“İçimdə məhəbbətdən başqa heç nə yoxdur”

Mənsum İbrahimov: “Çox pul qazanmaq lazım deyil”

Xalq artisti Mənsum İbrahimov “Azadinform”un suallarını cavablandırıb.

- Mənsum müəllim, bu sənətin həm də elmi tərəfi ilə məşğul olursunuz. Heç nə vaxtsa mahnı bəstələməyə və ya şeir yazmağa cəhd etmisinizmi?

- Xeyr, məndə belə bir istedad yoxdur. Gənc vaxtlarımda çalışmışam, görmüşəm ki, alınmır. İndi çox kitab yazan var, hamısı haqqında deyə bilmərəm, amma bir çoxunu oxuyub görürəm ki, söz yığnağından başqa bir şey deyil. Yenə qayıdırıq Füzuli, Seyid Əzim, Əliağa Vahid, Seyid Ağa, Hacı Mailə. Bir daha görürsən ki, həqiqətən də bunlar təsdiq olunmuş korifeylər, ustadlardır. Onları dönə-dönə oxuduqca hər dəfə yenidən kəşf edirik.

- 30 ilə yaxındır ki, Opera və Balet Teatrının solistisiniz. Çox xanəndə müstəqil fəaliyyət göstərmək üçün burada məhdud çərçivədə olduğunu deyir. Yəni bunu mütəmadi olaraq məşqlər, tamaşalarla izah edirlər. Bu, həqiqətən belədirmi və siz geniş yaradıcı işlə məşğul ola bilirsinizmi?

- Əksinə, mən operada oxuyandan bəri səs imkanlarım çoxalıb, çünki burada mikrofon yoxdur. 1200 nəfərlik salona 100 nəfərlik orkestrin arxasından təbii olaraq öz səsinlə tamaşa oxuyursan və ən əsası, dayanıb oxumursan, yıxılıb, sürünə-sürünə, qaçaraq oxuyursan. Bu baxımdan opera xanəndənin səs, aktyorluq imkanlarını daha da çoxaldır. Mən operada işləyə-işləyə çox sayda retro mahnıları işləyib xalqa çatdırmışam, muğamlar yazdırmışam, konsertlər vermişəm, səfərlərim olub. Bu, tənbəl adamın işidir ki, bəhanə gətirir.

- Siz tanınandan sonra dostlarınız çoxaldı, yoxsa azaldı, həyat tərziniz, qohum-əqrəbalarla münasibətinizdə nələr dəyişdi?

- İnsanın dostu az olur, amma tanıdığı insanlar çox. Təbii ki, insan tanındıqca onun ətrafı da genişlənir. İfaçı tərbiyəsi ilə seçilirsə, şəxsiyyəti varsa, sənəti ilə bərabər o, daha çox sevilir. Mən hər zaman tələbələrimə də deyirəm ki, sənətlə tərbiyə yarıbayarıdır. Bunlardan biri olsa biri olmasa, tanına bilərsən, amma şəxsiyyət kimi hörmət qazana bilməzsən. Əgər bir insan qabağa çıxırsa, öz ətrafındakı insanlara, ailədən başlayaraq, bacı-qardaşları, qohumları, qonşuları tanıdığı hər bir insana, eləcə də tanımadıqlarına imkanı daxilində mütləq kömək etməlidir.

- Sizcə, daha professional və püxtələşmiş ifanı xanəndə neçə yaşında nümayiş etdirir?

- Bu, müxtəlif yaşda ola bilər, baxır xanəndənin çalışmağına. Gənc yaşlarında da çalışan, zəhmət çəkən, tənbəllik etməyən xanəndə hər zaman öz peşəsinin mütəxəssisidir.

- Bir neçə sənədli və bədii filmdə mahnıları ifa etmisiniz. Maraqlıdır, özünüzü kameralar qarşısında aktyor kimi də sınamaq ürəyinizdən keçirmi və hansı rolu ifa etmək istərdiniz?

- Filmə çəkilmək dəvəti olmayıb. Amma təbii ki, 19 ildir səhnədə Məcnun oxuyuramsa, bu elə aktyorluqdur. Əgər mənim tamaşamda insanlar ağlayıb gedirsə, deməli, nəsə bacarıram ki, ağlayıb gedirlər. Əgər tamaşaçı tamaşada məni tanıyırsa, deməli, mən yaxşı ifaçı deyiləm. Ancaq heç vaxt filmdə çəkilmək arzum olmayıb. Amma hər hansı bir filmdə Məcnun rolunu ifa etmək istərdim. Məcnun mənim üçün ideal obrazdır.

