Bənövşə
qoxusu
Xocalıda bənövşə
bitirmi?..
…366-cı
motoatıcı alayının zirehli texnikası və hərbi
heyətinin köməyi ilə Xocalı şəhəri zəbt
edildi. Hücumdan əvvəl, fevralın 25-i axşam
çağından şəhər toplardan və ağır
zirehli texnikadan şiddətli atəşə tutulmağa
başlamışdı. Şəhərdə yanğınlar
baş verdi və fevralın 26-ı səhər saat 5 radələrində
şəhər tam alova büründü… Şəhəri
yerlə yeksan etmiş erməni silahlı dəstələri
və motoatıcı alayın hərbçiləri dinc əhaliyə
divan tutdular.
Bu
amansız qırğının nəticəsində 613 nəfər
həlak oldu, o cümlədən, 63 uşaq, 106 qadın, 70
qoca həlak oldu və 8 ailə tamamilə məhv edildi. 25
uşaq hər iki valideynini itirdi, 130 uşaq valideynlərindən
birini itirdi. 487 nəfər yaralandı… 1275 nəfər əsir
götürüldü. 150 nəfər
itkin düşdü… Dövlətin və əhalinin əmlakına
01.04.1992-ci il tarixinə olan qiymətlərlə 5 mld. rubl dəyərində
ziyan vuruldu…
20 il
əvvəl, 1992-ci ildə baş vermiş bu məşum,
ağlasığmaz faciənin qanlı rəqəmlərini hər
il təkrar edirik.
«Blick»
(Duysburq) qəzetində ermənilərin Qərbi Avropaya
ünvanladıqları donor orqan və qan əməliyyatlarında
şübhəli iştirakı barədə məlumat
yayılmışdı. Bu «materiallar» Köln və
Ştutqartın müalicə müəssisələrinə
göndərilmişdi. Təsadüfi yoxlanışlar
istintaqa gətirib çıxardı. Alman polis əməkdaşları
Marvel Qalstyan adlı birisinin (Fransa), Sarkis Mnasakanov adlı
başqa birisinin (yenə Fransa) izinə düşdü. Donor
orqanlarının Ermənistandan gətirildiyi məlum oldu… Bu
orqanlar böyrəklər, gözün buynuz təbəqəsi,
ilik, qaraciyər və qandan ibarət idi…
Şübhələr
ehtimal etməyə imkan verirdi ki, orqanlar erməni əsirliyində
olan azərbaycanlılardan götürülüb. Şahidlərin
söylədiklərinə görə, əksər əsirlərin
ilikləri
çıxarılır,
onlardan bəziləri kameraya gözsüz qayıdırdı.
Ermənilər əsirlərindən qan verməyi tələb
edir, qışın şaxtasında onları saatlarla
bayırda qoyurdular… Əsirlərə üç günlərlə
su verilmirdi. Erməni vəhşiliyinin həddi-hüdudu yox
idi...
Onlar
Yer üzünə sanki bəşəriyyətdən qisas
almağa gəliblər. Onların bu cür vəhşiliyindən
danışmağa adamın dili də gəlmir… Onlar
«Böyük Ermənistan» uğrunda bu qisası sanki
vaxtaşırı almalı və bəşəriyyətə
özlərini tez-tez xatırlatmalı olurlar. Sonra isə bir
müddət qandan doyur və sakitləşirlər…
Bu vəhşiliklər
haqqında xarici mətbuatdan oxuyuruq:
«Krua
l'Eveneman» jurnalı (Paris), 25 fevral 1992-ci il: Ermənilər
Xocalıya hücum etmişlər. Bütün dünya eybəcər
hala salınmış meyitlərin şahidi oldu. Azərbaycanlılar
minlərlə ölənlər barədə xəbər
verirlər.
«Sandi
Tayms» qəzeti (London), 1 mart 1992-ci il: Erməni əsgərləri
minlərlə ailəni məhv etmişlər.
«Faynenşl
Tayms» qəzeti (London), 9 mart 1992-ci il: Ermənilər Ağdama
tərəf gedən dəstəni güllələmişlər.
Azərbaycanlılar 1200-ə qədər cəsəd
saymışlar.
Livanlı
kinooperator təsdiq etmişdir ki, onun ölkəsinin varlı
daşnak icması Qarabağa silah və adam göndərir.
«Tayms»
qəzeti (London), 4 mart 1992-ci il: Çoxları eybəcər
hala salınıb, körpə qızın ancaq başı
qalıb.
