XƏYANƏTİN SONU (hekayə)

Uşaqlıqdan arzum yazıçı olmaq idi. Qorxurdum ailəmizdə bu istəyimə qarşı çıxarlar. Amma belə olmadı. Artıq bir neçə il olardı ki, yazıb-pozurdum. Əlim yazmağa elə öyrəşmişdi ki, elə bil qələm əsil mənim barmaqlarım üçün biçilmişdi. Qələmi əlimə alan kimi başlayırdım yazmağa, yaratmağa. Yaddaşım da ki, maşallah elə bil bilgisayar idi. Nə eşidirdim, nə oxuyurdum komputer kimi yaddaşıma köçürürdüm. Beynimdə meqabaytın, gegabaytın ölçüsü vardı sanki. Hər gördüyümü, eşitdiyimi yeni yazmaq istədiyim hekayələrə bacarıqla tətbiq edirdim. Gənc olmağına baxmayaraq bu işdə əməlli başlı ustalaşmışdım. “Məşədi İbad” demiş “bir nov adətkərdə” olmuşdum. Hekayələr yazmaq mənim üçün tək vərdiş deyildi, başqa hobbilərim də vardı. Məsələn, tez-tez şəhərə çıxıb, gözəl yerlər dolaşmaq, fotoaparatla şəkil çəkmək, kitabxanada bir neçə saat vaxt keçirmək, dəniz kənarına getmək mənim sevimli əyləncələrimdən idi. Çox zaman da şəhərin gur yerlərindəki parklardan birində, yaşıl yarpaqları ilə göz oxşayan bir ağacın altında təzə biçilmiş yaşıl otların üzərində bardaş qurub oturur, çevrəmi seyr edirdim. Tərbiyəli bir ailədə böyümüşdüm. Bəziləri kimi nəinki pis vərdişlərə aludəydim, heç bu vərdişlərin mahiyyətini belə bilmirdim. Bir sözlə zəmanə uşağı deyildim. Adətən müasir uşaqlar üçün deyirlər ki, öz valideynlərindən çox zəmanayə oxşayırlar. Amma mən əksinə, zəmanədən çox öz valideynlərinə bənzəyirdim. Bəlkə də elə buna görə çox dostum yox idi. Çox zaman tək gəzir, bəzən isə uşaqlıq dostlarım Kamran və Hüseynlə vaxt keçirirdim. Kamran maşın ustası, elektrik idi. Necə deyərlər, maşınları əməli başlı söküb-yığırdı. Bu sevimli iş artıq onun taleyi, gələcək həyat yolu idi. Çünki, Kamran öz işindən başqa bir işlə məşğul olmur, sevimli peşəsindən heç vəchlə ayrılmaq istəmirdi. Digər dostum Hüseyn isə həkim idi. Keçən il Tibb Universitetini bitirib məhəlləmizdəki poliklinikaya işə düzəlmişdi. Bu iki dostumun özləri, xasiyyətləri bir-birinə bənzədiyi kimi peşələri də bir-birinə bənzəyirdi. Kamran maşınları söküb yığırdı. Hüseyn isə insanları sökürdü, amma daha yığmırdı. Necə var, olduğu kimi saxlayırdı. Sadəcə müalicə edirdi. Hüseynin həkimlikdən başqa daha bir məharəti vardı, əməlli-başlı aktyor idi. Məhəllə sakinlərini yaşından asılı olmayaraq ustalıqla parodiya edirdi. Hüseynin parodiyalarına hər dəfə qulaq asdıqca doyunca gülür, unudulmaz anlar yaşayırdım.

