Köşklər artır, satış azalır…

Ekspertlər Bakıda quraşdırılan yeni köşklərin qəzet satışına heç bir təsir göstərmədiyini, əksinə satışın zəiflədiyini bildirirlər

Ötən ilin son aylarından etibarən paytaxtın mərkəzi hissələrində yeni qəzet köşkləri qoyulmağa başlanıldı. Bu «press» köşklərin xarici görkəmi və “mini market” funksiyası uzun müddət mətbuatın gündəmindən düşmədi. Hazırda da bu köşklərin müxtəlif yerlərdə qoyulması prosesi davam edir.

Adının “press köşk” olmasına baxmayaraq, hazırda həmin köşklərin bəzilərində ümumiyyətlə qəzet yoxdur. Məlumat üçün deyək ki, onlardan biri də metronun “Koroğlu” stansiyasının çıxışındadır. Yəni qəzetdən başqa orada hər şey satılır. Prosesi təhlil edən ekspertlər də bu qənaətə gəliblər ki, Bakıda köşklər artsa da, bunun qəzetlərin satış nisbətinə heç bir təsiri olmayıb, əksinə ümumi tiraj və satışı gözlənildiyindən aşağı düşüb.

“Yeni Müsavat” qəzetinin direktoru Ələsgər Süleymanlı bildirir ki, əvvəlki qəzet köşklərinin yenisi ilə əvəz olunması mətbuata çox böyük zərbə vurub: “Yəni, bu onunla bağlıdır ki, illərlə qəzet satmaq bacarığı, vərdişi olan adamlar qalıb qıraqda, indi səriştəsi olmayanlar bu işə girişiblər. Onlar qəzet satışını, onun tirajını nizamlaya bilmirlər. Qəzet satışı başqa məhsulların satışı kimi deyil. Bunun üçün gərək səhər saat 6-da, 7-də köşkə gələsən, qəzetləri çeşidləyib düzəsən. Amma yeni köşklər səhər saat 9-10–dan sonra açılır. Belə olan təqdirdə nə qəzet satılacaq ki?! Bir məqam da var ki, satılan qəzetlərin pulunu vaxtlı-vaxtında firmalara köçürmək lazımdır. Lakin yeni köşklər bu məsələləri də ləngidirlər. Onlar başa düşmürlər ki, mətbuat davamlı işləyir və gündəlik qəzet buraxan redaksiyalar satılan qəzetlərin pulunu almalıdırlar. Bax bu cür səriştəsizliklər böyük problemlərə gətirib çıxarır”.

Ə. Süleymanlı deyir ki, köhnə köşklər ilə əvəz olunan yeniləri hələ özünü doğrultmur. Bu baxımdan, onlarla maarifləndirmə işləri aparmaq lazımdır: “Yəni, yeni press köşklər əvvəlki «Qaya», «Qasid», «Azərmətbuatyayım» kimi mərkəzləşdirilmiş struktur deyil. Amma əvvəlki yayım firmaları qəzetin tirajını, satışını – hər şeyini nəzarətdə saxlayırdılar. Yeni köşklər isə mərkəzləşdirilmiş deyil deyə, orada pərakəndəlik hökm sürür. Son nəticəsində də problem qəzet redaksiyalarına dəyir”.

Direktordan öz qəzetinin tirajı ilə də maraqlandıq. Vurğuladı ki, yeni köşklər quraşdırılandan bəri “Yeni Müsavat”ın tirajı aşağı düşüb: “Əslində isə həmişə aprel ayı qəzet tirajlarının qalxan dövrüdür. Hal-hazırda isə tirajımız qalxmır, əksinə, azalmalar gedir. Eşitdiyimə görə, dünən də (aprelin 10 –red.) şəhərin mərkəzi hissələrində ən yaxşı qəzet satılan köşklərdən 3-ü götürülüb. Hələ ki, yerinə başqası qoyulmasa da, deyim ki, indiyə kimi qoyulan yeni köşklər işin öhdəsindən gələ bilmirlər”.

Ümidini satışa bağlayan və gündəlik dərc olunan qəzetlərdən biri də “Şərq”dir. Baş redaktor Akif Aşırlıdan öyrəndik ki, yeni köşklər mətbuatın adından sui-istifadə hallarının tərkib hissəsidir: “Biz yeni köşklər quraşdırılandan sonra bir araşdırma apardıq. Məlum oldu ki, həmin köşklərdə qəzetlərdən çox kənd təsərrüfatı məhsulları və müəyyən xırdavatlar satılır. Yəni, onların adı «press köşk» olmağına baxmayaraq, mətbuata heç bir aidiyyəti yoxdur. Düzdür, kənar hissədə bəzi qəzetləri yerləşdirirlər, bunlar isə çox vaxt köhnə qəzetlər olur. Yəni, gündəlik olaraq səbətlərə yeni qəzetlər qoyulmur. Çünki onların firmalardan qəzet götürməsi haqqında bizdə heç bir məlumat yoxdur. Mən araşdırmışam və aydın olub ki, o köşklərdən çox az sayda qəzet alınır. Ümumiyyətlə, mətbuatın adından sui-istifadə halları son dərəcə artıbdır. Yeni köşklər də bunun tərkib hissələrindən biridir”.

