Beş mindən artıq geyim saxlanılan qarderob

Dövlət Musiqili Teatrının əlvan rənglərə bürünmüş qarderob otağından reportaj

Teatr hər kəs üçün əyləncəli və asudə vaxt keçirmək üçün maraqlı məkandır. Hərçənd ki, hazırda yolunu teatrdan salan kütlə azlıq təşkil edir, amma buranın yeganə canlı sənət növlərindən biri olduğu və insanları daxilən daha çox zənginləşdirdiyi danılmaz faktdır. İzləyici teatra gəldikdə, sadəcə olaraq səhnədə baş verənlərin şahidi olur. O, kulisdə bir tamaşanın ərsəyə gəlməsi üçün çəkilən əziyyətləri isə görmür.

Hər çeşiddə geyimlə zəngin olan otaq

Lakin pərdə arxasında baş verənləri də teatrın ən maraqlı “tamaşalar”ından hesab etmək olar. Orada nələr baş vermir ki? Bir tamaşanı ərsəyə gətirmək üçün uzun hazırlıq prosesindən keçilir. Teatrın yaradıcı kollektivi bir araya toplaşıb, nəzərdə tutulan əsərə yeni bir “can”, “nəfəs” verir.

Teatrda pərdəarxası ən maraqlı guşələrdən biri də teatrın qarderob otağıdır. Biz də bu həftəki yazımızı Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının geyimlə dolu olan qarderob otağına həsr etdik: Geyim otağının qapısından içəri girib rəngarəng paltarların göz oxşadığını gördükdə, gəlişimizdən məmnunluq duyduq. Burada hər bir üslubda, müxtəlif yaş dövrlərindən tutmuş, ayrı-ayrı vaxtlara qədər istənilən geyim formasını görmək mümkündür. Beləcə, hər bir qadının xəyalında canlandırdığı, arzusu ilə yaşadığı böyük qarderob otağında idik. Burada nələr yoxdur, nələr?..

Otaqda dəmirdən 7-8 ədəd qarderoba bənzər qurğular mövcud idi ki, onların hər birində rəngarəng paltarlar asılmışdı. Geyim otağının rəhbəri Aynişan Məmmədova bizi qarşılayıb otaq ilə tanış etdi. Məlum oldu ki, teatrda iki geyim otağı var. Onlardan birində ötüb keçən tamaşanın istifadə olunmayan paltarları və hazırda istifadə olunan ayaqqabılar saxlanılır. Burada yaradılan səliqə-sahman xüsusilə gözə çarpırdı. Digər otaqda isə həftəlik istifadə olunan tamaşaların geyimləri və aksesuarları asılıb. A.Məmmədova deyir ki, bir tamaşanın bütün geyimlərini bir asılqan üzərindən keçirir ki, bu da onun işini asanlaşdırır. O, artıq 17 ildir ki, teatrda çalışır və bunun üçün də bütün paltarların, aksesurların yerini əzbər bilir.

Uzun müddətə hazırlanan paltarlar

Sən demə, adi bir paltarın ərsəyə gəlməsi uzun prosesdən keçir. Belə ki, əsər rejissora təhvil verildikdə, o, tamaşada nəzərdə tutduğu obrazların vizual görüntülərini rəssama danışır. Rəssam rejissorun istəyi ilə geyimlərin eskizlərini çəkir. Hazır eskizlərə uyğun parçalar, aksesuarlar alındıqdan sonra həmin ləvazimatlar dərzilərə təhvil verilir. Dərzilər rəssamın göstərişi ilə geyimləri hazır etdikdən sonra onların içərisində obrazları canlandıran şəxslərin adları yazılaraq qarderob otağına təhvil verilir. Paltarları bir-bir yoxladıqdan sonra qəbul edən geyim otağının rəhbəri onları bir dəmir asılqan üzərindən keçirərək tamaşa üçün hazır saxlayır. Tamaşaya bir neçə gün qalmış əsərin qəhrəmanları öz geyimlərini bir daha geyinərək onun əyər-əskiklərini gözdən keçirirlər. Tamaşanın təqdim olunmasına bir neçə saat qalmış isə geyimlər bir-bir aktyorların qrim otaqlarına gətirilərək onlara təqdim olunur. Tamaşa bitdikdən sonra siyahıyla geyimlər aktyorlardan alınıb təmizlənməyə göndərilir. Ondan sonra isə hazırlanan geyimlər səliqə ilə yerlərindən asılır.