Yenə də adətim üzrə bağda iri gövdəli bir ağacın altında oturub fikrə dalmışdım. Qoca nənələrin dili ilə desək, dilsiz ağızsız heyvancığaz pişiklərin parkda o baş bu başa gəzib qızıl hərisi kimi nəisə axtarması mənim diqqətini nə qədər cəlb edirdisə, əl-ələ tutub gəzişən cütlüklərin gələcək həyat yoluna dikilən cəsarətli baxışları məni daha çox cəlb edirdi. Bəzək-düzəksiz, sadə geyinən bu gənclərə baxdıqca məndə həyat eşqi, yazıb-yaratmaq eşqi daha da alovlanırdı, çoxdandır ürəyimdə gizlədiyim bir arzunu, ideyanı gerçəkləşdirmək üçün cəsarət, güc verirdi. Bəzən daxilimdəki hansı bir qüvvə məni düşüncələrimdən ayırıb tamamilə tanımadığım uzaq bir aləmə aparır, istək və arzularımı nəzərə almadan məni xəyanət mövzusundan yazmaqdan çəkindirmək istəyirdi. Bircə cəsarətli olmaq yetərli idi bu işin öhdəsindən gəlim. Axı bu heç də uşaq oyuncağı deyildi. Mən bunu etmək üçün ən azı özümü bu predmetə uyğunlaşdırmalı, hazırlamalı idim. Yadımdadır, bir dəfə uşaq vaxtı məhəllə itləri məni əhatəyə almışdılar. Lakin mən onları heç vecimə belə almamışdım. Onda öz cəsarətimə özüm də heyran qalmışdım. Bu cəsarət məndə hardandı? Yadıma düşdü. Babam mənə demişdi ki, insanın mədəsinin altında kiçik bir ət parçası var, insan itlə rastlaşarkən qorxursa bu ət parçası qoxu verir və it dərhal hədəfə doğru cumurdu. Odur ki, gərək it görəndə qorxmayasan. Mən də babam deyən kimi etdim və itlərdən xilas oldum. Bəs mən niyə bu qoxunu hiss eləmədim? deyə sonralar tez-tez özümə sual verirdim. “Yəqin insanların iybilmə instikti heyvanlarınkı qədər inkişaf etməyib” düşünürdüm. Birdəki nəyin düz, nəyin səhv olduğu əsas deyildi bu məqamda əsas o idi ki, mən parça-parça olmaqdan qurtulmuşdum.

Uşaqlığımdan artıq xeyli keçib. İndiki qorxum uşaqlıqdakı qorxudan çox fərqlidir. Bu, qorxudan daha çox məsuliyyətdir. Neçə aydır ki, xəyanət mövzusunda bir roman yazmaq istəyirdim. Mən isə xəyanətin nə olduğunu bilmirdim. Axı, nədənsə, kimdənsə yazmaq üçün ona aid hissləri yaşamalısan. Əsərin süjet xətti demək olar ki, hazır idi. Bircə xəyanət hissəsi qalmışdı ki, maraqlı bir roman alınsın. Elə hey istəyirdim ki, yarımçıq cızmaqaramı tamamlayım, bacarmırdım ki, bacarmırdım. Elə bil Ələt-Xələc yolu idi, uzandıqca uzanırdı. Yazarlar bunu ilham pərisinin olmaması ilə bağlaya bilərdi, amma mən türklər demiş o açıdan varlı idim. İki ilə yaxın idi ki bir qıza vurulmuşdum. Şair olmasam da ara-sıra Moşu demiş sevdiyim qıza bir-iki məhəbbət şeiri guppuldadırdım. Tez-tez onunla gəzməyə çıxır, gələcək həyatımızdan danışırdıq.

Axır vaxtlar lap başımı itirmişdim. Qalmışdım iki yol ayrıcında, necə deyərlər cənnətlə cəhənnəmin arasında. Bəlkə əsərin yarımçıq əlyazmasını bir kənara tullayıb bu mövzudan imtina edim? Bəs mənim əziyyətim? Bəs aylardan bəri beynimi yoran düşüncələrim. Yazım yazmayım bax bu məni əməlli-başlı çaş-baş salmış, az qala ətrafımda hər şeyi mənə unutdurmuşdu. Bir gün dövlət kitabxanasında əlimə keçən qədim bir kitab mənə əməlli-başlı yardımçı oldu. Bu kitabda adını unutduğum bir filosof-alim yazırdı ki, əgər müəyyən bir şəxs, obyekt hər hansı bir obyektin predmetinə çevrilmək istəyirsə gərək həmin predmetin tərkib hissələrindən biri olsun, müvəqqəti də olsa. Yoxsa nə qədər çalışsa da istəyinə nail ola bilməyəcək. Deməli mən də romanının xəyanət hissəsini yazmaq üçün gərək kiməsə xəyanət etməliydim. Xəyanət edəcəyim, edə biləcəyim (əgər bacarsaydım) yeganə adam var idisə o da sevdiyim qız idi.

