Bu telekanalların çəkdiyi nə olacaq ki?

Mütəxəssislər telekanalların cizgi və uşaq filmləri istehsal etmək səviyyəsində olmadığını deyirlər

Milli Televiziya və Radio Şurası seriallarla bağlı məsələni müəyyən qədər yoluna qoyandan sonra telekanalların uşaq filmləri çəkməsi ilə bağlı məsələni gündəmə gətirmək niyyətindədir. Şura sədri Nuşirəvan Məhərrəmli mətbuata açıqlamasında bildirib ki, dövlət tərəfindən cizgi filmlərinin çəkilməsi ilə bağlı xüsusi bir vəsait ayrılarsa, bu sahədə geniş işlər görülə bilər: "Uşaqlarla bağlı verilişlərin azlığı və verilişlərin xaricdən gətirilərək yerli telekanallarda göstərilməsi bizi çox narahat edir".

Şura sədri bildirib ki, kifayət qədər cizgi filmləri çəkildikdən sonra uşaq telekanalının açılmasından danışmaq olar. Belə ki, bunun üçün əvvəlcə müəyyən hazırlıq işləri görülməlidir: “Uşaqlarla bağlı cizgi filmləri çəkilməli, verilişlər hazırlanmalıdır ki, sabah hansısa uşaq telekanalı açılarsa, onun efirini doldurmaq imkanımız olsun. Bu olmasa, telekanalı açmaq doğru deyil". N.Məhərrəmlinin sözlərinə görə, sahə xarakterli telekanallar Rusiya, Türkiyə, ABŞ və Fransa kimi böyük auditoriyası olan ölkələr üçün xarakterikdir: "Cəmi 9 milyon əhalisi olan Azərbaycan üçün sahə xarakterli telekanallar kommersiya baxımından özünü doğrultmur. Lakin dövlət buna dəstək verəcəksə, mədəniyyət, idmanla bağlı olduğu kimi, vəsait ayrılarsa, MTRŞ bu işi çox böyük həvəslə edər".

Nə istədiyimizi bilməliyik

Teleserialların çəkilişinin telekanallara həvalə edilməsi və kanalların ortaya qoyduqları məhsul ətrafında yaranan, birmənalı olmayan söz-söhbətlər hələ də davam edir. İndi də cizgi filmlərinin və uşaq filmlərinin çəkilişinin telekanallara həvalə olunacağı ilə bağlı fikirlər o qədər də müsbət qarşılanmır. Əsas rəylər budur ki, başdansovdu uşaq verilişlərinin hazırlanması bir yana, bizim telekanalların cizgi və ya uşaq filmləri istehsal edə biləcək personalı yoxdur.

Bu barədə çoxdan dolaşan söz-söhbətlərə aydınlıq gətirən televiziya eksperti Qulu Məhərrəmli hesab edir ki, ümumiyyətlə, bizim telekanallar düz-əməlli verilişlər hazırlaya bilmirlər. “Bu faciədir. Onların peşəkarlıq səviyyəsi o qədər aşağıdır ki, ortaya heç bir maraqlı veriliş çıxara bilmirlər. Bəlkə uşaq verilişi hazırlaya bilərlər. Ancaq bizim telekanalların heç biri cizgi filmi çəkə biləcək səviyyədə deyil. Bunun üçün xüsusi studiyalar yaradılmalıdır və mütəxəssislər də var. Televiziyalar böyük vədlər verirlər, ancaq ortaya heç nə çıxarmırlar. Telekanalların serial təcrübəsi bunu göstərdi. O yerdə ki təbii inkişaf qanunları işləmir, o yerdə ki öhdəliklər var, onlar bu cür “maraqlı” bəyanatlarla çıxış edirlər. O yerdə ki yaradıcılıq yüksək səviyyədə deyil, bu cür peşəkarlıq tələb edən işləri onlar görə bilməzlər. Mən televiziyalarda çoxlu peşəkar adamlar tanıyıram, istedadlarına da bələdəm. Ancaq bütövlükdə bu sistem oturuşmadığına görə, onlar bunu yaratmaq iqtidarında deyillər”. Ekspert hesab edir ki, yerli televiziyalar peşəkar işləmək vərdişini tərgidiblər.

