Arzularımın şəhəri - London

Londondan yorulmaq mümkün deyil. Semuyel Consonun yazdığı kimi: “Əgər siz Londondan yorulmusunuzsa, demək həyatdan, yaşamaqdan yorulmusunuz»

Londona səfərim Azərcell Telekom MMC şirkəti ilə “Kaspi” Təhsil Mərkəzinin jurnalistlər üçün həyata keçirdiyi layihə əsasında gerçəkləşdi. Belə ki, keçən il təşkil edilən ingilis dili kursunun yekununa görə seçilən 2 jurnalistdən biri olaraq Londonun məşhur Kaplan Beynəlxalq Kollecində 2 həftəlik kurs keçmək şansı qazandım. Qeyd edim ki, təhsil alacağımız məktəbi də, yaşayacağımız mənzili də qabaqcadan “Kaspi” Təhsil Mərkəzi müəyyənləşdirmişdi.

5 saatlıq uçuşdan sonra Londonun məşhur “Hitrou” hava limanına endik. Eşitmişdim ki, bu limandan çıxmaq üçün sərnişinlərə ən azı 2 saatdan da çox vaxt lazım olur. Dünyanın dörd bir yanından gələn sərnişinlərin uzun-uzadı qeydiyyatı zamanı gömrük işçilərinin “Londona gəlməkdə məqsədiniz nədir?”, “Burada nə qədər qalacaqsınız?” və s. kimi suallarını da cavablandırmalısan.

Qeyd edim ki, “Hitrou” hava limanında qarşılanma da şərtlərə daxil idi. Bizi gözləmə zalında qarşılayan taksi sürücüsü ilə söhbətimdən zadəganlar şəhəri ilə ilk tanışlığım başladı. Havanın artıq qaranlıq olmasına baxmayaraq, küçələrdə quraşdırılan parlaq işıqlar altında qırmızı kərpicli, mansardlı, qapıları üzərində rəngbərəng güllər olan evlər, balaca, yamyaşıl bağçalı həyətlər gözümdən yayınmır. Sürücü yaşayacağım ünvana qədər - təxminən saatyarımlıq məsafə boyunca Londonun tarixi, görməli yerləri, insanları, adət-ənənəsi haqqında maraqla danışır. Londonda qalacağım müddəti öyrənincə “Londonla tanışlıq üçün iki həftə çox azdır” deyə başını bulayır. Sözün düzü, sürücünün mehribanlığı, söhbətcil olması mənim üçün “ingilislər soyuq millətdir” fikirlərini bir qədər dağıdır. Sonradan Londonda qaldığım müddətdə - ictimai nəqliyyatdan istifadədə, yollarda, yaşadığım evin sahibəsinin və kollec heyətinin münasibətlərində də bu nəzakətin şahidi olacaqdım.

”Metro”dan metroya

Ertəsi bazar günü olduğundan şəhərlə tanışlıq fürsətini əldən vermək istəmədim. İngilislər üçün həftə sonları “həftənin istirahət günləri” (week-end) kimi məşhurdur. Bu üzdən şənbə və bazar günləri şəhər tam sakit görünür. Demək olar ki, küçələrdə daha çox qaynaşan turistlər və tələbələrdir (təhsil sistemi ilə məşhur olan şəhərdə dünyanın hər yerindən oxuyanların sayı-hesabı bilinmir-T.M.). İngilislər isə “week-end”lərində şəhərin səs-küyündən uzaqlaşmağı hər şeydən üstün tuturlar. Elə söhbət zamanı da onların ilk sualları “Həftə sonuna planınız nədir?”dir. Yaxşı ki, mən bu suala “Şəhərin görməli yerləri ilə tanış olacağam”- deyə cavab tapırdım.

Londonda ən sərfəlisi metrodan istifadə etməkdir. Rəngbərəng London taksilərinin xidməti xeyli bahadır. Bu üzdən əhali metroya üstünlük verir. Onu da deyim ki, Avropada ən qədim metro Londonda tikilib. 150 illik bir tarixi var.