Tez-tez xəlvətə çəkilir, düşüncələrimlə baş-başa dayanırdım. Xəyanət haqqında eşitdiklərimi, oxuduqlarımı xatırlamağa çalışırdım. Xəyalım məni bir neçə il uzaqlara apardı. Onda mənim 10 yaşım vardı. Biz şəhərin 8-ci km adlanan ərazisində yeddimərtəbəli bir binada yaşayırdıq. Mənzilimizin qapısı ilə üzbəüz Səlim adlı bir kişi yaşayırdı.( Səlimə “kişi” dediyim üçün oxuculardan üzr istəyirəm və söz verirəm ki, bu cümləni bitirən kimi ağzımı ilıq su ilə yaxalayacağam). Səlimin arvadının adı Marina idi. Amma Səlim ona russayağı Marina Nikolayevna deyil, azərbaycansayağı ay Marina Nikolay qızı deyə müraciət edirdi. Atamın Səlimdən qətiyyən xoşu gəlməzdi. Fikir verirdim, atam işə gedərkən qapını ehtiyatla açar, ətrafına boylanar sonra liftə minərdi. Səlimlə rastlaşmaq istəməzdi. Bizə gəlmək istədikdə isə atam “deyin evdə yoxdur”-deyərdi. Əxlaqı pozulmuş bu insanın söhbətləri atam üçün ləzzət etmirdi. Bununla yanaşı bir az baməzəliyi də vardı. Vay o gündən ki, birini bir işin dalınca göndərəydi və həmin şəxs bu işi yarıtmayaydı. Səlim hirslənər:

-Nə oldu, dənizdə su yox idi?-deyərdi.

Peşmandın soruşaydın ki, ay Səlim, hardan gəlirsən? (bunu heç soruşmasaydın da özü deyərdi).

-Heç bilirsən hardan gəlirəm?

Və başlardı danışmağa ki,

-“ay bu gün bir qadınla dəniz qırağında, digəri ilə isə İnturistdə kef edirdim, pul xərcləyirdim”.

Xülasə müasir terminlə desəm ölürdü lovğalıq etmək üçün.

Bir gün məhəllə camaatının xəyalına belə gətirə bilməyəcəyi bir hadisə baş verdi. Səlim əxlaqsız qadınlarla növbəti “kef”dən qayıdarkən həyat yoldaşı Marinanı öz evində, öz yatağında ovlayıb yoldan çıxardığı həmin əxlaqsız qadınlardan birinin əri ilə “kef” zamanı tutdu. Bizim hamımızın namuslu qadın kimi tanıdığımız Marina ona xəyanət etmişdi. Səlim bu həyatda etdikləri əməllərin cavabını elə bu həyatdaca aldı. Ailələri dağıldı. Marina qızını də götürüb Rusiyaya köçdü. Səlim isə oğlu birlikdə qaldı. Bu hadisə mənim uşaqlıq hafizəmdə dərin iz buraxdı. Sonralar biz şəhərdəki evimizi satıb kəndə köçdük və mən bir də Səlimdən xəbər tutmadım. İndi yəqin ki tək yaşayır və atam demiş “kolbasa yeməkdən ağzı yara olub”. Səlimdən yaddaşımda qalan bir də odur ki, həmişə yağdan söhbət düşəndə deyirdi: “Teksun yeyəndən arvadla bacı-qardaş olmuşam”.

