“Azərbaycana qarşı istilik gördüm”

Belçikadan beynəlxalq konfransdan qayıdan Azəri-Türk Qadınlar Birliyinin sədri Tənzilə Rüstəmxanlı təəssüratlarını “Kaspi”ylə bölüşdü

Bu günlərdə “Sülhə gedən yol qadınlardan keçir” cəmiyyəti Belçika Senatında “Cənubi Qafqazda çətinliklər və problemlərdə qadınlara düşən rol” mövzusunda konfrans keçirib.

Azəri-Türk Qadınlar Birliyinin sədri Tənzilə Rüstəmxanlı “Kaspi”yə müsahibəsində konfransın yüksək səviyyədə keçdiyini bildirib.

Sülhü necə gətirəcəksiniz?

- Bu konfransın təşkilatçısı Belçika senatının üzvü, xanım Dominik Tilmansla Belçikada konfransda olarkən tanış olmuşdum. Mən onun Ermənistanla bağlı çoxlu bilgiyə malik olduğunu, Qarabağ məsələsindən isə xəbərsiz olmasını gördüm. Qarabağ məsələsini ermənilər necə təqdim edirsə, o cür də məlumatlı idi. Mən siyasətə qarışmadan onu ölkəmizə dəvət etdim. Dedim ki, «siz hər zaman tək bir tərəfi dinləmisiniz. Gəlin Azərbaycanı və xalqımızı tanıyın. Cənubi Qafqaz təkcə Gürcüstan və Ermənistandan ibarət deyil. Gəlin Azərbaycanı da tanıyın” dedim. Dəvətimi qəbul edib iki millət vəkili ilə ölkəmizə gəldi. Bakıda Diaspora Komitəsində, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində, Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsində və ayrı-ayrı qadın təşkilatları ilə görüşlərimiz oldu. Senator hansı görüşlərdə oldusa qaçqınların vəziyyəti, Qarabağın tarixi ilə bağlı ona bilgilər verildi, film nümayiş olundu. Bütün bunlar onun geniş bilgilər verdi. «Azərbaycana gələndə bura bir müsəlman ölkəsi kimi baxırdım. Dönəndə elə bil Avropadan döndüm. Azərbaycan əslində Avropanın bir parçasıdır. Biz sizinlə birlikdə nə kimi işlər görə bilərik?» - dedi. İki ay keçəndən sonra Dominik Tilmans mənə məktub yazaraq BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 2001-ci ildə qəbul etdiyi qətnamə – qadınların barışın saxlanmasında rolunun artırılması çərçivəsində əməkdaşlıq təklif etdi. Əsas məqsəd Cənubi Qafqazdan olan qeyri-hökumət qadın təşkilatlarını bir araya gətirmək idi. O, Belçika senatlığında konfrans keçirmək istədiklərini bildirdi. Mən düşündüm ki, ölkəmin Qarabağ məsələsində nə qədər haqlı olduğunu göstərmək imkanı əldə edəcəyəm. Beləcə, 2010-cu ildə bu konfrans Belçika senatlığında baş tutdu. Konfransda çox nüfuzlu qurumların nümayəndələri təmsil olunurdu. Mən çıxış edərək «Azərbaycan həmişə sülh yolu tutub. Cənubi Qafqaza sülhün necə gətirilməsini danışırıq. Azərbaycan dövləti ATƏT-in Minsk qrupunun bütün təklifləri ilə razılaşır. Amma Ermənistan tərəfi Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi qətnamənin heç birini tanımır. Əgər biri işğalçılıq siyasəti yürüdürsə, işğal etdiyi torpaqlardan silahlı qüvvələri çəkmirsə, bir milyon Azərbaycan qaçqını, Qarabağın Azərbaycan icması yerinə qayıtmırsa, bu sülhü necə gətirəcəksiniz?»- dedim. Mən beynəlxalq qurumların hüquq normalarının tələb etdiyi bütün qərarları ortaya qoydum. Dedim ki, Ermənistan beynəlxalq qanunlara hörmətsizlik edir. “Bütün bunlara rəğmən ən böyük zərbə Azərbaycana dəydiyi halda, mən bu gün sizinlə sülhdən danışıram. Bir tərəf ədalətsizlik edir, beynəlxalq normaları ayaq altına alır, amma siz onlara tərəfkeşlik edirsiniz. Biz sizin səmimiyyətinizə və ədalətinizə necə inanaq?” Bu sözlərimə Ermənistan tərəfi heç nə deyə bilmədi.

