Müqəddəs Ramazan ayı başlayır

Bu ayda müsəlmanlar oruc tutmalı, bacardıqca yaxşılıqlar etməlidirlər

Bu gündən müqəddəs Ramazan ayı başlayır. İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı ən şəfaqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu məcazi mənada “on bir ayın sultanı” da adlandırırlar. Orucluq hicrinin ikinci ilində Məhəmməd peyğəmbər (ə.s.ə) tərəfindən Mədinədə bu məqsəd üçün Ramazan ayı təyin olandan öz tarixini başlayır. Məhz, Ramazan ayının axırıncı on gecəsinin birində “Quran” nazil edilib. Qədr gecəsinin konkret hansı gün olduğu bilinmir. Bununla bağlı müxtəlif rəvayətlər var. Amma ümumi fikir belədir ki, qədr gecəsi Ramazan ayının son on gecəsindən biridir, həm də tək günün gecəsidir. Bu gecə “leylət al-Qadr” – qüdrətli, əzəmətli gecə adlanır. Quranda bu gecə haqda belə yazılır: “Qədr gecəsi min aydan daha xeyirlidir! O gecə mələklər və ruh Rəbbinin izni ilə hər bir işdən dolayı yerə enərlər. O gecə dan yeri sökülənə kimi salamatlıqdır! (Qədr surəsi, 3-5).

Məlumdur ki, Ramazan ayında insanlar oruc tutur, bacardıqca yaxşılıqlar etməyə çalışır. Ayın sonunda isə Ramazan bayramı (Fitr bayramı) qeyd edilir. Ramazan bayramı ayın sonunda, orucun sona çatması münasibəti ilə qeyd edilir. Ümumilikdə, Ramazan ayı insanlara Allahı sevmək prinsiplərini öyrədir, onlara öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq imkanı verir, onları gözüaçıq, təmiz vicdanlı olmağa yönəldir. Oruc Ramazan ayında tutulduğu üçün ona “Ramazan orucu” da deyirlər.

Bəs, Ramazan ayında kimlər oruc tuta bilməz və bu ayın insanlara nə kimi əhəmiyyəti var? Allah-Təala “əl-Bəqərə” surəsinin 183-cü ayəsində buyurur ki, “ey imanı olanlar, sizlər üçün oruc tutmaq yazılmışdır”. Bakı İslam Universitetinin dekanı Hacı Fuad Nurullah bunu belə izah edir: ““Yazılmış” sözü təhlil olunanda burada məna tərcümədə Allah-Təalanın bəndələrinə müraciətlə “vacib edilmişdir, əmr olunmuşdur” anlamına gəlir. Orucluğun vacib edilməsi düz yolu tapmış, təmiz, əqidə sahibləri olmaqdan ötrü vacib buyurulur. İnsan öz imanını saflaşdırmaq, Allah yoluna hidayət üçün onun əmrinə itaət və ona ibadət etməlidir. İbadətdə oruc vacib şərtlərdəndir. Oruc hər il bir ay ərzində tutulur, lakin il ərzində də insan sünnət və müstəhəb orucları tuta bilər. Ramazan ayında tutulan oruc mütləq və vacib sayılır. Yəni sağlam insan əgər işi, sağlamlığı ilə bağlı qayğıları yoxdursa, oruc tutması mütləqdir. İşi və sağlamlığı ilə bağlı problemi olan şəxsə rüsxət verilir ki, həmin ayda oruc tutmasın, daha sonra qəza oruclarını tuta bilər”.

Oruc tuta bilməyən şəxs hər kəsin gözü qarşısında oruc vaxtı yeyib içməməlidir. Bununla onlar orucun hörmətini, Ramazan ayının ehtiramını pozmuş olurlar. Bununla bağlı Hacı Fuadın dediklərinə baxaq: “Bəzən sual verirlər, xörəyin duzlu və ya duzsuz olduğunu bilmək üçün onun dadına baxmaq orucu pozarmı? Belə olan halda qaşıq vasitəsi ilə xörəyin dadına baxıb sonra ağzındakını tüpürməlidir ki, xörək boğazından keçməsin. Bu zaman oruc batil olmaz. Diş protezləri əgər ağızdan çıxarılıbsa, gün ərzində geri taxıla bilməz. Çünki protezlə bərabər yad maddələr mədəyə daxil olar ki, bu da orucu pozan əlamətlərdir. Bilmədən nə isə yemək və ya içmək orucu batil etməz.

Ailəli insanlar gün ərzində yaxınlıq etməməlidirlər. İnsan hava qaralandan sübhə kimi Allah-Təalanın ona bəxş etdiyi bütün imkanlardan faydalana bilər. Səhər sübh namazına qədər isə qüsl etmək vacibdir. Bilə-bilə qüsl etmədikdə oruc batil olar. Gün ərzində iynə vurdurmaq olar. Lakin əgər bu iynələr vitamin tərkiblidirsə, yəni orqanizmi qüvvətləndirməyə meyllidirsə, həmin iynələr mütləq iftardan imsaka qədər edilməlidir. Amma ağrıkəsici iynələrin vurulması orucu batil etməz. Həb, tablet şəklində dərmanların qəbul edilməsi də orucu batil edər. İmalə (klizma) orucu pozan hallardandır. Qusmaq orucu batil etməsə də, qəsdən özünü qusdurmaq batil edər.