Axır ki tək qaldığım uzun gecələrin birində yekun bir qərar qəbul etdim. Nə olursa olsun sevdiyim qıza xəyanət etməli idim, yoxsa neçə aydan bəri beynimdə toplayıb saxladığım fikirləri hasilə gətirə bilməyəcəkdim. Bu halım cəhənnəmə düşmüş günahkar bir insanının özünü təmizə çıxarması üçün çabalayaq o tərəf bu tərəfə dolaşmasına bənzəyirdi. Lakin qəribə burası idi ki, yenə də hansısa bir qüvvə məni sevdiyim qıza xəyanət etmək fikrindən tez-tez daşındırırdı. Hər dəfə onunla qarşılaşanda qara gözlərini mənim gözlərimə dikir, özü haqqında bütün pis fikirlərimi alt-üst edirdi. O, sevgi dolu baxışlarını gözlərimə dikən kimi hər şeyi-xəyanəti də, romanı da unudurdum. Ondan ayrılan kimi isə yenə xəyanət fikri günahlarım kimi məni qarabaqara izləyirdi. Tez-tez fikrimdən dönməyim mənə sərbəst qərar qəbul etməyə imkan vermirdi.

Uzun qış gecələrinin birində yerdə oturub çiynimi zəif yanan sobaya söykəyib dərin bir fikrə getmişdim. Bu dərin xəyallarımdan məni atamın öskürək səsi oyatdı. Atam adəti üzrə həmişə evə daxil olmamışdan boğazını yüngülcə arıtlayırdı ki, o otağa daxil olana qədər biz özümüzü yığışdıra bilək.

- Nə yaman fikrə getmisən, yenə nə yazıb yaratmaq istəyirsən?-dedi.

Mənim dərin fikrə qərq olmağım onun iti nəzərlərindən qaçmamışdı.

-Xəyanət mövzusunda bir roman başlamaq istəyirəm. Amma romanın süjetinə görə mən sevdiklərimə xəyanət etməliyəm.

-Gəl otur sənə babandan eşitdiyim bir olan əhvalatı danışım. 1942-ci il Böyük Vətən müharibəsinin ən dəhşətli günləri idi. Gün olmurdu ki, kəndimizə ən azı bir meyit gəlməsin. Kəndin əli silah tuta bilən bütün başıpapaqlıları davaya getmişdi. Kəndə əmək qabiliyyətini itirmiş əlilər qalmışdı. Təsərrüfatın bütün ağır işlərini qadınlar-qızlar görürdü. Kolxoz sədri bilmirəm hansı vasitə iləsə özünü davadan saxlatdıran Balakişi adlı birisi idi. Hamıya özünü namuslu və çalışqan kimi göstərən Balakişi əslində namussuzun təki idi. Bir gün bu namussuz atası davada həlak olan, qardaşından isə iki il müddətində heç bir xəbər-ətər olmayan Gülçöhrə adlı bir qızın namusuna təcavüz etdi. Yazıq qızcığaz köməksiz olduğundan, işin üstü açılarsa rüsvay olub kənddən qovulacağından qorxub səsini çıxarmadı. Bu işdən bir il ötdü. Gülçöhrənin qardaşı Səfər cəbhədə minaya düşüb üç barmağını itirdi və arxa cəbhəyə köçürüldü. Bütün kənd Səfər gilə yığışıb Gülçöhrəyə gözaydınlığı verirdi. Gecə yarı hamı Səfərlə vidalaşıb evlərinə dağılışdı. Səfərin sinif yoldaşı Əhəd isə getmək istəmir, baxışlarını gah Səfərin üzünə, gah da yerə dikirdi. Bu Səfərin nəzərindən qaçmadı.

-Sözlü adama oxşayırsan, Əhəd.

-Həyətə düşək, səninlə vacib işim var.

Əhəd Gülçöhrənin məsələsini danışdıqca Səfərin hirslənib özündən çıxacağını, gecə ilə baltanı qapıb Balakişini doğrayacağından qorxub onu necə sakitləşdirəcəyini düşünürdü. Lakin, heç də belə olmadı. Səfər, heç nə olmayıbmış kimi onu sakit-sakit dinləyirdi.

-Çox sağ ol, dostum. Mən səndən razıyam. Amma xahiş edirəm ki, bunu məndən başqa heç kimə soyləmə.

