“Jurnalistikanı seçənlərin bir yolu da ictimai xadim olmaqdır”

Şamil Vəliyev: “Bu yol ilə irəliləyən tələbələrimizin daha çox olacağına inanıram”

Filologiya elmləri doktoru, professor Şamil Vəliyev 1960-cı ildə anadan olub. 1977-1981-ci illərdə ADPU-nun Filologiya fakültəsində ali təhsil alıb. 1989-cu ildə namizədlik, 2003-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. 2006-cı ildən Mətbuat tarixi kafedrasının professorudur. 1985-2008-ci illərdə AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda baş elmi işçi, 2005-ci ildən isə Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində Mətbuat tarixi kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışıb. Bu ilin aprel ayının 21-də BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin dekanı seçilib. Bu münasibətlə Şamil müəllimi təbrik etdik, həm də qəzetimiz üçün müsahibə aldıq.

Əvvəli ötən sayımızda

- Bəzən jurnalistikaya bu sənətin şöhrətinə, populyarlığına vurulub gələnlər də olur. Belələri sonrakı müddətdə bu peşəni özlərinin yaşam tərzinə çevirə bilirlərmi?

- Belələri çox azdır. Adətən bu cür tələbələr fakültəyə gələndən sonra mühitə adaptasiya olunurlar. Kaş ki, digər ixtisasları yazıb da jurnalistikaya qəbul olunan tələbələrin hamısı jurnalist peşəsinin cazibəsinə vurulanlar olsun. Belələri sonradan özlərini təkmilləşdirirlər. Mən demirəm ki, başqa sahədəki insanlar jurnalist olmasınlar və yaxud ola bilmirlər. Başqa ixtisas üzrə ali təhsil alan tələbələr də jurnalist kimi işləyə və uğur qazana bilirlər. Amma belələri istisnadır. Çox yaxşı olar ki, məsələn, müəllimləri təkmilləşdirmə və ixtisasartırma kursları olduğu kimi, jurnalistlərin də, lap elə universitet nəzdində, yaxud başqa qurumlarda, ixtisasartırma və ixtisasdəyişmə kursları fəaliyyət göstərsin. İnsanlar da bu kursdan keçib sertifikat alsın və informasiya işi ilə məşğul olsun. Çünki informasiya işi çox ciddi məsələdir. Ölkə başçısı İlham Əliyev də Nazirlər Kabinetindəki iclasında informasiya təhlükəsizliyinin vacibliyini vurğulayıb. Deməli, ölkənin təhlükəsizlik məsələlərinin içərisində informasiya təhlükəsizliyi olduqca mühüm yer tutur. Belə olan halda bizim bu sahədə çalışan insanların intellektuallığı, peşəkarlığı, təcrübəsi çox önəmlidir. Çox adam yazı-yaza bilər. Amma onlar yazını jurnalist kimi yaza bilməzlər. Söhbət bundan gedir. Yazsınlar, azad ölkənin vətəndaşları kimi öz fikirlərini söyləsinlər. Amma peşəkar jurnalist ilə sıravi adamın işi tamam başqa-başqa məsələlərdir.

- Bu ildən etibarən Dillər, Mədəniyyət və İncəsənət universitetlərində də jurnalist kadrların hazırlığına başlanılacaq. Sizcə, bu nəyi dəyişəcək?