Diabet xəstələri üçün oruc tutulması qaydaları da ən çox verilən suallardandır: “Əgər insanda şəkərin miqdarı həddən artıq çoxdursa, o zaman onun oruc tutması vacib deyil. Lakin şəkərinini miqdarı az olan insanlara oruc tutmaq nəinki vacibdir, hətta orqanizmi üçün xeyirdir. Həkim məsləhəti isə bu yerdə gərəklidir. Əgər həkim həmin şəxsə oruc tutmağı məsləhət görürsə, o oruc tuta bilər. Mədə və bağırsaq xoraları olan xəstələr həkim icazə vermədiyi təqdirdə yenə də oruc tutmağa davam edərlərsə, günah etmiş olarlar. Yaşlı və qoca insanlara oruc tutmaq olmaz, onlar güzəştlidirlər. Belə insanlar bir ay müddətində hər gün öz maddi imkanına uyğun olaraq bir fəqiri yedizdirəcək qədər (orta hesabla 4-5 manat) fidyə vermələri məsləhətdir. Hamilə qadınlara da burada yer verilib. Belə ki, əgər onlar oruc tutan zaman bətnindəki körpəyə ziyan gələrsə, tutmamaqları məsləhətdir. Süd verən analar əgər körpəsini oruc tutaraq gün ərzində qidalandıra bilirsə, yəni orqanizmi buna imkan verirsə, orucunu tuta bilər. Ramazan ayında 10 gündən artıq səfərə çıxanlar həmin müddətdə oruc tutmamalıdırlar, daha sonra qəza orucları ilə əvəzini ödəyə bilərlər. Lakin mütəmadi olaraq yolda, səfərlərdə olan insanlar oruc tuta bilərlər. Həddi buluğa çatmayan uşaqların oruc tutması vacib deyil. Qızların 9 yaşından başlayaraq oruc tutmağa imkanı varsa, riayət edə bilərlər. Oğlanlara isə 15 yaşından etibarən, sağlamlıqları, orqanizmi imkan verirsə, əməl etsinlər. Bu yaşdan kiçiklərə oruc vacib deyil.

Oruc tutmağın insan orqanizminə və mənəviyyatına təsirinə gəldikdə, orucun insan orqanizminə faydası çoxdur. Belə ki, oruc həm fiziki, həm də mənəvi dünyanı tamamlayır. İnsan Ramazan ayında fiziki olaraq cismini haramdan, günahdan, pis vərdişlərdən qoruyursa, o zaman onun mənəviyyatı da formalaşır, paklaşır. Bədən qidalanırsa, ruhu da qidalandırır. Bu barədə bir çox tədqiqatçı, həkimlər elmi məqalələrlə çıxış ediblər. Orucluq bütün dinlərdə mövcuddur. İnsan nəfsini idarə etməyi öyrənir. Əgər insan dərk edirsə ki, Allah-Təala onun hər addımını görür, o halal olan qidanın həmin ayda haram olunmasını dərk edərək əlini ona uzatmır. Və Tanrını şahid bilir. Bu zaman o başqa günahlardan da çəkinəcək. Allah bilən, eşidən və görəndir. Bunu dərk edən insan nəfsinə qalib gələrək özünü islah edir. Oruc tutan insan nalayiq, naqis sözlər danışmamalıdır. Allaha dua edən şəxs düşünür ki, Tanrının ona verdiyi dil dualar zikr etmək, yaxşı sözlər demək üçün verilib. Dil bilmədən pis söz deyərsə “əstəğfurullah” deyir, dilini islah edir. Göz haram və ya qadağan olunmuş tərəfə baxmır, özunü, gözünü haramdan qoruyur. Qulağını qeybətdən, pis sözdən çəkindirir. Ramazan ayında qulaq, göz, dil ibadətdə olar, əl harama uzatmaz, ayaq günaha və harama getməz. Bir ay ərzində bunu özünə təlqin edən insan on bir ay ərzində də onlardan azad olunmuş olur.

Hacı Fuad Ramazan ayında yer alan Qədr gecəsinin məntiqi, fəziləti savabı kimi, onun böyük mükafatının olduğunu deyir: “Müqəddəs kitabımızda deyilir ki, kimlər ki, yatmayaraq sübhü diri gözlü açarlar, Allah-Təala deyir ki, həm bu dünyada, həm axirətdə onun mükafatını mən verərəm. Allahın mükafatının nə olacağını ondan başqa bir kimsə bilməz. Allah-Təalanın verdiyi mükafatdan qiymətli mükafat ola bilməz”.

Sonda müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə sizi təbrik edirik. Allah orucunuzu qəbul etsin!

Elgün

Kaspi.-2012.-21-23 iyul.-S.5.