Bu hadisədən cəmi üç gün keçdi. Kəndə xəbər yayıldı ki, Səfər Balakişinin qızı Sonanı sevir. Buna heç kim təəccüblənmədi. Çünki, Balakişinin Gülçöhrənin namusuna toxunmasını qız kənddə yalnız Əhədə danışmışdı. Günlərin bir günü Səfər Sonanı, onu alıb özünə arvad edəcəyi bəhanəsi ilə aldadıb bütün kənd içində bədnam etdi. O, kəndə gəzərək heç nədən çəkinmədən, “adamın namusuna bax belə toxunarlar” deyirdi. Bu əlbəttə yaxşı iş deyildi. Buna görə əksər kənd camaatı ondan üz döndərdi Amma Səfər bu işdə özünü tamamilə haqlı sayırdı. Gülçöhrə isə qonşu kənddə arvadı vərəm xəstəliyindən ölmüş bir dul kişiyə verib özü demiş “namussuzluq ləkəsini öz üstündən təmizlədi”.

Atam məndən ayrılıb yatmağa getdi. Mən isə indicə eşitdiyim xəyanət haqqında hekayənin təsirindən bir müddət ayıla bilmədim. Əlimi mobil telefonuma uzadıb sevdiyim qızı yığdım. Allah, bu nədir. Onunla tanış olduğum gündən ilk dəfə idi ki, telefonuna zəng çatmırdı. Hər getdiyi yeri, hər gördüyü işi mənimlə qabaqcadan razılaşdırırdı. Lap karıxırdım. Gözüm yazı masamın üstündəki şəklə sataşdı. Mən gah sevdiyim qızın rəsminə, gah da yarımçıq romanın əlyazmasına baxır, bunlardan birini sobaya atıb yandırmaq istəyirdim. Bəsdir iki düşüncə arasında çapaladım-deyə düşündüm. Bəlkə aylardan bəri mənə bir anlıq rahatlıq verməyən bu gərginlikdən qurtulum, qəlbim sərinlik tapsın. Bir əlimə əlyazmanı, digər əlimə isə şəkli alıb uzun müddət tərəddüd etdim.

-Əlyazmanı yandırımmı? Bəs mənim aylardan bəri çəkdiyim əziyyətlər. Bəlkə sevdiyim qızın rəsmini yandırıb, onunla bağlı hər şeyə son qoyum? Yox, yox mən ona xəyanət edə bilmərəm.

Daha bir neçə dəqiqə tərəddüd etdim. Romanın yarımçıq əlyazmasını tutduğum sol əlim özümdən asılı olmayaraq sobaya uzandı. Bir müddətdən sonra romanın əlyazması qəfil ruhlar kimi gözdən itdi. Külək də sürətini atımışdı. Amerika tornadosu yalan olmuşdu. Bunun bir mənası ola bilər-deyə düşündüm Bəlkə də külək də məni qınayır, etdiyim hərəkətə etiraz edirdi. Amma nə edim, mən bu cür ikili həyat yaşaya bilməzdim, mütləq birini seçməli idim.

Bütün gecəni çarpayımda çapaladım, yata bilmədim. Səhər açılan kimi, ağzıma bir tikə çörək atıb yollandım şəhərə, son günlər keçirdiyim stresləri içimdən atmağa. Yol aldım sevimli məkanıma-parka. Sevdiyim qız da artıq gecədən telefonu açmırdı. Bir ağacın altındakı skamyada oturub qəzet vərəqləyirdim. Məlum səbəblərdən heç nə oxuya da bilmirdim. Qəzeti büküm əlimdə saxladım yenə başladım ətrafa göz gəzdirməyə. Uzaqdan gördüyüm mənzərə məni əməlli-başlı şaşırtdı. Ağzım açılı vəziyyətdə donub qaldım. Gördüm ki sevdiyim qız heç nə olmayıbmış kimi, başqa biriylə qol-qola girib gülə-gülə parkda gəzişir. Gəlib hətta mənim yanımdan da keçdi, bəlli ki, özünü görməməzliyə vuraraq.

Gördüyüm bu hadisədən sonra uzun müddət stresslər burulğanında çapaladım...

Yeqzar Cəfərli

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü

Qafqaz Universitetinin magistrantı

Kaspi.-2013.-19-21 oktyabr.-S.22.