Qərara alındı ki, 2-ci konfrans Gürcüstanda, 3-cü Azərbaycanda, 4-cü isə Ermənistanda olsun. Gürcüstanda keçirdiyimiz konfransı «Barış qadınlardan keçir» adlandırmışdıq. Erməni tərəfi həmin konfransa gəlməkdən imtina etdi. 2010-cu ilin dekabr ayında biz 3-cü konfransı Bakıda təşkil etdik. Biz Ermənistan tərəfinin Bakıda iştirakı üçün təhlükəsizliyinə tam təminat verdik. Erməni tərəfi yenə də konfransa gəlmədi. Mən konfransda çıxış edərək «Bu məsələdə ən çox zərər çəkən tərəf Azərbaycandır, ancaq biz sülh tərəfdarıyıq. Erməni tərəf isə bu barədə danışmaq istəmir”- deyə bildirdim. Bakı konfransında qərara alındı ki, 2011-ci ilin mart ayında konfrans Ermənistanda keçirilsin.

- Bildiyim qədər, siz də həmin konfransa getmədiniz?

- Bəli, mən getmədim. Ermənistan tərəfi Gürcüstanda olan konfransda iştirak etmədi, o cümlədən, verilən təhlükəsizlik təminatlarına baxmayaraq, Azərbaycana da gəlmədi. Mən nə üçün getməli idim? Mən də imtina etdim. Düşünürəm ki, haqlı idim. O biri ölkələr isə həmin konfransda iştirak etdilər və mənə heç bir söz söyləyə bilmədilər.

Keçən ilin sentyabr ayında bir daha Gürcüstanda toplandıq. O konfransda isə Ermənistanın nümayəndəsi Rima Arakelyan bu dəfə konfransa gəldi. Gürcüstan konfransı da yüksək səviyyədə keçdi və mətbuat bunu geniş işıqlandırdı.

Azərbaycan həqiqətləri

- Bəs builki konfrans hansı hadisələrlə yadda qaldı?

- Builki konfrans çox yüksək səviyyədə təşkil olundu. Avropa İttifaqının Bakıdakı nümayəndəsi Rolan Kobyanın çıxışı xüsusilə yaddaqalan oldu. Azərbaycanın enerji layihələrindən, ölkənin iqtisadi blokundan danışan səfir Azərbaycanı Qafqazda ən güclü iqtisadiyyata malik dövlət kimi təqdim etdi. Mən Kobyanın çıxışını çox bəyəndim. Fikir mübadiləsi zamanı Novella Cəfəroğlu dedi ki, sülhə xidmət edən ən böyük tədbir «Eurovision» tədbiridir. Əgər Ermənistan doğrudan da sülh istəyirsə, nə üçün həmin tədbirdə iştirakdan imtina etdi? Novella xanım bildirdi ki, bir ay əvvəl Ermənistandan 10 millət vəkili Bakıya gəldi: «Onların hansı narahatçılıqları oldu ki, indi Ermənistan «Təhlükəsizlik naminə» deyərək müsabiqəni boykot etdi? Deməli, Ermənistan sülh tərəfdarı deyil” dedi. Bu fikirləri salon alqışlasa da, ermənilərin narahatlığına səbəb oldu. Konfransın ikinci günü isə məni belçikalı bir alimin «Yuxarı Qarabağda münaqişə» mövzusundakı çıxışı heyran etdi. O, xəritəni açaraq Qarabağ probleminin tarixindən, ermənilərin ora köç etdirilməsindən, 7 rayonun işğalından danışdı. “Mən Ermənistanda, Dağlıq Qarabağda olmuşam. 3 il Dağlıq Qarabağda araşdırma aparmışam. Ermənistanda qadınları 7 uşaq dünyaya gətirməyə təşviq edirlər. Hər uşağa görə isə ailələrə 200 avro verirlər. Məqsəd ailə artırılması yox, siyasidir. Yəni əhalinin sayını artıraraq işğal olunmuş torpaqlarda ermənilərin sayını artırmaqdır. Onların məqsədi Azərbaycandan torpaq alıb Ermənistana birləşdirməkdir” dedi. Onun çıxışından sonra erməni tərəfi etiraz etməyə başladı. Slaydlarda konfrans iştirakçılarına məscidlərimizin necə dağıdılması, kilsələrin qorunması, qəbirlərin dağıdılması, mədəniyyət əsərlərimizə olan təcavüz nümayiş olundu. Mən təəccüb və heyrət hissi ilə onu dinlədim.

