Təvəkkül Əliyev: Mən Lənkəran teatrını heç bir teatra dəyişmərəm...

O, səhnə fəaliyyətinə başladığı ilk illərdən yaratdığı qəhrəman obrazları ilə qısa müddətdə Azərbaycan və dünya dramaturqlarının əsərlərində baş rolların ifaçısı kimi Lənkəran teatrının aparıcı sənətkarlarından birinə çevrilib. O, Azərbaycan aktyorluq məktəbinin ənənələrini ləyaqətlə davam etdirərək fitri istedadı, zəhmətsevərliyi və yüksək səhnə mədəniyyəti sayəsində yaratdığı rəngarəng və dolğun obrazlarla milli teatr sənətimizi zənginləşdirib. Sizə yaradıcılığı haqqında bəhs etdiyim sənətkar əməkdar artist Təvəkkül Əliyevdir. Ötən ay “Tərəqqi” medalına layiq görülən Təvəkkül Əliyev Lənkəran Dövlət Dram Teatrında 40 ildir ki, çalışır. Əməkdar artisti avqustun 21-də 63 yaşını haqlaması münasibəti ilə təbrik edib, bu günə qədər keçdiyi sənət yolundan söhbət açdıq.

Tamaşaçı sevgisi

- Ömrünüzün ən gözəl çağları Lənkəran Teatrında keçib. Qırx ilin uzaqlığından bu yol necə görünür?

- Elədr. Ömrümü demək olar ki, Lənkəran Teatrına həsr etmişəm. Bu teatrda hər bir aktyorun arzulaya biləcəyi bütün rolları oynamışam. Buna görə özümü çox xoşbəxt sayıram və bütün obrazlarımla da fəxr edirəm. Heç də peşman deyiləm. Universiteti bitirəndə bizi təyinatla Lənkəran Dövlət Dram Teatrına göndərdilər, hamımız gənc idik. Buraya yaradıcılıq eşqi ilə gəlmişdik. O zaman elə düşünürdük ki, biz təyinatımızı başa vurduqdan sonra yenidən paytaxta qayıdacağıq. Ancaq elə olmadı. Kurs yoldaşım Böyükxanım Əliyeva da Lənkəran Teatrına gəldi. Onu müəllimə olaraq Universitetdə saxlamışdılar deyə üç aylıq gəlmişdi, biz burda tamaşa hazırladıq və elə oldu ki, burada qalası olduq. Tale elə gətirdi ki, Böyükxanımla ailə qurduq.

Sizə dəqiq deyə bilmərəm ki, bizi burda nə saxladı. O zaman paytaxta qayıtmaq istəyirdik, ancaq kollektivə görə qalası olduq. Qalmağıma da heç peşman deyiləm, çünki Lənkəran camaatı çox qonaqpərvər, diqqətçil, qayğıkeşdir. Lənkəranlı tamaşaçılardan hörmət və diqqətdən başqa heç nə görməmişəm. Tamaşçılar bizimlə maraqlanır və məktublar yazırlar. Teatra paytaxtdan, Moskvadan və başqa ölkələrdən rejissorlar dəvət olunur. Demək olar ki, yerli rejissorların əksəriyyəti Lənkəran Teatrında tamaşalar hazırlayıb. O zamankı tamaşalarımız da maraqlı idi. Gənc idik, içimizdə gənclik həvəsi də çox idi. İndi demirəm ki, qocayam və yaxud da pis tamaşalar hazırlanır, elə deyil. 62 yaşımın olmasına baxmayaraq yenə də o həvəslə çalışıram. Allah nə qədər ömür versə bir o qədər də bu sənətdə çalışacam.

- Qeyd etdiniz ki, əksər rejissorlarla işləmisiniz. Hansı rejissorun iş prinsipini daha çox bəyənirsiniz?

- Hər bir rejissor istəyir ki, onun tamaşası səhnədə öz uğurlu həllini tapsın. Bizim özümüzün yetişdiryi rejisorlar da var. Mehdi Məmmədovun bir tələbəsi vardı, Hacırza Əliyev. Universiteti bitirib teatra gəldi, daha sonra Moskvaya təcrübə almağa getdi. Təəssüflər olsun ki, gənc yaşında dünyasını itirdi. Onunla işləmək mənə çox maraqlı idi. Ondan başqa Oruc Qurbanovun iş prinsipini bəyənirdim. Onunla “Aydın” əsəri üzərində işləmişdik. Maraqlı bir tamaşa alınmışdı. Ümumiyyətlə, Oruc Qurbanov aktyorun nə istədiyini bilir. Hər bir rejissorun öz yeri və öz üsulu var. Aktyor çalışmalıdır ki, rejissorun tələblərini lazımı səviyyədə yerinə yetirsin.