- Adları çəkilən iki universitet də daxil olmaqla ümumilikdə Azərbaycanda 13 ali təhsil ocağında jurnalist kadrlar hazırlanır. Amma bütün hallarda flaqman Bakı Dövlət Universitetidir. Çünki bu ali təhsil ocağının çox böyük ənənəsi, təcrübəsi, kadr potensialı var. O biri təhsil ocaqlarında da bizim təcrübədən istifadə olunur. Mənim fikrimcə, yaxın on ildə də Azərbaycanın jurnalistika mühitində bizim fakültə keyfiyyət tutumuna görə yenə də öndə olacaq. Çünki ənənə var. Amma hadisəyə başqa aspektdən yanaşsaq görərik ki, jurnalistika sənətinin tədrisinin bu cür genişlənməsi informasiya işinə bağlılığın, düşüncə tərzinin genişlənməsinin göstəricidir. Yəni jurnalistika ilə ancaq jurnalistlər məşğul olmayacaq ki. Ola bilər ki, kimsə jurnalist təhsili alıb başqa sahənin mütəxəssisi olsun, o sahədə təkmilləşsin. Hesab edirəm ki, jurnalistikanın ümumi ictimai marağa uyğunlaşması, jurnalistikanın nə olduğunu cəmiyyətimizin bilməsi lazımdır. O zaman bilinəcək ki, saf informasiya nədir, çirkli informasiya nədir. Çirkli su olduğu kimi çirkli informasiya da var. Bu mənada jurnalistlərin işi çox ciddidir. Çox istərdik ki, sahə jurnalistikası gücləndirilsin. İdman, tibb, elm, iqtisadiyyat, siyasət, kriminalistika sahəsindən yazan jurnalistlər formalaşsın. Yəni peşəyönümlü jurnalistika da güclü olsun. Bu gün dünyada məşhur idman icmalçıları, siyasi icmalçılar var. Keçmişlərinə nəzər salsaq görərik ki, onlar vaxtilə jurnalist işləyiblər. Elələri var ki, hazırda da bu peşənin daşıyıcısıdırlar. Bizdə də bu tipli jurnalistlər mütləq olmalıdır. Azərbaycanda siyasətçilər populyar olduğuna görə, hələlik bizdə o işartıya camaat daha çox gedir. Belələri hətta özünü siyasətçi kimi də aparır. Halbuki böyük əksəriyyətinin siyasətlə bağlı elmi-nəzəri təhsili, yaxud da hazırlığı yoxdur. Bu baxımdan biz fənlərarası inteqrasiyaya ciddi fikir verməliyik. Ona görə də digər ali təhsil ocaqlarında da jurnalistikanın tədrisini müsbət qarşılayıram. Bütün hallarda yaddan çıxarmaq olmaz ki, jurnalistika ictimai faydalı iş deməkdir.

- Bu ictimai faydalı işin mahiyyətini anlayıb da öz uğurları ilə sizləri sevindirən tələbələriniz çoxdurmu?

- Bizim elə tələbələrimiz var ki, onların sorağı xarici media qurumlarından gəlir. Yaxud da hazırda ali təhsil almaqla yanaşı, müxtəlif qəzet, jurnal, televiziya və radio redaksiyaları ilə əməkdaşlıq edən, həm özünün, həm də BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin adını uca edən tələbələrimiz var. Əslində mən bunu adi hal hesab edirəm. Çünki burada Şirməmməd Hüseynov kimi məşhur mətbuat mogikanı var. Onun araşdırmaları, özünün canlı şahidliyi, həm təcrübəsi, həm iş üslubu Azərbaycanda media ordusunun yaranmasında xüsusi rol oynayıb. Ş.Hüseynov bir çox hallarda öz fikrini açıq şəkildə, çox aydın tərzdə deyir. Onun sadəcə fakültəyə gəlib-getməsi, jurnalistikada bir rəmz olması bizim üçün çox əhəmiyyətlidir. Jurnalistika həm də ictimai həyat tərzidir. Tarixə nəzər salsaq görərik ki, Azərbaycanda jurnalistikanı yaradan adamların böyük əksəriyyəti jurnalistika fakültəsinin tələbəsi olmayıblar. Həsən bəy Zərdabi fizika-riyaziyyat fakültəsini, Cəlil Məmmədquluzadə Qori seminariyanı, Əli bəy Hüseynzadə Peterburqda təbiət elmlərini, İstanbulda hərbi-tibb fakültəsini, Əhməd Ağaoğlu Sarbonda, Əlimərdan bəy topçubaşov isə Leninqradda hüquq fakültəsini qurtarıb. Amma bu adamlar jurnalistikanı ictimai-sosial yaşam tərzinə çeviriblər özləri üçün. Bununla da jurnalistikanı Azərbaycanda ictimai fikir institutuna çevirib dördüncü hakimiyyət səviyyəsinə qaldırıblar. İlk növbədə jurnalist kimi yaşamaq, özünü cəmiyyətinə həsr etmək, ölkənin rifahına, dövlətin qorunmasına, millətinin mədəniyyətinin yüksəlməsinə, bütünlükdə milli yaşamındakı islahatlara özünü həsr etmək, əslində ictimai xadim kimi yaşamaq deməkdir. Jurnalistikanı seçənlərin bir yolu da ictimai xadim olmaqdır. İnanıram ki, bu yol ilə irəliləyən tələbələrimiz də çox olacaqdır.

