Kiyevdə Yeni il qabağı reportaj

Birinci yazı

Ukraynaya dekabrın əvvəlindən yağmağa başlayan qar, ölkəni başına götürən şaxta və çovğun bəxtimizdən nisbətən ara verdi. Borispol Beynəlxalq Hava Limanında təyyarədən enəndə havanın temperaturunun mənfi 6 dərəcə olduğunu öyrənincə çox sevindik. Transferi həyata keçirən SW Travel şirkətinin Ukrayna nümayəndəliyinin direktoru Aleksandr Lisovik havanın müsbət dəyişməsini günəşli Bakının qonaqları ilə əlaqələndirdi. Dedi ki, bir həftə əvvəl evin içində də soyuqdan oturmaq mümkün deyilmiş. Şirkət nümayəndəsinin “Qarşıdakı bir həftə ərzində xoş hava davam edəcək” sözləri təbii ki, Kiyevdə Yeni ili qarşılamağa gələn qonaqlar üçün bəri başdan ən böyük sürpriz oldu.

Yol boyu gələnləri müşayiət edən “Ukraynanı sevək” reklamları içimizdə paralellər aparacaq dərəcədə maraq doğurur. O mənada ki, Bakıda bu cür reklamlara rast gəlməzsən. Yol kənarlarında balaca, qırmızı kərpicli və taxta evlər, bacalardan çıxan tüstülər, alçaq taxta hasarlar, qardan başını əyən ağaclar kinolarda gördüyümüz Ukrayna həyatı ilə qarşılaşdırır bizi.

Nümayəndəliyin rəhbəri yerləşəcəyimiz otelə qədər – təxminən saat yarımlıq məsafə boyunca demək olar ki, bələdçi rolunu oynadı. A.Lisovik yol boyu Bakı ilə Ukrayna arasındakı əlaqələrin möhkəmliyindən söz açır, yol kənarlarında yer alan SOCAR-ın yanacaqdoldurma məntəqəsini, “Azerbaydjanskaya kuxnya"nı göstərib ənənələrimiz, köklərimiz, hətta dilimiz arasında da yaxınlıq axtarmağa çalışır: “Azərbaycan dilində “qazan” Ukrayna dilində “kastrulya”, “meydan” isə “maydan”dır. Ukraynalıların rus dilində pozuq danışığı azərbaycanlıların rusca danışığına bənzəyir”. Bundan əlavə, Ukraynada 5 mindən artıq azərbaycanlı yaşayır. Hazırda 4 mindən artıq tələbə Ukraynanın ali məktəblərində təhsil alır. Azərbaycanlı tələbələrin çoxluğu ilə fərqlənən Xarkov isə tələbə mərkəzi kimi tanınır. Bir sözlə, Ukraynada Azərbaycanı yaxşı tanıyır və sevirlər. Sonrakı günlərdə isə özümüz də bu sevginin şahidi olacağıq.

Turist şəhəri olsa da

Kiyev başdan-ayağa bəzənib - Yeni ili qarşılayır. Hər addımda Yeni ilin gəlişini hiss edirsən. Xüsusən axşam sanki rəngbərəng işıq selinə düşürsən. Ağappaq qarın üzərində işıqlara qərq olan yamyaşıl “yolka”lar, rəngbərəng oyuncaqlar, şüarlar, reklamlar– hər şey Yeni ili çağırır.

Şəhərlə tanışlığa təbii ki, ictimai nəqliyyatın köməyi ilə başladıq. Hərçənd Kiyevdə ictimai nəqliyyat elə də yüksək komfortu ilə fərqlənmir. 6 günlük səfər boyunca gəldiyimiz nəticə təxminən belə oldu: nəqliyyatda bəzi məsələlərdə Ukraynanı qabaqlasaq da, bir sıra məsələlərdə onlardan geri qalırıq. Məsələn, sərnişin avtobuslarının eyni - “sarı” rəngdə və standart tutumda olmasını çıxmaq şərtilə, xidmət səviyyəsi elə bizimki kimidir. Nəqliyyatda hələ bilet sisteminə keçilməyib – gediş haqqını sürücüyə verməlisən. Təkcə üstünlük odur ki, konduktorların qulaqbatıran qışqırığını eşitmirsən. Bir də ukraynalılar növbəyə ciddi riayət edirlər. Həm də təkcə nəqliyyatda yox, ümumiyyətlə, bütün ictimai yerlərdə növbəni sevir və hamını buna dəvət edirlər. Sərnişinlər avtobusda mobil telefonla danışmırlar. Sürücülərin də əlində mobil telefon görməzsən.

Şəhərin əksər yerlərində dayanacaqlar şüşəsiz və köhnə vəziyyətdədir. İntellektual idarəetmədən söhbət belə gedə bilməz (hərçənd biz özümüz də hələ bu xidmətdən yüksək səviyyədə yararlana bilməmişik- T.M.). Turist şəhəri olmasına baxmayaraq, dayanacaqlarda heç bir xəritə-filan vurulmayıb. Amma adamlar böyük həvəslə bələdçilik etməkdən imtina etmirlər.

