Turizmin
inkişafında bələdiyyələrin rolu
Mütəxəssislərə
görə, yerli özünüidarə qurumları bu prosesə
böyük töhfə verə bilər
Azərbaycanda
2011-ci ilin “Turizm ili” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər
Planının bəzi maddələrinin icrasında müvafiq
dövlət orqanları ilə bərabər, yerli
özünüidarə orqanlarının - bələdiyyələrin
də rolu müəyyənləşdirilib. Turizmin
inkişafı təkcə dövlət və özəl
qurumların deyil, həmçinin bələdiyyələrin
bu işə töhfəsindən asılıdır. Azərbaycanda
bələdiyyələrin turizm sahəsinin inkişafında
hansı rola malikdir, onlar bu prosesdə necə iştirak edə
bilərlər?
Bu sualla
müraciət etdiyimiz mütəxəssislər
bildirirlər ki, yerli
özünüidarə qurumları bütün
yerli məsələlərin həllində
ən yaxşı icraçı və tərəfdaş ola bilərlər. “Mülki Cəmiyyətə Doğru”
Mərkəzin sədri Abil Bayramovun fikrincə, Azərbaycanda turizmin inkişafında bələdiyyələr
də maraqlıdır. Çünki “Bələdiyyələrin
maliyyəsinin əsasları haqqında” qanunun
7-ci maddəsi və eləcə də “Yerli
vergi və ödənişlər
haqqında” qanunun 9-cu maddəsi yerli ödənişlərin tərkibi kimi, bələdiyyə ərazisində mehmanxana, sanatoriya, kurort və turizm xidmətləri
göstərən şəxslərdən alınan ödənişi
də nəzərdə tutur: “Bələdiyyələr
həmin ödənişləri öz
büdcələrinə daxil edə bilərlər.
Təbii ki, hazırda Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün
daha çox perspektivlərin
açıldığı bir şəraitdə
bələdiyyələr turistlərin yerli
sosial xidmətlərdən yararlana bilməsi üçün
mümkün imkanlardan
istifadə etməlidirlər. Bələdiyyələr bir sıra yerli xidmətlər
göstərmək səlahiyyətinə malikdirlər. Bu, bələdiyyə ərazisinin
tullantılardan təmizlənməsi,
yaşıllaşdırılması, parkların
salınması və s. bu
kimi fəaliyyətləri əhatə edir. Ona görə də
bələdiyyələr bu cür yerli xidmətlərin
keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqla həm də turizmin inkişafı üçün
şərait yaratmış olurlar. Bu isə gələn turistlərin sayına
müsbət təsir göstərir. Turistlərin
sayının çox olması isə sanatoriya, kurort, mehmanxana və turist xidməti
göstərən şəxslərin vəsaitlərinin
artmasına, bu da öz növbəsində bələdiyyələrə
daxil olan vəsaitlərin
artmasına gətirib çıxarır. Bu
baxımdan bələdiyyələr həm turizmin
inkişafında maraqlıdırlar, həm də bu inkişafa yerli səviyyədə şərait yarada biləcək qurumlardan
biridir”.
Ekspert bildirir ki, bələdiyyələrin
səlahiyyətlərində və maliyyəsində
mövcud olan problemlərin həlli onların turizm sahəsinə
marağını daha da artırar: “Yerli özünüidarə
sisteminə malik olan əksər ölkələrdə əhaliyə
ictimai xidmətlərlə bağlı, demək olar ki,
bütün səlahiyyətlər bələdiyyələrdədir.
Onların bu sahədə səlahiyyətləri də dəqiqdir,
kifayət qədər maliyyə mənbələri də var.
Ona görə də bəzi fəaliyyət növləri ilə
bağlı lisenziyaların verilməsi də yerli
özünüidarə qurumlarının səlahiyyətindədir.
Yol infrastrukturu, su təchizatı, kanalizasiya xidməti, məişət
tullantılarının toplanması və nəql olunması
ilə bağlı səlahiyyətlər və s. bələdiyyələrə
verilib. Təbii ki, bizdə də bələdiyyələrin səlahiyyətləri
artırılarsa, o cümlədən maliyyə potensialı
güclənərsə, bu sahənin inkişafında əhəmiyyətli
rol oynaya bilərlər”.