Bernar Fassye isə «ATƏT-in Minsk qrupunun Yuxarı Qarabağda münaqişənin həllindəki rolu» mövzusunda çıxışı zamanı “1915-ci ildə baş verən genosid” məsələsinə toxundu. Mən anında onun sözünü kəsərək genosid sözünü qəbul etmədiyimi bildirdim: «Biz bura erməni genosidindən danışmağa toplaşmamışıq. Əgər bundan danışılacaqsa, onda Xocalı genosidindən də danışılacaq. Yaxın tariximizdə Dağlıq Qarabağda Xocalı soyqırımı yaşanıb” deyə etiraz etdim. O, “genosid” sözündən imtina edərək onu «1915-ci il hadisələri» ilə əvəzlədi.

İkinci gün erməni tərəf də, biz də, o cümlədən səfirlərimiz də çıxış elədi. Azərbaycan nümayəndə heyəti bütün sferalarda göstərdi ki, biz haqqın yanındayıq. Qarabağ İcmasından Könül Hyseynovanın çıxışı çox gözəl qarşılandı. Həyat yoldaşı, atası şəhid olan və iki övladını təklikdə böyütmək zorunda qalan qadının «Biz həmişə ermənilərlə mehriban halda yaşamışdıq. Amma bu gün mən Vətənimdə, elimdə deyiləm. Mən ailəmi itirmişəm, evimdən qovulmuşam. Bütün bunlara rəğmən mən yenə də Qarabağ icmasının yerinə qayıtmasını istəyirəm» deyə çıxışını bütün salon ayaq üstə alqışladı. Ermənistanın qeyri-səmimi olması bütün məsələlərdə özünü bir daha göstərdi. Mən sonda qeyd etdim ki, Cənubi Qafqazda ən böyük təhlükə bu gün Ermənistanın yürütdüyü işğalçı siyasətdir.

- Belçikada daha hansı görüşləriniz oldu?

- Belçika senatoru Hel Leynen bizi yüksək səviyyədə qəbul edərək ziyafət verdi. Mən bu konfransda Azərbaycana qarşı istilik gördüm. Əgər belçikalı bir alim Qarabağ gerçəyini olduğu kimi anladırsa, bu, həmin konfransların nəticəsidir. Bu konfransda Azərbaycan gerçəkliyinin ortaya çıxması məni çox sevindirdi. İlk növbədə Azərbaycanın mövqeləri orada müdafiə olundu. Digər tərəfdən, Azərbaycan dövlətinin bu gün nə qədər düzgün siyasət yürütməsi sərgiləndi. Ermənilərin illərlə danışdıqları yalan isə ifşa olundu. Avropalılar da gördülər ki, bu qədər itkilərimizə rəğmən biz yenə də onlarla oturub sülh mövzusunda danışmaq iqtidarındayıq.

