roqla görüşlərində respublikada Olimpiya Hərəkatının, idmanın vəziyyəti və inkişaf perspektivləri müzakirə olunub, beynəlxalq əlaqələrin genişləndirilməsi, əməkdaşlığın gücləndirilməsi məsələlərinə diqqət yetirilib.

Qeyd edək ki, 2008-ci ildə Pekində keçirilən yay Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan qeyri-rəsmi komanda hesabında 1 qızıl, 2 gümüş və 4 bürünc medalla 39-cu yeri tutub. Medalların sayına görə isə ölkəmiz 27-ci yerdə oldu. Halbuki 1996-cı ilin Atlanta Olimpiadasında Azərbaycan idmançıları cəmi 1 gümüş, 2000-ci ilin Sidney Olimpiadasında 2 qızıl və 1 bürünc, 2004-cü ilin Afina Yay Olimpiya oyunlarında isə 1 qızıl və 4 bürünc medal qazanıblar. Pekin Olimpiadasında Azərbaycanın idman tarixinə yeni parlaq səhifə yazan gənclərimiz – Elnur Məmmədli, Rövşən Bayramov, Vitali Rəhimov, Şahin İmranov, Mövlud Mirəliyev, Mariya Stadnik və Xetaq Qazyumov xalqımıza sonsuz sevinc bəxş ediblər.

XXIX Yay Olimpiya oyunlarının nəticələrinə görə, Azərbaycan Avropa ölkələri arasında 20-ci, İslam ölkələri arasında isə 3-cü olublar. İslam ölkələrinin idmançıları arasında ilk qızıl medalı Azərbaycan idmançısı qazanıb. Bütün bunlar deməyə əsas verir ki, Pekin Olimpiadası Azərbaycan idmançıları üçün uğurlu olub.

30-cu Yay Olimpiya Oyunları 2012-ci ildə Londonda keçiriləcək. Bir neçə idmançımız artıq həmin oyunlara lisenziya qazanıb.

Hazırladı: Təranə Məhərrəmova

Kaspi.- 2011.- 10-12 sentyabr.- S.8.