Akif Aşırlı vurğuladı ki, bu köşklər fəaliyyətə başlayandan sonra “Şərq” qəzetinin satışında heç bir fərq olmayıb: “Yalnız “Azərmətbuatyayım”ın əyalətlərdə yeni quraşdırdığı köşklərin vasitəsi ilə qəzetin bölgələrdə satışı xeyli dərəcədə artıbdır. Biz bununla bağlı bölgələrdə araşdırma apardıq. Məlum oldu ki, qəzet satışında 6 aya, 1 ilə olan nisbətdə xeyli irəliləyişlər olub. Amma Bakı şəhərində qəzet satışında qətiyyən fərq yoxdur. Yəni, yeni köşklərin qəzetlərin satılmasında heç bir əhəmiyyətli rolu yoxdur”.

“Qaya” Mətbuat Yayımı Firmasının direktoru Xanhüseyn Əliyev də bildirdi ki, yeni köşklərin qəzet satışına heç bir təsiri hiss olunmur: “Çünki onlar qəzet köşkü deyil. Ola bilsin ki, o köşklər qoyulanda qəzet satmaq məqsədi ilə təşkil olunub. Lakin hazırda bu köşklər sırf kommersiya ilə məşğuldur. Bildiyimə görə, şəhərdə hazırda 90-100 arası elə köşklər qoyulub və əlavə 60-ı da qoyulacaq. Biz «Qaya» firması olaraq bir qəzet köşkünün yeri üçün sərəncam alanda təsəvvür edin ki, təxminən 10-15 icra strukturundan imza yığırdıq. Demək olar ki, bütün idarə və müəssisələrdən icazə alırdıq. Lakin yeni köşkləri ürəkləri harada istəyir, lap yolun ortasında olsa belə qoyurlar”.

X. Əliyev “Qaya”nın sökülən köşklərindən də danışdı: “Bizim əvvəlki sökülən köşklərimizlə bağlı hələ ki, məktublaşma gedir. Əvvəllər radikal addımlar atıb, Mətbuat Şurasının qarşısında və s. yerlərdə müəyyən piketlər təşkil edirdik. İndi isə bu prosesi ancaq yazışmalarla əvəzləmişik. Bu yaxınlarda Bakı merinə müraciət etdik ki, əgər şəhərdə yeni köşklərə 150 yer tapılırsa, niyə “Qaya” Mətbuat Yayımının 9 ədəd köşkü yerləşdirilməmiş qalır? Hesab edirəm ki, əvvəlcə «Qaya»nın köşkləri bərpa olunmalı, sonra yeniləri qoyulmalı idi. Bakı şəhərində 9 ədəd, 12-13 ədəd də rayonlarda qoyulmamış köşklərimiz var. Əvvəl müraciət məktublarımıza cavab gəlsə də, indi heç bir cavab verilmir. Biz inanırıq ki, nə vaxtsa istəyimizə nail olacağıq. Yəni, qəzet köşklərimiz bərpa olunacaq. Ancaq hazırkı real vəziyyətlə barışmırıq”.

Bakı Şəhər Ticarət və Xidmət Departamentinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Əlabbas Bağırov isə deyir ki, bu şikayətlər ona da tanışdır: “Bu proses hələ tam başa çatmayıb. Hələ köşklərin yeni partiyasının gəlməsi gözlənir. Şəhərdə hələ sınaq aparılır ki, bunların gəliri-çıxarı nədir? Qəzet satışını əhatə edəcəklərmi? Köhnə qayda ilə “Qasid”in, “Qaya”nın və digər mətbuat yayım şirkətlərinin gördüyü işi həyata keçirəcəklər ya yox? Hələ o proses başa çatmayıb, cavab verməyə mən də çətinlik çəkirəm. Belə fikir var ki, “Eurovision” mahnı yarışması ərəfəsində şəhər ancaq vahid dizayna malik köşklərlə təchiz olunsun. Qoyulsun, bitsin, sonra danışaq. Proses başa çatmadığından demək olmur ki, bunlar əvvəlki mətbuat yayımlarını əvəz edəcək, ya yox? “Qaya” mətbuat yayımının da köşkləri götürülüb və bu gileyi normal qəbul edirəm. Onu biz bilə bilmərik, yəni bu hansı firmaya veriləcək, verilməyəcək qaranlıqdır”.

Elgün Mənsimov

Kaspi.-2012.-12 aprel.-S.6.