Milyon da versələr çəkilmərəm

- Bəs gənc rejissorların iş prinspini bəyənirsinizmi?

- Düzünü desəm gənc rejissorların işi məni qane etmir. Gənc rejissorlarla işləmişəm. Əksəriyyəti səhnədə aktyordan nə istədiklərini özləri də bilmirlər. Hazırda hər kəs yönəlib Avropaya, oranın iş prinsipi ilə getməyə çalışır. Bu özü də düzgün iş prosesi deyil. Bizim klassik əsərlərimiz kənara atılır. Tamaşa da hazır olanda görürsən ki, nə əsərdən bir şey qaldı, nə də rejissor öz istədiyinə nail oldu. Bu sözlərimi bütün gənc rejissorlara şamil etmirəm, içlərində bacarıqlılar da var. Nədənsə gördüklərimin tamaşa anlayışını bəyənmədim. Əsərləri zay edib atan, milli klasik əsərlərimizi şikəst edən tamaşaların qurulmasını yaxşı qarşılamıram. Əsərin ideyasını itirmək olmaz axı... Amma gənc rejissorların aktyorlardan tələbləri çox vaxt həddini aşır.

Lənkəranda öz tamaşçılarımız var, biz heç zaman onları təhqir etməmişik. Tutalım ki, səhnəyə maykasız çıxmaq və bu kimi səhnələri görəndə, aktyordan artıq şeylər tələb olunanda o zaman oynamaq istəmirik. Bu yaxınlarda rusiyalı rejissor çəkəcəyi filmə aktyor seçmək üçün Bakıya gəlmişdi. Serial Moskvada çəkiləcəkdi. Məni də dəvət etdilər, ssenarini oxuyanda dedim ki, çəkilmərəm. Çünki bu filmə mənim nəvələrim, qızlarım baxacaq. Dedim mən bu yaşımda belə şeylərə çəkilmək istəmirəm, lap mənə milyon da versəniz. Orada yataq səhnələri var idi. Heç cavan yaşımda da çəkilmək istəməzdim. Getmək istədikdə məni saxladılar və başqa bir rola təsdiq etdilər. Deməyim odur ki, filmlərdə mən belə səhnələrdən imtina edirəm. Bugünkü gənclərin çoxunun istəyi intim səhnələri açıq şəkildə göstərməkdir. Ancaq bu lazım deyil.

- Sizi seriallarda da görürük. Yeni çəkilişlər olacaqmı?

- Son çəkildiyim serial “Kabusun kölgəsində” oldu, iyul ayında mövsümə yekun vurduq. Orada Fazil müəllim obrazını canlandırırdım. Demək olar ki, baş rol idi. İndi mənə daha bir ssenari də göndəriblər. Təkcə serialda deyil, bir neçə il öncə “Cavad xan” bədii filmində Qarabağ xanı İbrahim xanı oynamışam. Başqa çəkilişlərimiz də olacaq. Daha bir film, bayaq dediyim kimi Moskvada çəkiləcək.

- Həmkarınız, Xalq artisti Qabil Quliyevlə söhbətimiz zamanı əyalət teatrı anlayışını qəbul etmədiyini söylədi. Siz necə, Lənkəran Teatrını mövqeyini bölgə teatrları arasında necə qiymətləndirirsiniz?

- Mən də o sözü qəbul etmirəm. Bu kəlmə mənə çox toxunur. O sözü deyəndə sanki məni təhqir edirlər. Mən bu gün paytaxt teatrının aktyorları ilə birgə çalışıramsa, nə üçün bizim teatrı əyalət teatrı adlandırırlar? Axı bizim onlardan heç bir fərqimiz yoxdur. Bizim günahımızdır ki, biz Lənkəran Teatrında çalışırıq? Bölgə teatrlarına əyalət teatrı, orada işləyən aktyorlara əyalət aktyoru demək doğru deyil. Amma bu gün bu söz çox işlənilir və bu isə bizi heç də xoşhal etmir.

- Sizcə Təvəkkül Əliyev paytaxt teatrında çalışsaydı daha məşhur olmazdımı?