Metronun xidmətinə gəlincə, mərkəzdəki metro keçidləri istisna olmaqla, bir çox keçidlər səliqəsiz, zir-zibilli və təmirə ehtiyac vəziyyətindədir. Metroda hələ kart sistemindən istifadə olunmur. Bir neçə il əvvəl istifadə etdiyimiz plastik göy jetonlar hələ onlarda işləkdir. Qatarlar bizdəki kimi sovet dövründən qalma vaqonlardan ibarətdir. Amma qatarların cədvəlindəki interaktivliyə söz ola bilməz. Məsələn, intervallar bizdəki kimi 6-8 dəqiqə deyil, 2 dəqiqə çəkir.

Avtobuslara nisbətən metro stansiyalarda istiqamətlər aydın göstərilib. Xəritələr, elektron tablolar və bələdçilərin köməyi ilə istədiyin stansiyanı asanlıqla tapmaq mümkündür. Paytaxtdakı 50 metro stansiyanı 3 terminal birləşdirir. Daha bir xətt isə istifadəyə verilmək üzrədir.

Kiyevdə trolleybusları tarixin arxivinə göndərməyə tələsməyiblər. Deyəsən, heç belə fikirləri də yoxdur. Çünki bu ölkədə trolleybus ən rahat və ən çox istifadə olunan nəqliyyat növüdür.

Baxmayaraq ki, Ukraynada benzinin qiyməti bizdəkindən 2 dəfə bahadır, amma ictimai nəqliyyatda qiymətlər münasibdir - 2 qrivna (20 qəpik). Digər qiymətlər isə bizlə müqayisədə ucuzdur.

Böyük şəhərlərə xas olan tıxac problemi Ukraynanın paytaxtında da yaşanır. Bəlli saatlarda yollarda saatlarla yubanma ehtimalı qaçılmazdır. Bu üzdən harasa getmək üçün istiqaməti soruşanda adətən metroya minməyi məsləhət görürlər.

Dneprə laqeydlik

Kiyev şəhəri əsasən iki hissədən ibarətdir. Əzəmətli Dnepr çayı şəhəri iki hissəyə bölür – tarixi Kiyev çayın sağında, müasir Kiyev isə solunda yerləşir. Qeyd edim ki, kiyevlilər və şəhərin qonaqları Dnepr boyu gəzintiləri çox sevirlər. Şəhərə qədəm basan hər kəs ilk növbədə Dneprin sahilinə tələsir. Dnepr yamacları, yaxınlıqdakı landşaft parkı kiyevlilərin sevimli istirahət məkanıdır. Çayın üzərindən salınan piyada körpüsü Dneprin əzəmətini yaxından hiss etməyə imkan yaradır. Həm də şəhər hündürlükdən əl içi kimi görünür.

Kiyevdə çoxlu xırda və böyük çaylar var. Dnepr isə Avropanın ən böyük çaylarından biridir və ölkənin 3/2 hissəsini su ilə təmin edir. Dneprin üzü buz bağlasa da balıqçılar FHN-in qadağalarına baxmayaraq, həyatları ilə risk edib buzun üzərində balıq tuturdular. Gəmilər də çayda hərəkətsiz vəziyyətdə Dneprin üzünü donduran buzun nə vaxt əriyəcəyini gözləyir. Amma dedilər ki, Ukraynada qış hələ bundan sonra başlayır. Yağan qar bir də apreldə əriyəcək.

Çayı diqqətlə seyr etdiyimizi görən paytaxt sakinlərindən biri başını bulayaraq “Dneprin qədrini bilmirlər”- deyə şikayətləndi. Sən demə, eynən bizdəki kimi – Xəzərin çirklənməsinə səbəb olan laqeydlik burda da rol oynayır. Bütün bunlara görə Dnepr paytaxt müəssisələrinə “minnətdardır”. Ekoloqlar çirklənmənin görünməmiş ekoloji qəzaya səbəb olacağından narahatdırlar. Ukrayna mətbuatında yer alan məlumatlara görə, təkcə keçən il Kiyev prokurorluğu suyu çirkləndirən 20- dən artıq qanunsuz müəssisəni bağlayıb. Bununla belə məmurlar məsələyə laqeyd yanaşırlar. Dnepr çirklənməkdə davam edir.

Rus şəhərlərinin anası

Kiyevin bir-üzü qədim, bir üzü müasirdir.

Müasir Kiyev yeni tikililəri – brend otelləri, alıcısını gözləyən hündürmərtəbəli binaları, bankları, əyləncə mərkəzləri, restoran və kafeləri ilə tanınır. Şəhərin yeni hissəsində sonradan xeyli insan məskunlaşıb.