«İzvestiya»
(Moskva), 4 mart 1992-ci il: Videokamera qulaqları kəsilmiş
uşaqları göstərdi. Bir qadının sifətinin
yarısı kəsilib. Kişilərin skalpları
götürülüb.
«Faynenşl
Tayms» qəzeti (London), 14 mart 1992-ci il: General Polyakov bildirib ki,
366-cı alayın 103 nəfər erməni hərbçisi
Dağlıq Qarabağda qalıb.
«Le
Mond» qəzeti (Paris), 14 mart 1992-ci il: Ağdamda olan xarici
jurnalistlər Xocalıda öldürülmüş qadın
və uşaqlar arasında skalpları
götürülmüş, dırnaqları
çıxardılmış 3 nəfəri
görmüşlər. Bu azərbaycanlıların təbliğatı
deyil, bu, reallıqdır.
«İzvestiya»
(Moskva), 13 mart 1992-ci il: Mayor Leonid Kravets: Mən şəxsən
təpədə yüzə yaxın meyit gördüm. Bir
oğlanın başı yox idi. Hər tərəfdə
xüsusi qəddarlıqla öldürülmüş
qadın, uşaq, qocalar görünürdü.
«Valer
aktuel» jurnalı (Paris), 14 mart 1992-ci il: Bu "muxtar
regionda" erməni silahlı dəstələri Yaxın
Şərqdən çıxmışlarla birlikdə
müasir texnikaya, o cümlədən vertolyotlara malikdirlər.
ASALA-nın Suriya və Livanda hərbi düşərgələri
və silah anbarları vardır. Ermənilər yüzdən
artıq müsəlman kəndlərində
qırğınlar törədərək Qarabağdakı azərbaycanlıları
məhv etmişlər.
R.Patrik,
İngiltərənin "Fant men nyus" teleşirkətinin
jurnalisti (hadisə yerində olub): Xocalıdakı vəhşiliklərə
dünya ictimaiyyətinin gözündə heç nə ilə
haqq qazandırmaq olmaz.
Belə materiallar saysız-hesabsızdır.
…Bahar gəlir. Bizim ölkənin baharı isə bir özgə
aləmdir. Mərhələ-mərhələ, çərşənbə-çərşənbə
gələn baharlar Xocalıda görünmür.
Orada həmişə qışdır,
fevralın 26-sı günüdür.
Hər şey, insan ömrünün baharı
da, yayı da, payızı da orada artıq
bitib. Yalnız qış yaşayır
orda. Qarlı-şaxtalı, insanların ocaqsız,
ərzaqsız, isti paltarsız dayana bilmədikləri, soyuğuna
tab gətirə bilmədikləri
amansız qış.
Üstəlik, güllə-baran edilən günahsız körpələrin, onların
valideynlərinin qopub orada qalan haraylarının
üstündən sükutla
keçən qış…
orada daimi hökm sürür.
Xocalının qarı
ərimir, axıdılan
qanların qırmızı
boyadığı ağappaq
qarı… Xocalıda bənövşə bitmir…
Lakin bəlkə
də bitir. Onu sadəcə,
biz görə bilmirik.
Yurdumuzun
əksər bölgələrində
bənövşə bitir.
Onun özünəməxsus
qoxusu, görkəmi
var. Lakin Qarabağ bölgəsinin bənövşəsinin
başqa bir xüsusiyyəti də var: onun qoxusu
qışın oğlan
çağında gəlir…
Nə qədər qəribə olsa da, kiçik
çillədə, qarlı-şaxtalı
havada bir qoxu duyulur. Və bu qoxu elə
bir vaxta təsadüf edir ki, hətta qarın altından boylanan qarçiçəyinin
də görünmədiyi
zaman olur. Bu, fevral ayında
baş verir. Lap elə Xocalı soyqırımı ərəfəsində…
Sanki bu qoxu insanın bahara lap az qaldığını
xatırladır.
Bəlkə də torpağın
oyanması, suyun səsini dəyişməsi,
otların cücərməsi
Xocalının lap elə
həmin yerində - körpələrin qorxudan
bağırlarının çatladığı,
qadınların, qocaların
amansız işgəncələrə
məruz qaldığı,
ərlərin güllələndikləri
və 20 il
bundan əvvəl qana boyanmış elə həmin yerdə də baş verir. Xəfif meh əsərək, orada bitmiş otları tərpədir.
Amma reallığa o zaman inanırsan ki, onu gözlərinlə görürsən…
Zeynəb ƏLİQIZI
Kaspi.-2012.-24 fevral.- S.2.