Metro üçün müddətli “Travelkard” alıb gəzmək daha rahatdır. Bu kartla həmçinin avtobuslardan da istifadə etmək imkanı qazanırsan. Metronun rahatlığına, qatarların dəqiq və vaxtlı-vaxtında hərəkətinə isə söz ola bilməz. Hər addımda məlumatlar yerləşdirilib: işarələr, çarxlar, xəritələr. Hər platformada və stansiyada da bələdçilər sərnişinlərə yol göstərir. Mükəmməl bir sistemə malikdir London metropoliteni. Ən maraqlısı isə, bütün sərnişinlərin əlində ya kitab, ya da qəzet və jurnal görməkdir. Əhali səhərlər metroya daxil olarkən girişdə pulsuz qoyulan gündəlik “Metro” qəzetini götürərək yol boyunca ölkə və dünya xəbərlərindən məlumatlanır. Gündəlik “Evening Standard” qəzeti isə axşamlar metrodan çıxan sərnişinlərə paylanır. Bir sözlə, insanlar Londonda səhərlərini qəzet informasiyaları ilə açır, axşamlarını da eyni cür qapadırlar. Onu da deyim ki, metro girişlərində insanlara bir neçə fərqli qəzet və jurnallar təqdim olunur. Hamısı da pulsuz. Qatarların divarlarında yer alan “Oxuduğunuz bütün qəzetlər zibildir” sözlərinə rəğmən sərnişinlər qəzetlərlə tanış olduqdan sonra onu ya qatarlardakı oturacaqlara, ya da platformalardakı skamyalara qoyurlar. Küçələrdə yalnız qəzet və jurnalların atılması üçün ayrıca zibil qutuları da yerləşdirilib. Qatarlarda paytaxtın “London-2012” yay olimpiya oyunlarına hazır olması ilə bağlı reklamlara rast gəlmək olur.

Nizam-intizama gəlincə, insanlar növbələrdə yüksək mədəniyyət nümayiş etdirirlər. Eskalatorlarda sağ tərəfdə dayanma cərgəsini heç vaxt pozmurlar. Avtobuslarda da növbə mütləqdir. Yazılan və yazılmayan qaydalara ingilislər çox hörmətlə yanaşırlar. Və təbii ki, paytaxtın sayı-hesabı bilinməyən qonaqları da qaydaları tez mənimsəyirlər.

Yaşadığım evin sahibəsi Diana Kerrinin söhbətlərindən ingilislərin həyat tərzləri ilə bağlı öyrənirəm. Londonlular yaşamaqları üçün onlara rahatlıq gətirən amillərə üstünlük verirlər. Məsələn, onlar şəxsi istifadələrində kiçik, xudmani maşınlardan və ya velosipedlərdən istifadə edirlər. Hətta parlament binasının həyətində sıraya düzülən velosipedləri görmək mümkündür. Və ya dünya modasının mərkəzlərindən biri kimi məşhur olmasına baxmayaraq, burada insanlar sadə geyinməyi xoşlayırlar. Zinət əşyalarını, bahalı, rəngarəng libasları sevmirlər. İş geyimlərində ciddi kostyumlara, həftə sonları isə idman stilinə üstünlük verirlər. Onu da qeyd edim ki, London gözəllikləri içərisində ingilislərin mətbəxindən söz açmaq olmaz. Özləri də bunu etiraf edirlər. Demək olar ki, ingilislərin yadda qalan xüsusi bir yeməyi yoxdur. Əvəzində onların özləri də dünya mətbəxinə üstünlük verirlər. Hər addımda isə italyan, fransız, türk, koreya, çin, vyetnam və s. mətbəxləri istənilən qədərdir.

Simvol meydanı

Londonu futbolun, reqbinin, rok musiqisinin vətəni adlandırılar. Böyük Britaniya daha çox Şekspir, Robin Qud, Şerlok Holms, Darvin, Dikkens, Nyuton, Çörçil, şahzadə Diana kimi minlərlə şəxsiyyətləri, ədəbi personajları, alim, musiqiçi və şairləri ilə tanınır. Bundan əlavə, London mədəniyyət ocaqlarının və tarixi abidələrin sayına görə, bəlkə də dünyada ən zəngin şəhərdir.

Londonu görməyə gələnlər üçün ən yaxşı vaxt aprel-oktyabr ayları hesab edilir. Amma demək olar ki, burada olduğum aprel günlərində şəhərin yağışsız bircə gününü də görmədim. Parlaq günəşin arasında havanın qəfildən döndüyünü və leysan yağış yağdığını görmək mümkündür. Burada hava çox şıltaqdır. Buna baxmayaraq, lap şıdırığı yağışda belə turistlər şəhəri gəzmək şansını əldən vermirlər. London yağışının öz gözəlliyi var. Nə küçələrdə gölməçələr yaranır, nə də dizə qədər palçığa batırsan.