Q.Məhərrəmlinin fikrincə, ümumiyyətlə, uşaqlar üçün çəkilən cizgi filmi ilə bağlı dəqiqləşmələr olmalıdır: “Biz nə istədiyimizi dəqiqləşdirməliyik. Bilməliyik ki, uşaqlara nə aşılayırıq. Bilməliyik ki, peyk kanallarında uşaqlar üçün hansı ideyalar verilir. Təkcə telekanal açıb, bir-iki cizgi filmi göstərməklə iş bitmir. Bu kanalların düzgün konsepsiyası olmalıdır. Bunun üçün güclü mütəxəssislər, prodüserlər, menecerlər olmalıdır. İntellektual baza yaradılandan sonra nəsə etmək olar”. Uşaq kanalının açılmasına da münasibət bildirən ekspert bu işin uğurlu alınacağına inamsızlığını ifadə edib: “«İdman» kanalının təcrübəsi göstərdi ki, bu iş bizdə uğurlu alınmır. Əslində, geniş texnoloji imkanları olan bir televiziyada «Mədəniyyət» kanalı çox primitiv və bəsit səviyyədədir. Əgər uşaqların da zövqünü elə korlayacağıqsa, elə həmin kanalın açılmaması məsləhətdir”.

Mütəxəssis qıtlığı

«Azanfilm» studiyasının direktoru Elçin Hami Axundov da hesab edir ki, animasiya filmlərini çəkmək üçün mütəxəssis olmalıdır: «Hazırda animator çatışmır. Hətta mənim studiyamda cəmi iki qoca animator qalıb. Məsələ ondadır ki, indi istənilən gənc hansısa kompyuter proqramında nəsə hazırlayaraq «Mən animasiya etmişəm» - deyir. Mənsə deyirəm ki, sən animasiya yox, “hərəkət” etmisən. Sən canlandırmamısan”. E.Axundov 2006-cı ildə Milli Animasiyanın İnkişafına dair Proqram yazaraq Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə təqdim etdiyini bildirir: “Bu, hətta Nazirlər Kabinetinə qədər gedib çatıb. Hər yerdə «Proqram əladır» - desələr də, pul ayrılmır. 150-160 min manat pul lazımdır ki, kurslar açıb gənc rəssamları ora cəlb edək və animatorlar yetişdirək. Onlar gərək 2-3 il işləsinlər ki, fərli bir film çəksinlər. Əgər teleşirkətlərin səviyyəsiz verilişləri kimi animasiya lazımdırsa, qoy çəksinlər. Naşı, həvəskar səviyyədə işləsinlər. Bizim bütün telekanallar bu vəziyyətdədir. Onlar bütün milləti korlayırlar. Bu cür animasiyanı yaradıb uşaqları necə tərbiyə edəcəklər?» E.Axundovun sözlərinə görə, Rusiyada animasiya ayrı-ayrı studiyalarda çəkilir: «Ola bilsin ki, hansısa şirkətdə animatorlar çalışır. Çünki Rusiyada animatorlar çoxdur. «Soyuzmultfilm» studiyası dağılandan sonra onun işçiləri ayrı-ayrı studiyalara səpələnərək animasiya çəkməklə məşğuldurlar. Ancaq onlar kurs keçiblər, püxtələşiblər. Kurs keçməmiş heç bir hərəkət yarada bilməzdilər. Ola bilər ki, hərəkət etsinlər, ancaq obraz yaratmaq onlarda alınmayacaq. Mənim əsas tələbim animatorun aktyor olmasıdır. Əgər o yaxşı rəssamdır, ancaq aktyorluğu yoxdursa, ondan animator çıxmayacaq. Özü də animator-aktyor olmaq adi aktyor olmaq demək deyil. Bir sözlə, peşənin elə spesifik cəhətləri var ki, hər adam bunu bacarmaz”.

Ekspertlərin dediyi kimi, ən böyük problem spesifik bir sahədə mütəxəssislərin olmamasıdır. Mütəxəssis hazırlamaq üçün təkcə pul yox, həm də vaxt lazımdır. Ancaq bu tarazlığın yaranacağı, cizgi filmləri və uşaq filmlərinin çəkilişinin telekanallara etibar olunacağı təqdirdə, milli serialların taleyi yaşanmayacaq ki?

Təranə Məhərrəmova

Kaspi.-2012.-6 iyul.-S.15.