- «Barış qadınlardan keçir» - gözəl şüar seçmisiniz. Bu, əslində bütün dünya qadınlarının şüarıdır. Bəs niyə dünya liderləri bu şüarı eşitmir?

- Bu sual konfransda da səsləndi. Novella Cəfəroğlu dedi ki, biz səsimizi müharibəni başladanlara eşitdirə bilmirik. Birləşərək səsimizi gur çıxarmamız lazımdır ki, bizi eşitsinlər. Novella xanım Qarabağ müharibəsinin ən alovlandırıcı natiqlərindən və ideoloqlarından olan Sarkisyandan danışaraq: «Qan tökməklə qürurlanan bir insan hansı haqla bir ölkəni təmsil edir?” deyə onun “Xocalı faciəsi ilə göstərmək istədik ki, biz zarafat etmirik” müsahibəsini xatırlatdı.

Düşmən dəyirmanına su tökənlər

- Azəri-Türk Qadınları Birliyinin rəhbəri kimi istəyiniz nədir? Cəmiyyətdə nəyi dəyişmək istəyirsiniz?

- Biz Avropada bir çox yerləri gəzdik. Orada Azərbaycandan çoxlu mühacirlər var. Guya Azərbaycandan küsüb gediblər və ya siyasi məhbus olublar. Mən onları başa düşməyə çalışıram. Mənim də narazı olduğum məqamlar var. Siyasi məhbus adı almaq üçün oğlunu-qızını mitinqlərə göndərib polis dəyənəyinin altına verməklə, şəkillərini çəkib qəzetlərə manşet etdirməklə, sonra da «Ailəlikcə bizə siyasi sığınacaq verin» deyən adamlar var. Ora adamlar gəlmişdi ki, «Eurovision»u boykot edin» şüarı ilə kağızlar paylayırdılar. Ermənilərlə eyni məqsədə xidmət etməyin adını tapa bilmirəm. Olsun ki, narazılıqları var, həbslərdə yatıblar, hansısa məmurlar onları incidib, amma bunların heç biri Vətənə xəyanət etməyə haqq vermir. Mən Azərbaycan insanına, cəmiyyətimizə bunu rəva görmürəm. Onları Azərbaycandan küsdürənlərə də haqq qazandırmıram. Yaxşı yaşamaq istəyirsənsə, yaşa, amma ən azından ölkə əleyhinə danışmaq olmaz. Bu gün «Eurovision»un əleyhinə ən böyük təbliğatı erməni diasporu aparır. Erməni dəyirmanına su tökməyi mən Vətənə xəyanət adlandırıram. Ermənistan iqtidarının qatı düşməni olan Natalya Martirosyan yüksək tribunadan çıxışından bircə kəlmə də «Ermənistanda demokratiya yoxdur» demədi. Amma Arzu Abdullayeva «Azərbaycanda demokratiya yoxdur» deyir.

- “Eurovision” mahnı müsabiqəsinə sayılı günlər qalıb. Müsabiqənin ölkə üçün əhəmiyyətini necə dəyərləndirirsiniz?

- «Eurovision» Azərbaycanın tanıdılması baxımından ən böyük tədbirlərdən biridir. Ən azından böyük mətbuat qrupu Azərbaycana gəlir. Onlar Azərbaycanla bağlı bir çox gerçəkləri görəcəklər. Azərbaycanın Qafqazda daha güclü dövlət olduğunun şahidi olacaq, xalqımızı tanıyacaqlar. Bizi düşmənin anlatdığı kimi tanımayacaqlar. Azərbaycanın böyük bir mədəniyyətə sahib olduğunu görəcək, tarixini öyrənəcəklər.

Təranə Məhərrəmova

Kaspi.-2012.-9 may.-S.9.