- Sizcə ifaçının professionallığında genin bir rolu varmı? Musiqiçi ailəsində böyüyənlərin professional olmaq şansı daha çoxdur, yoxsa.....?

- Ümumiyyətlə, insanın şəxsiyyət kimi formalaşmasında nəslin çox böyük rolu var. Amma sənətdə təkcə gen kifayət etmir. Nəslində yaxşı səsi olmaq hələ yaxşı ifaçı olmağın göstəricisi deyil. Mən Asəf Zeynallıda oxuyanda tələbə yoldaşlarım arasında çox gözəl səslər vardı. Mən onların yanında oxumağa utanırdım. Bu gün onların heç biri sənətdə yoxdur. Çünki bu peşənin əziyyətinə dözmədilər. Məsələn, mənim tələbələrimdən biri Arzu Əliyeva 2005-ci il Muğam Müsabiqəsində 16-17 yaşında ən gənc ifaçı idi. O müsabiqənin elə birinci həftəsindən çıxdı, heç kim də bu uşağı tanımadı. Bu gün Arzu Əliyeva hamısından tanınmış bir xanəndədir, operanın solistidir, Səmərqənddə YUNESKO-nun mükafatını alıb, 2009-cu ildə Beynəlxalq Muğam Müsabiqəsində ən gənc ifaçı kimi xüsusi mükafata layiq görülüb, bu gün efirlərdə, dövlət tədbirlərində, səfərlərdə ən çox oxuyan xanəndədir. Bunları misal çəkməkdə məqsədim odur ki, kim qarşısına daha çox məqsəd qoyursa, onun uğrunda çalışır və hər şeyə nail olur.

- Tələbələrinizin hansı göstəricilərinə görə yaxşı musiqiçi olub-olmamalarını ayırd edə bilirsiniz?

- Tələbənin ilk növbədə yaxşı səsi olmalıdır, səs materialdır. Ondan sonra özünü aparmağına baxıram, görüm onun ağlı yerindədir, ya yox, sözə qulaq asırmı, zəhmətkeşdirmi. Bunlar varsa, inanıram ki, tələbənin gələcəyi parlaqdır.

- Siz bir çox gəncin sənətə gəlməsində səbəbkar olmusunuz. Bəs sizin sənətə gəlməyinizdə kim vasitəçi oldu?

- Məni bu oturduğumuz möhtəşəm teatra Şövkət Ələkbərova gətirib. Hər dəfə mən o səhnəyə çıxanda, o alqışları eşidəndə Şövkət xanımın ruhuna dua oxuyuram. Bəlkə də heç mən burada oxumazdım. 1985-ci ildə müsabiqədə oxuyub laureat oldum, Şövkət xanım da münsiflər heyətinin üzvü idi, məni müsabiqədə kəşf etdi və artıq onunla tanışlığım başladı, sonra onun məsləhəti ilə bura gəldim. Vahid Abdullayev sənət müəllimim olub. Bura gələndən sonra da Opera Teatrının rəhbərliyi, kollektivi tərəfindən çox böyük qayğı görmüşəm.

- Nə zamansa unudulmaq barədə düşünmüsünüzmü?

- Bu gün mən çalışmasam, efirlərə çıxmasam, qıraqda qalacam. İndi o qədər böyük rəqabət var ki. Bizim ustad sənətkarımız Hacıbaba Hüseynov ölən gününədək məşq edirdi, təsniflər, qəzəllər yazırdı, konsertlərdə oxuyurdu. Unudulmaq barədə heç vaxt düşünməmişəm, çünki heç vaxt tanınmaq üçün oxumamışam. Heç vaxt çalışmamışam ki, oxuyum tanınım, çalışmışam ki, yaxşı sənətkar olum. Yaxşı sənətkar unudulmur.

- Sənətdə ən böyük arzunuz nədir?