- Məşhur olmaq... Bilirsinizmi, serialda çəkiləndən sonra Bakıda məni daha çox tanımağa başladılar. Düşünürəm ki, aktyor öz işini görməlidir, məşhur olmaq üçün çalışmamalıdır. O həvəs gənclərdə daha çoxdur. Onlar məşhurluğa can atırlar ki, tanınsınlar. Məşhurluq adi bir şeydir. Aktyor bu gün tanınır, sabah unudulur. Əsas odur ki, mən öz işimin öhdəsindən layiqincə gəlim, məşhur olmasam da olar. Mənim işim yaratdığım obrazı tamaşaçılara təqdim etməkdir.

Onunla fəxr edirəm

- Həyat yoldaşınız Böyükxanım Əliyeva Xalq artistidir, titul baxımında sizdən bir addım öndədir...Bu sizdə ona qarşı qısqanclıq yaratmır ki...?

- Onun yaradıcılığına da özünə də böyük hörmətim var. Çox zaman evdə oyandığımız obrazları müzakirə edirik. Bir birimizə məsləhətlər veririk. Biz bir birimizi gözəl başa düşürük. Mən onunla fəxr edirəm. Çalışıram ki, onun üçün əlimdən gələni edim. Mənim xarakterimdə nə paxılıq, nə də ki, qibtə kimi pis vərdişlər yoxdur. Çünki nə rolu istəmişəmsə onu da oynamışam. Aktyora bundan böyük xoşbəxtçilik nə ola bilər?

- Səhnədə sözünü demiş iki tanınmış aktyorun ailədə dil tapmalarında çətinliklər yaranırmı?

- Aktyorlar kövrək qəlbli olur. Mən də eləyəm, Böyükxanım da. Mən bu yaşımda da onu çox istəyirəm, çünki o buna layiqdir. Bizə heç bir şey mane olmur. Bu yaşda da bir birimizə böyük hörmətimiz var.

- Təvəkkül müəllim, avqustun 21-i 63 yaşına qədəm qoyacaqsınız. 63 yaş aktyor üçün nə deməkdir?

- 63 yaş faciəli yaş deyil. Teatrda 40 ildir ki, çalışıram. Düşünürəm ki, artıq səhnədə öz sözümü demişəm. Buna baxmayaraq, indi də üzərimdə işləyirəm. Mənim daxilimdə rol nisgili yoxdur ki, ona həsrət qalım. Bundan sonra baba, ata rollarını canlandıracağam. Yəni öz yaşıma uyğun obrazlar oynayacağam. İndi durub gənc rolunu da oynaya bilmərəm. Çünki yaş öz sözünü deyir. Təbii ki, səhnədə məni kimsə əvəz etməlidir. Bunu da qəbul etməyi bacarmaq lazımdır.

- Gənc aktyorların fəaliyyətindən necə, razısınızmı?

- Hazırda Mədəniyyət və İncəsənət Universitetini bitirən gənclər bölgələrə gəlmirlər. Hansı ki, bölgə teatrlarında onlara çox böyük ehtiyac var. Çalışırlar, nə yolla olur-olsun Bakı teatrlarında qalsınlar. Hər hansı bir serialda çəkilsinlər. İstedadlı gənclərimiz çoxdur. Amma onlar bilməlidir ki, əyalətdə oynaya biləcəklərini heç paytaxt teatrlarında oynaya bilməyəcəklər. Bizim teatrın gənc aktyorlara və rejissorlara böyük ehtiyacı var.

- Bəs siz necə paytaxt teatrlarında çalışmaq istəməzdinizmi? Axı bu, hər bir aktyorun arzusudur.

- Belə təkliflər mənə də, həyat yoldaşıma da çox olub. Ancaq biz getməmişik. Lənkəran Teatrı bizim üçün çox doğma teatrdır. Demək olar ki, teatrı 1973-cü ildə bizimlə gələn kurs açıb. O zaman teatra yerli və həvəskar aktyorlar da cəlb olunmuşdu. Paytaxt teatrlarında tez-tez qalmaqallar baş verir, şər, böhtanlar olur. Bizim teatrda isə belə hallara rast gəlmək mümkün deyil. Bizdə hər şey qaydasındadır, hörmət, abır həya, səliqə-səhman çox yaxşıdır. Buna görə də mən Lənkəran teatrını heç vaxt heç bir teatra dəyişmərəm. Paytaxt teatrlarında işləmək üçün dəvətlər olub, gedib əməkdaşlıq edərəm, seriallara, filmlərə çəkilərəm, ancaq heç zaman daimi iş yeri olaraq gedib başqa teatrda işləmərəm.

Xəyalə Rəis

Teatrşünas

Kaspi.-2013.-17 avqust.-S.11.