Tarixi Kiyev isə Ukraynanın vizit kartıdır. Qədim və arxitektor binalar, qırmızı və ağ kərpicli tikililər şəhərin tarixiliyindən xəbər verir. 1991-ci ildə isə ölkə müstəqillik əldə edib.

Qədim Kiyev “Rus şəhərlərinin anası” kimi tarixə düşüb. Ölkənin mədəni-tarixi arxivi sayılan paytaxt şəhəri tarixi xidmətlərinə görə Kiyev xristian Rus dövlətinin, Kiyev knyazlığının və Kiyev Xalq Respublikasının paytaxtı olub. Qədim rus dövlətinin paytaxtı yüksək mədəniyyətə malik beynəlxalq mərkəz kimi tanınıb. Rusiya tarixində Kiyev dövrü mədəniyyətin coşqun təkamülü ilə tarixləşib. Bu gün qədim mədəniyyətin izi ilə tanış olmaq üçün təkcə Kiyevi başdan-ayağa gəzmək yox, həm də muzeylərini, sərgi salonlarını ziyarət etmək, milli mətbəxlərinə, yaşayışlarına bələd olmaq lazımdır. Ukrayna paytaxtının təkrarolunmaz gözəlliyini görmək üçünsə tarixin izi adamı çəkib aparacaq...

Kiyev Ukraynanın ən böyük şəhəridir. Həmçinin ölkənin ayrıca mədəni, siyasi, sosial-iqtisadi, nəqliyyat və elmi mərkəzi sayılır. Əhalisinin sıxlığına görə Avropada İstanbul, Moskva, London, Sankt-Peterburq, Berlin və Madriddən sonra 7-ci yerdədir. Elə tarixiliyinə görə də bu şəhərlərlə yarışa girmək iqtidarındadır. Buna əmin olmaq üçün elə təkcə şəhərin tarixi binalar yerləşən Mixaylovski meydanına və “Andreyevski spusk” deyilən qədim hissəsinə baş çəkmək kifayətdir. Köhnə şəhərdə addımbaşı tarixi binalar adamı izləyir. Ölkə müxtəlif xalqların dinlərinə hörmətlə yanaşır və şəhərdə kilsələr, sinaqoqlar və məscid fəaliyyətdədir.

Ekskursiya bələdçiləri Taras Şevçenko adına Milli Universitetin qırmızı binasını gələn turistlərə qürurla göstərirlər. Bu elm mərkəzi Ukraynanın əsas və ən böyük ali məktəblərindən biri, həmçinin milli elm və mədəniyyət mərkəzi, o cümlədən ən qədim universitetlərindən biridir. Elmi kompleksin bazasında 14 humanitar və təbii-elmi istiqamətli fakültə və 7 tədris institutu işləyir. Ümumilikdə universitetdə təxminən 25 min tələbə təhsil alır. KMU mütəxəssislərin 70 təbii və ictimai-humanitar ixtisas və 153 ixtisaslaşma üzrə hazırlanmasını həyata keçirir. Universitetdə 2000-dən çox elmi-pedaqoji və 1000-dən artıq elmi işçi işləyir.

Mixaylovski meydanı boyunca dünyaca məşhur “Sofiyskiy sobor”, Andrey kilsəsi, Qızıl darvaza, Xarici İşlər Nazirliyi, Vladimir kilsəsi, ilk qadın monastrı və s. bənzərsiz tarixi tikililərlə tanışlıq qədim dövlətin tarixi səhifələrini bir-bir vərəqləyir.

“Andreyevski spusk” kiyevlilərin ən çox sevdiyi yerdir. Təxminən bizim İçəri şəhəri xatırladır. Kiyevlilər deyirlər ki, bura əsl Kiyev küçəsidir və şəhərin vizit kartıdır. Burada insan əlindən tərpənmək olmur. Küçə boyunca suvenirlər, əl işləri satılır. Ukrayna mədəniyyətini, tarixini və ənənəsini nümayiş etdirən hər şeyə burada rast gəlmək mümkündür –inqilab dövründən, müharibə illərindən qalan əşyalardan tutmuş ölkənin bu gününü əks etdirən suvenirlərə qədər. Yol boyunca sərgilər təşkil olunur, əsərlər satılır. Satıcılar nəyisə müştəriyə sırımağa çalışmırlar. Maraqlanıb uzaqlaşanda da xoş sözlərini əsirgəmirlər. Bəlkə də Yeni ilin gəlişi insanların münasibətinə ayrıca rəng qatıb? Hər halda dekabrın 31-də Azadlıq meydanında yaşanacaq əhval –ruhiyyəni hamının üzündə hiss etmək mümkündür.

Təranə Məhərrəmova

Kiyev-Bakı-Kiyev

Kaspi.-2013.-8 yanvar.-S.9.