- İnsan bir arzusuna çatır, o biri arzu başlayır. Sənətdə zirvə olmur. Nadir hadisədir ki, 50 yaşımda “Şöhrət” ordeni almışam. Təbii ki, bunlar mənim üçün çox xoşdur. Amma mən özümü zirvədə hesab etmirəm. Mən hesab edirəm ki, hansısa bir dağın ətəyində cığırdayam. Çünki o zirvəni keç kəs kəşf etməyib. Mən etməli olduğum işlərin 30 faizinin öhdəsindən gəlməmişəm hələ. Hesab edirəm ki, adi bir xanəndəyəm. Məsələn, Şövkət Ələkbərova, Rəşid Behbudov, Bülbül, Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski kimi insanların qiymətini zaman verdi. İnsan özü özünə qiymət verə bilməz. Sənətkara xalq qiymət verə bilər.

- İndiyədək paxıllığınızın çəkildiyini hiss etmisinizmi?

- Biz insanıq, bir kəsi hamı sevə bilməz. İnsanlar var ki, içlərində paxıllıq var. Paxıl insan öz övladına, öz qardaşına da paxıllıq edir. Amma mən o insanlara gülüb keçirəm. Mənim içimdə heç kimə qarşı kin yoxdur. İçimdə məhəbbətdən başqa heç nə yoxdur. Mən paxıl insanları da sevirəm, heç vaxt heç kimə cavab verməmişəm və vermək də fikrim yoxdur.

- Azərbaycan Milli Konservatoriyasının professorusunuz. Elmi işiniz hansı mövzudadır, bu sahədə nəyi araşdırırsınız?

- Muğamın yaranışı, korifey sənətkarlarımızın yaradıcılığı haqqında, muğamın təbliği, milli operalarımızda muğamın rolu kimi bir çox mövzuda elmi araşdırmalar aparırıq, elmi məqalələr yazırıq, Muğam hələ çox tədqiq olunmalıdır. Sovet dövründə muğamın tədqiqi və inkişafına çox imkan verilməyib. Mən hesab edirəm ki, daha çox muğamın yaranış tarixi, yeri, adları tədqiq edilməlidir. Azərbaycan dəfələrlə işğala məruz qaldığına görə ünsiyyət dilimiz fars və ərəb olub. Ona görə də fars sözləri bizim muğamlarda, muğamın şöbələrində daha çoxdur. Şərq adlı bir məkanda yaşamışıq, eyni dəsgahlar həm Azərbaycanda, həm İranda var. Amma sırf zərb muğamları, ritmik muğamlar ancaq Azərbaycandadır, başqa heç bir ölkədə yoxdur.

- Milli mahnılarımız və muğamlarımızın ifaçısısınız, maraqlıdır, başqa janrlarda olan, məsələn, rok, pop, caz, estrada musiqiləri dinləyirsinizmi?

- Təbii ki, zövqümü oxşayan, insanı sakitləşdirən musiqilərə daha çox üstünlük verirəm. Roka qulaq asmıram, çünki o, aqressivlik yaradır. Estradamızda İlqar Muradov, Röya, Abbasın səsini çox sevirəm, Elton, Ayaz, Xatirə, Ramal kimi çox gənclərin ifasını bəyənirəm.

- Sizcə indiki zamanda pul qazanmaq asandır, yoxsa çətin? Daha çox hansı sənətin sahibləri pul qazanır?

- Hər bir dövrdə pul qazanmaq çətindir. Bəzi tənbəl insanlar zəhmət çəkmək istəmirlər. Çox pul qazanmaq lazım deyil. Hər kəs öz sahəsində çalışsa, təbii ki, dolanacaq. Yaşamağa yerin varsa, ehtiyacını ödəyə bilirsənsə, bu, kifayətdir. Mən iş adamı deyiləm, sənət adamıyam. İş adamları daha çox pul qazanır. Musiqidə çox pul qazanmaq mümkün deyil. Musiqiçi milyoner ola bilməz.

- Duet ifalara və sintez janrına münasibətiniz necədir, hansı sənətkarlarımızla duet oxumusunuz və oxumaq istərdiniz?

- Belə bir təklif olmayıb. Duet oxumaq xatirinə oxumaram. Bizim milli-mənəvi dəyərlərimiz, millətimizi təbliğ edən gözəl bir layihə olarsa, bu barədə düşünərəm. Professor Siyavuş Kərimi Latın Amerikası musiqiçiləri ilə bərabər sintez formasında çox gözəl bir layihə həyata keçirib. Mən də o layihədə iştirak etmişəm. Bununla bərabər, simfonik muğamları da sintez formasında ifa edirəm. Professional səviyyədə, məzmunlu bir layihə olarsa, qatıla bilərəm.

Kaspi.-2012.-28 mart.- S.14.