Eyvaz Zeynalovun “Bələdçi”si

Eyvaz Zeynalovla şəxsi tanışlığım yoxdur. Mən bu günədək onunla əl uzadıb görüşməmişəm. Onu yazıçı kimi “Azadlıq” radiosunun “Oxu zalı”ndan tanımışam. Hekayələrini oxumuşam, şəklini görmüşəm. İlk dəfə, 2010-cu ildə “Ədəbi Azadlıq” hekayə müsabiqəsinin qalibi olarkən mükafatların təqdim olunması toplantısında kənardan özünü də görmüşəm. Aramızdakı böyük yaş fərqinə görə yaxınlaşıb görüşməyə ürək etməmişəm. Üç-dörd ay olar “Facebook” sosial şəbəkəsində dost olmuşuq.

Eyvaz müəllimin çoxlu maraqlı hekayələr yazdığını, bu hekayələrin mükafatlar qazandığını, xarici dillərə tərcümə edilməsindən xəbərim var. Bununla belə, onun bu yaxınlarda iki romanını “Bələdçi” adlı bir kitabda çap etdirməsinə də laqeyd qala bilmədim, kitabı oxumalı oldum və aldığım təəssürat barəsində qeydlərimi yazmağı qərara aldım. Elə görünməsin ki, Eyvaz Zeynalov yaradıcılığının heyranıyam. Amma, etiraf edirəm ki, bir çox müəlliflər kimi (Saday Budaqlı, Natiq Məmmədli, Mübariz Cəfərli və başqaları) Eyvaz müəllimin də yazılarını oxuyanda nostalji hisslər keçirirəm. İndi özlərini “kreativ” hesab edən gənclər tərəfindən bəyənilməyən, adına köhnə deyilən üslubda yazılan əsərləri oxuyanda əslində əsl ədəbiyyatın həzzini alıram. Yersiz erotikadan, əndirəbadilikdən, mənasız filosofluqdan uzaq, real həyatı əks etdirən ədəbiyyat...

Kitabdakı hər iki roman elə bu səpkidə yazılıb. “Bələdçi” romanının əsas qəhrəmanı Rüstəm adlı gənc əsgərlikdən təzə qayıdıb. Orta məktəbi yaxşı oxusa da instituta qəbul ola bilməyib. Bu səbəbdən kənd içinə çıxmağa utanır, müəllimləri ilə qarşılaşmaq istəmir. Oxumaqdan çox pul qazanmağa üstünlük verən atasının təhriki ilə qohumu Nuruşa qoşulub yük vaqonu bələdçisi işləməyə başlayır, Rusiyaya çaxır, konyak daşıyır. Yollarda isə bələdçi işinin əzabları ilə yanaşı sayını itirən rus qadınları ilə macəralar yaşayır. Təəssüf ki, əsərdəki hadisələr indiki zamana yox, iyirmi beş il əvvələ aiddir. Onu da qeyd edim ki, romanda kənddəki yeniyetmələrlə bağlı lətifələrin, jarqonların, aşağı səviyyəli oxucu marağı xatirinə təsviri gərək olmayan əhvalatların verilməsini təqdirəlayiq saymıram.

“Qisas” romanının qəhrəmanı isə orta yaşlarında, əvvəllər elmlə məşğul olan, dolanışığa görə məcburən biznesə qoşulmuş bir alimdi. Təsadüfən səviyyəsiz bir polis rəisi tərəfindən təhqirə məruz qalır. Söyüş söyməyi bacarmadığı üçün rəisdən qisas almaq, hətta onu öldürmək xəyalına düşür. Qisas üçün müxtəlif vasitələrə əl atır. Sonda təbiətinə zidd olaraq söyüş söymək məcburiyyətində qalır. Düzünü deyim ki, “Bələdçi” ilə müqayisədə “Qisas” daha çox xoşuma gəldi (Yeri gəlmişkən”Qisas” adlı onlarla əsər var, ona görə də əsərə başqa ad qoyulsaydı, daha münasib olardı.). Tam bu günümüzlə səsləşən, mənəvi ağrılarımızdan bəhs edən bir əsərdir. Bu romanda isə iradım yorucu yuxuların çoxluğu ilə bağlıdır. Yuxuların çoxluğu oxucuda qəhrəmana qarşı bir yazıqlıq yaradır. Həyatda yerini tapa bilməyən qəhrəmanın yuxularla özünə təsdiqə istər-istəməz acımalı olursan...

Kitab eyni zamanda Eyvaz Zeynalovu ilk dəfə tanıyan oxucusuna onun yaradıçılığına, istedadına, qabiliyyətinə bələdçilik etmiş olur. Ümumiyyətlə desəm kitabı oxumağa, ona sərf etdiyim vaxta heç də peşman deyiləm. İnanıram ki, tək mən yox, kitabı oxuyacaq yüzlərlə oxucu da belə düşünəcək, müəllifdən narazı qalmayacaqlar. Və müəllif də gələcəkdə bu romanlardan da maraqlı əsərləri ilə ədəbi-bədii zövqümüzü oxşayacaqdır.

Rövşən Yerfi

Kaspi.-2013.-12-14 oktyabr.-S.22.