Ayaqqabı otağını gəzərkən A.Məmmədova qeyd etdi ki, ayaqqabıların bir hissəsi sifarişlə tikdirilir. Onları bazarda tapmaq mümkün deyil. Aynişan xanım qarderobda olan ayaqqabıların hər birinin kimə aid olduğunu da əzbərdən bildiyini dedi. Onunla söhbətimiz əsnasında bir neçə sual yarandı. Bəs görəsən bir tamaşanın dublyorlarının paltarları necə olur? Bir rolu canlandıran iki aktyorun bədən ölçüləri eynidirmi?

Aldığımız cavab isə fərqli oldu. Deməli, bir obrazı canlandıran iki dublyorun hər birinə iki ayrı paltar tikilir. Rəhbərlik bütün bunları nəzərə alıb dublyorların paltarlarını da öncədən hazırlatdırır. “Repertuardan çıxarılmış geyimlərin taleyi necə olur?” soruşduqda, öyrəndik ki, repertuardan çıxarılmış, istifadəsi mümkün olmayan paltarlar yığılaraq ikinci otaqda saxlanılır. Yeni tamaşa hazırlanarkən bəzilərini yeniləyib təkrar istifadəyə verirlər. Yerdə qalan geyimlər isə teatrın qarderobunda səliqə ilə saxlanılır.

Geyim otağı rəhbərinin müşayiəti ilə qarderob otağını gəzdik. Bir-bir geyimlərlə tanış olduqdan sonra A.Məmmədova onları geyinən aktyorların hansı obrazları canlandırdıqlarını xatırlayaraq izahat verməyə başladı. Sıra ötən mövsüm dünyasını dəyişmiş aktrisa Xanım Qafarovanın əlbisələrinə çatdı. O, astaca əlini uzadaraq “gördüyünüz bu kostyum isə teatrımızın görkəmli sənətkarı olan Xanım Qafarovaya məxsusdur” - deyib kövrəldi. Məlum oldu ki, dünyasını dəyişmiş aktyorların geyimləri də teatrın qarderobunda qorunub-saxlanılır. A.Məmmədova hər dəfə o geyimlərə baxanda mərhum sənətkarları xatırladıqlarını bildirdi: “Adətən bu dünyadan köçmüş sənətkarların paltarlarını görəndə çox kövrəlirəm. Nəsibə Zeynalovanın, Hacıbaba Bağırovun paltarlarını rəhbərliyin icazəsi ilə muzeyə təhvil vermişik”.

Nə badə, bu rəngarəng paltarları görüb, teatrdan kirayəlik paltar almaq eşqinə düşəsiniz. Aynişan xanım deyir ki, tamaşalardan başqa heç kimə teatrdan paltar verilmir. Bu, mümkünsüz bir şeydir. Teatrda hazırlanan geyimlər məhz nümayiş olunan tamaşalar üçün nəzərdə tutulub.

Geyimlər həftəlik oynanıldıqdan sonra təmizlənir, əgər ehtiyac varsa, restavrasiya olunduqdan sonra əvvəlki yerində saxlanılır. Sıradan çıxan geyimlər isə dərzilər tərəfindən yenilənir. Əgər geyim tam yararsızdırsa, onu yenisi ilə əvəzləyirlər. Teatrın təmirsiz olduğu dövrlərdə kollektiv geyimləri əlverişsiz şəraitdə çox çətinliklə saxlayırmış. Buna görə çox əziyyət çəkiblər. Geyimə cavabdeh olan Aynişan xanım bunu belə izah edir: “Bizə “Günəş” şadlıq evinin birinci mərtəbəsində otaq vermişdilər. Teatr binasından uzaq olduğumuz üçün çox çətin idi. İşlək olan tamaşaların kostyumlarını göz önündən asırdıq. İşlək olmayan tamaşanın kostyumlarını isə səliqə ilə qatlayıb kənara yığmışdıq. O zaman bizim çətinliklərimiz çox oldu. İşçilərimizin az olmasına baxmayaraq, biz bütün işlərin öhdəsindən gəlirdik. Əlverişsiz şəraitdə sıradan çıxan paltarlar da olub. Onların bəzilərini hətta atmalı olmuşuq. Elə bir vəziyyət yaranmışdı ki, paltarları saxlamaq çox çətinləşmişdi. Yeni binaya gəldikdə isə, demək olar ki, əksər paltarlarımız da təzələndi. Köhnələri isə daha yaxşı şəraitdə saxlamaq imkanımız oldu”.

Qeyd edək ki, teatrın qarderob otağında 5 mindən çox geyim saxlanılır. Günü-gündən də geyimlərin sayı artmaqdadır...

Xəyalə Rəis

Kaspi.-2014.-23 dekabr.-S.12.