Eldar
Aslanov: “Hər şeyi maliyyəyə bağlayıb, iş
görməmək doğru deyil”
Azərbaycan Turizm İnstitutunun prorektoru
Eldar Aslanov deyir ki, ərazi planlaşdırılması,
turizm-rekreasiya zonalarının inkişafı ilə
bağlı hələ ölkə başçısı tərəfindən
ötən il təsdiqlənmiş əsasnamədə də
bələdiyyələrin rolu müəyyənləşdirilib.
Bələdiyyələr torpaq paylarına malikdir, onlar müəyyən
yerli vergilər alırlar, sosial xidmətlər göstərirlər.
Bu baxımdan onların turizmin inkişafına birbaşa aidiyyəti
var: “Samur-Yalama zonasında apardığımız son tədqiqatlar
zamanı 6 bələdiyyənin fəaliyyəti ilə
tanış olmuşduq, onların Nabran bölgəsində
turizmin inkişafı ilə bağlı rəylərini
öyrənmişdik. Bu zaman biz bir daha şahidi olduq ki,
turizmin inkişafında bələdiyyələrin rolu nə
qədər vacibdir. Əsas olan odur ki, bələdiyyələr
bu məsələyə peşəkar yanaşsınlar. Məsələn,
Türkiyədə bələdiyyələr turizmlə
bağlı illik müəyyən kampaniyalar həyata
keçirirlər. Şirkətlərin, turizm xidmətləri
təşkil edən müəssisələrin, nəqliyyat
firmalarının bələdiyyə ərazisində
filiallarını açmalarına, öz xidmətlərini təklif
etmələrinə köməklik göstərirlər, onlara
öz səlahiyyətləri daxilində müəyyən
güzəştlər tətbiq edirlər. Bu baxımdan
güman edirəm ki, Azərbaycanda da bələdiyyələrin
rolu artırılmalıdır. Digər tərəfdən isə
bələdiyyələr özləri bu işdə təşəbbüskar
olmalıdır. Onların ərazilərində turizmin
inkişafı ilə bağlı hər hansı tədbir həyata
keçirilirsə, bələdiyyələr müşahidəçi
qalmamalı, aktiv rol oynamalıdırlar”.
E.Aslanov bələdiyyələrin
passivliyini bir neçə
səbəblə əlaqələndirir. Onun fikrincə, bələdiyyələrin
səlahiyyətlərinin və resurslarının
azlığı, ilk mərhələdə
bələdiyyə torpaqlarından səmərəli istifadə
olunmaması, mərkəzi büdcədən bələdiyyə
ayırmalarının azlığı onların turizmin inkişafına lazımi töhfəni
verməsini əngəlləyir: “Amma apardığım müşahidələrə
əsasən onu deyə bilərəm ki, xüsusilə bu gün turizmin inkişaf etdiyi şimal, qərb və cənub bölgələrində
olan bələdiyyələr turizmin inkişafında bu
və ya digər rola
malikdirlər. Onların balansında olan
torpaq sahələrində fəaliyyət
göstərən turizm obyektlərindən
bələdiyyələr yetərincə vergilər
toplayırlar. Bu vəsaitlə onlar müəyyən kampaniyalar
həyata keçirə bilərlər. Məsələn, bu əraziyə gələn turistlərə həmin
obyektlərdən 10 faiz endirim
almaq mümkündür.
Və ya onlar uşaq və sosial turizmin inkişafı ilə bağlı bir kampaniya keçirə
bilərlər. Qış mövsümündə turistlərin
az gəldiyi vaxt ali məktəblərlə və digər
müəssisələrlə birlikdə onların
işçilərinin həftəsonu istirahətlərini təşkil
edə bilərlər ki, bununla
da öz ərazilərini
tanıdarlar. Türkiyədə, Yunanıstanda, İspaniyada və digər ölkələrdə
yerli özünüidarə orqanları bu sahədə bir çox fərqli ideyalar həyata
keçirirlər. Düzdür, bu ideyaların gerçəkləşməsi
üçün maddi
resurs lazımdır. Amma
burada bir qism işlər var ki, bunun üçün
sadəcə, təşəbbüskarlıq lazımdır.
Demək istədiyim odur ki,
hər şeyi maliyyəyə
bağlayıb heç bir
iş görməmək də doğru deyil”.
Kaspi.-
2012.- 26 yanvar.- S.11.