Şərəfli ömrün tarixçəsi 

 

6 fevral. Təqvimdə bir çox hadisələrlə əlamətdardır. Bizim üçün isə bu tarixi əlamətdar edən hadisələrdən ən önəmlisi Azərbaycan teatr və kino tarixinin görkəmli nümayəndəsi Şərifova Firəngiz Abbasmirzə qızının doğum günüdür. Öncədən doğum gününüz kutlu olsun, böyük sənətkar!

Ötən günlərimi qaytarsaydılar,....

Firəngiz ailənin yeganə qız övladı, görkəmli Azərbaycan aktyoru, teatr və kino rejissoru, xalq artisti Abbas Mirzə Şərifzadə nəslinin nümayəndəsidir. O, Abbas Mirzə Şərifzadə ki, 1937-ci ildə şəxsiyyətə pərəstiş dövründə haqsız yerə tutulub və "xalq düşməni" kimi 16 noyabr 1938-ci ildə güllələnib. Və yalnız 18 ildən sonra - 1956-cı ildə ona bəraət verilib.

Firəngizin anası – SSRİ xalq artist Mərziyə Davudovadır ki, o, da Azərbaycan milli teatr sənətinin tarixinə imza atan görkəmli aktrisa kimi yaddaşlarda və xatirələrdə dərin iz buraxıb.

Firəngiz 6 fevral 1924-cü ildə Bakıda doğulub. Səkkiz yaşında Azərbaycan dilli məktəbin birinci sinifinə gedib və növbəti ildə yenidən rus məktəbinin birinci sinifində oxumağa başlayıb. Paralel olaraq səkkiz il Bakı Xoreoqrafiya Məktəbində təhsil alıb. 1941-ci ildə ailələrinin yaxın dostu və xeyirxahı Üzeyir bəy Hacıbəylinin məsləhəti ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının (indiki Bakı Musiqi Akademiyası) vokal fakültəsinə daxil olub. Beş il konservatoriya təhsili alıb və soprano səsinin peşəkarlıq yönündə formalaşmasına nail olub. Teatr səhnəsinə ilk dəfə səkkiz yaşında çıxıb. Cəfər Cabbarlının təkidi və atası Abbasmirzənin razılığı ilə "Oqtay Eloğlu"nda Sevər və bir az sonra "Sevil"də Gündüz rollarında çıxış edib.

 

Sənətkarlardan sənətkara... estafet

 

İki görkəmli sənətkardan ona bəxşiş olaraq verilən istedad və məsuliyyətli estafeti davam etdirən Firəngiz xanım 1947-ci ilin əvvəllərində Cəlil Məmmədquluzadə adına Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının truppasına qəbul olunub. 1949-cu ilin əvvəllərində bu sənət ocağı məcburi özünümaliyyələşdirmə üsuluna keçirildiyinə görə müvəqqəti bağlanıb. Firəngiz xanım Xalq Maarif komissarlığı İncəsənət İşləri İdarəsinin (indiki Mədəniyyət və Turuzm Nazirliyi) sərəncamına əsasən köçürmə yolu ilə Gənc Tamaşaçılar Teatrının truppasında aktyor işləməyə başlayıb. Tezliklə teatrın repertuar ağırlığını çəkən əsas aktyorlardan biri olub. 1960-cı ildə anası Mərziyə xanımın 60 illiyi münasibətilə təntənəli yubiley keçirilib. Yubileydən sonra Firəngiz Şərifova həmin ilin may ayının 5-də Akademik Milli Dram Teatrına işə götürülüb. O, bu sənət ocağında 1965-ci il aprel ayının 1-nə qədər işləyib və qısa müddət ərzində parlaq sənət hadisəsinə çevrilən obrazlar yarada bilib. Qüdrətli aktrisa yaşının və sənətinin erkən yetginlik çağında, 1965-ci ildə yenidən Gənc Tamaşaçılar Teatrına qayıdıb və oranın aparıcı sənətkarı kimi sənət yolunu davam etdirib.

 

Teatr, tamaşalarrollar...