Şəhəri ətraflı gəzmək üşün “Big-bus” turuna üstünlük verdim. Mərkəzdən kənar küçələrdə belə hündür mərtəbəli binalara nadir hallarda rast gəlmək olur. Yerli hakimiyyət orqanlarının qoyduğu məhdudiyyətlərə görə, paytaxt şəhərdə tikintinin aparılmasına çox ciddi nəzarət olunur və torpaq sahəsinə də sərt və kəskin limit qoyulub. Buna görə də London öz tarixi simasını dəyişmir. Evlərin qiymətinə gəlincə, bələdçi dedi ki, xüsusən londonluların daha çox sevdiyi qədim tikililər və meydanlar - Vestminster sarayı, Vestminster abbatlığı, Travalqar meydanı, bir çox magistralların qovuşduğu Pikadilli, Lester-skver, onları əhatəyə alan məşhur “Hayd-park” və “Qrin park” kimi klassik memarlıq layihələri ilə diqqəti cəlb edən ərazilərdə bir milyon funta mənzil tapsan özünü bəxtəvər sayarsan. Amma bu yerlərdə qiymətlər baha olduğu üçün orada yaşayanların sayı çox azdır. Orta səviyyəli londonluların məskunlaşdığı kvartalları ötən əsrin əvvəllərində sıra ilə tikilmiş iki və üç mərtəbəli binalar təşkil edir.

Turistlər avtobusdan daha çox İngiltərə Krallığının iqamətgahı olan Bukingem sarayı və Parlament meydanındakı Biq-Ben qülləsi qarşısında düşürlər. Bir qədər aralıda Britaniya Krallığının tacqoyma mərasiminin keçirildiyi yer - Vestminster Abbatlığı seyrçilərdə gözəl təəssürat yaradır. Burada görkəmli dövlət xadimləri, yazıçı və alimlər dəfn olunublar. Abbatlığın yaxınlığında Parlamentin rəsmi kilsəsi hesab edilən “Sent-Marqaret” dövlət xadimlərinə xidmət göstərir. Kraliçanın yay iqamətgahı - Vindzor qəsri də bu ərazidə yerləşir.

Trafalqar meydanında adam əlindən tərpənmək olmur. Bura Londonun simvol meydanıdır. Önündəki nəhəng Admiral Nelson heykəli ziyarətçilərini salamlayan Trafalgar Meydanı dünyanın ən çox tanınan meydanları sırasındadır.

Bu meydan yaz aylarının və şəhərə gələn çox sayda turistlərin iştirakıyla hər gün şənlik sahəsinə çevrilir. Küçə artistləri maraqlı və rəngli kostyumlarla meydanda olanları əyləndirir. Trafalqar Meydanında ansamblın canlı ifasını dinləmək nəyə desən dəyər.

Britaniyanın səsi

Gəzə-gəzə dünyaca məşhur “Biq-Ben” saatının qarşısına çıxırıq. Britaniyanın rəmzi və fəxri sayılan bu saata çox vaxt “Müqəddəs Stefan qülləsi” də deyilir. Biq-Ben dünyada zamanı dəqiq göstərən yeganə saatdır. Qüllənin dörd tərəfində "Tanrı kraliçamız I Viktoriyanı qorusun" sözləri yazılıb. Saatın sağ və sol tərəflərində, qüllənin üzərində latın dilində "Laus Deo", yəni "Tanrıya şükür" sözləri həkk olunub.

Həmin saatdan sonra Londonun bir çox hissələrində "Balaca Benlər" yaranıb. Londonun bütün rayonlarında demək olar ki, Balaca Benlərə rast gəlmək mümkündür.

Ərazidəki Temza çayı, Tauer körpüsü hər gün minlərlə turistin marağını çəkir.

Turistlərin ən çox görmək istədikləri məkanlardan biri də Bukingem Sarayıdır. 661 otağı olan sarayda otaqların 18-i yalnız ilin müəyyən günlərində insanlar üçün açılır. Aprel ayından avqusta qədər hər gün saat 11.30-də gözətçilərin dəyişdirilməsi mərasimi keçirilir. Sarayın qarşısında olarkən bu mənzərəni mən də seyr edə bildim.

Londonun səs-küylü küçələrindən sonra ucsuz-bucaqsız parklar insanlara rahatlıq gətirir. “Hayd Park”, “Qrin Park” insanların istirahəti üçün ideal məkanlardır. Ancaq Londondan yorulmaq mümkün deyil. Semuyel Consonun yazdığı kimi: “Əgər siz Londondan yorulmusunuzsa, demək həyatdan, yaşamaqdan yorulmusunuz. Burada həyatdan gözlədiyiniz hər şey var. Bura arzular şəhəridir”.

Zadəganlar ölkəsində olduğum 15 gün ərzində bu sözlərin həqiqiliyinə mən də inandım.

Təranə Məhərrəmova

Bakı-London-Bakı

Kaspi.-2012.-1 may.-S.11.