- Bəzən media kapitanları müxtəlif mətbuat orqanlarına təcrübəyə göndərilən tələbələrin işə can yandırmadığını, peşələrinə maraqsız yanaşdıqlarını əsas gətirib gileylənirlər. Bildirirlər ki, praktik cəhətdən çox zəif olan belə məzunların əlindən yalnız nəzəriyyə əzbərləmək gəlir. Siz onların bu fikirlərini bölüşürsünüzmü?

- Bu mənada bölüşürəm ki, biz tələbələrimizi təcrübəyə göndərəndə onlar bəzi tərəddüdlərlə qarşılaşırlar. Amma təcrübədə özünü doğruldan çoxlu sayda tələbələrimiz də var. Təbii ki, elmi-nəzəri tədris auditoriyasından çıxıb praktikaya gedən gənc tələbə bir sıra tərəddüdlərlə qarşılaşır, özünüifadə çətinlikləri ilə üzləşirlər. Nəzərə alınmalıdır ki, onların xarakteri hələlik istehsalata uyğunlaşmayıb. Elə məhz buna görə də təcrübəyə gedirlər ki, uyğunlaşıb nəsə qazansınlar. Amma bu fikirləri ümumilikdə bütün məzunlara şamil etmək olmaz. Düzdür, elə tələbələr var ki, bayaq qeyd etdiyim kimi, jurnalist olmaq istəməyib sadəcə ali məktəbə qəbul olmaq xatirinə bu fakültədə təhsil alıblar. Belələrindən eləsi olur ki, hər hansı iş tapa bilməyəndə məcburiyyətdən gedib jurnalist işləyirlər. Belə olan halda da həmin məzundan-kadrdan yaxşı məhsul əldə etmək olmur. Amma ümumi götürəndə hazırda Azərbaycan mətbuatında peşəkar jurnalistika ilə məşğul olanların əksəriyyəti vaxtıilə bizim tələbələrimiz olub. Elə bugünkü bəzi məzunlarımızdan narazı olan media kapitanlarının da bir çoxu zamanında BDU-nun jurnalistika fakültəsinin tələbələri olublar. Onların narazılığı sadəcə təəssübkeşlikdən irəli gəlir. Media kapitanları özlərinin və Jurnalistika fakültəsinin reytinqinin aşağı düşməsini istəmirlər. Bu mənada onlarla həmrəyəm. Bu vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün isə əl-ələ verib müştərək şəkildə işləməliyik.

- Müştərək iş deyərkən nəyi nəzərdə tutursunuz?

- Hazırda Azərbaycanda media qurumları çoxalıb. Onlar arasında yeni qəzetlər, jurnallar, həmçinin müxtəlif adla fəaliyyət göstərən populyar, ictimai rəyə təsir göstərəcək xəbər portalları var. İlk növbədə bu cür media qurumları ilə əlaqələr yaradılacaq. Ənənəvi əməkdaşlıq etdiyimiz qurumlarla da işlərimizi genişləndirəcəyik. Tələbələrin bu orqanlarda təcrübə keçməsi və sair bu kimi əməkdaşlıq növlərinin də adını çəkmək olar. Amma bunlarla yanaşı, universitetin ayrıca studiyası var. Qərara gəlmişik ki, gələcəkdə bundan da böyük studiya yaradaq. Radio-televiziya ilə əlaqələrimizi inkişaf etdirək və sair. Bunlardan əlavə, əski əlifbanı bilən, ümumiyyətlə xarici dilləri bilən tələbələrə çox ehtiyacımız var. Bu istiqamətdə də mühüm layihələr həyata keçirməyi planlaşdırırıq. Universitet rəhbərinin də diqqətində olan bir məsələdir bu. Yəni rus, ingilis dili ilə yanaşı, digər dillərdə də qruplar yaratmalıyıq jurnalistika fakültəsində.

Rufik İSMAYILOV

Kaspi.-2012.-28-30 aprel.-S.6.