 

Firəngiz xanım xarakterindən və daxili potensialından çıxış edərək emosiyasını istər komediya, istər dram, istərsə də faciə janrlarında düzgün istiqamətləndirə bilən aktrisadır. Onun Musiqili Komediya Teatrında yaratdığı Gülçöhrə ("Arşın mal alan", Ü.Hacıbəyov), Durna ("Durna", dramaturq Süleyman Rüstəm və bəstəkar Səid Rüstəmov), Ulduz ("Ulduz", dramaturq Sabit Rəhman və bəstəkar Süleyman Ələsgərov), Keto ("KetoKote", Vladimir Dolidze), Bayadera ("Bayadera", İmre Kalman) kimi maraqlı rolları zəif gülüşdən, oyunbazlıqdan uzaq, musiqili komediyanın dərkə və düşüncə qatına ünvanlanmış alicənab oyun üslubuna çevrilmişdir.

Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində Perdidata ("Qış nağılı", Vilyam Şekspir), Həcər ("Qaçaq Nəbi", Süleyman Rüstəm), Rəfiqə Rəhimli ("Alov", Mehdi Hüseyn), Ket ("Gözəllik və sevgi adası" ("Afrodita adası", Aleksis Parnis), Erfila ("Dəlilər", Lope de Veqa), Gülgün ("Od gəlini", Cəfər Cabbarlı) kimi daha çox dramatik yönlü rollar Firəngiz Şərifovanın qətiyyətli və yeri gələndə incə, zəhimli oyun üslubuna uyğun şəkildə gerçəkləşmişdi. Janr təyini baxımından "dram"ın estetik prinsipləri əsasında yaratdığı rollarda sənətkar aktrisa psixologizmi hadisələrin ümumi axarında, hər epizodun mahiyyətinə uyğun tərzdə göstərə bilir.

Lakin aktrisanın gerçək teatrı onun 1949 - 1961 və 1965-ci ildən çalışdığı Gənc Tamaşaçılar Teatrı oldu. Burada yaratdığı dramatik, komik, fəci və psixoloji səhnə obrazları Firəngiz Şərifovanın yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Həmin səhnə surətlərinin daha xarakterikləri Gülzar ("Tamahkar", S.S.Axundov), Kraliça ("Qarlar Kraliçası", H.X.Andersen), Zənci qadın Darotti ("Tom dayının koması", B.Stou), Aqadaya Tixonovna ("Evlənmə", N.Qoqol), Sərvinaz ("Aqil və Sərvinaz", Ə.Abbasov), Mətanət ("Çiçəkii dağ", M.Təhmasib), Julyar ("İki veronalı", V.Şekspir), Gülbahar ("Anacan", Y.Əzimzadə), Yasəmən ("Qaraca qız", A.Şaiq), Şərəfnisə ("Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah", M.F.Axundzadə), Zerbinetta ("Skapenin kələkləri", J.B.Molyer), Yaqut ("Yaşar", C.Cabbarlı), Ceınına ("Ovod", E.Voyniç), Fitnə, Ana Vətən, ("Fitnə" və "E1 oğlu", A.Şaiq), Məhsəti Gəncəvi ("Rübailər aləmində", M.Təhmasib), Yetər ("Hacı Qəmbər", N.Vəzirov), Beatriça Rasponi ("İki ağanın bir nökəri", K.Haldoni), Həmidə ("Keçən ilin son gecəsi", Anar), Qızyetər ("Komsomol poeması", İ.Coşqun. S.Vurğunun eyniadlı poeması əsasında), Mədinə, Ağabəyim ("Mənim nəğməkar bibim" və "Yazığam, sevmə məni", Ə.Əylisli), Təhminə ("Söhrab və Rüstəm", İ.Coşqun. Firdovsinin "Şahnamə" poeması əsasında), Ayşa Ana ("Fudzi dağında qonaqlıq", Ç.Aytınatov və K.Məhəmmədcanov), Məşədixanım ("Ağ dəvə", Elçin) rollarıdır.

...Həyat 89 ömür...

Gerçəkdən bu tarixi Firəngiz xanım Abbasmirzə qızı Şərifzadə milli səhnə mədəniyyətimizə hədiyyə olaraq yazıb və bunun dəyəri onun təkcə 89 rəqəminin əzəmətində deyil, ailə başçısı, sənət nümayəndəsi və fədaisi kimi imza atdığı gerçək tarixdir. Qarşılıqlı tarixvar: 24 may 1960-cı ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti və 25 dekabr 1969-cu ildə Xalq artisti fəxri adları.

BizXalq artisti Firəngiz Şərifovanı təbrik edir, uzun ömürcan sağlığı arzu edirik.

90 illik yubileyin bir addımlığında...

 

 

Aygün Süleymanova,

Teatrşünas

 

Kaspi.-2013.-9-11 fevral.-S.10.