Yazıçı olmaq istəyirsənsə,
ölkəni tərk etməlisən
Xuan Gabriel Vaskez:
«23 yaşımda artıq qollarımda üç adam
ölmüşdü, dayım yandırılmışdı,
atamın maşını partladılmışdı, dostum
güllələnmişdi…»
«Markezin magik
realizm tərzindən və yüngül yumor üslubundan
uzaqlaşmaq istəyirdim»
1973-cü ildə Kolumbiyanın, Boqota şəhərində anadan olub. Ədəbi tərcüməçi, jurnalist kimi fəaliyyət göstərib. “Düşənlərin gurultusu” əsəri ilə “Beynəlxalq İMPAC Dublin Ədəbi Mükafatı” na sahib olub. O, bu mükafata layiq görülən ilk Latın Amerikalı müəllifdir.
2014-cü ildə Müasir dünya ədəbiyyatının prestijli mükafatlarından Beynəlxalq İMPAC Dublin Ədəbiyyat mükafatının “Ən yaxşı xarici yazıçı” nominasiyası üzər qalibi kolumbiyalı yazıçı, Xuan Qabriel Vaskez (Juan Gabriel Vasquez) oldu. “Düşənlərin gurultusu” (“The Sound of Things Falling”) adlı romanı ilə həm dünyanın ən çox qazandıran mükafatına, həm də 100 min avro pula sahib olan yazıçı rəqiblərindən “ölkələr kimi fərdlərin də uzaq və üstüörtülü siyasi hadisələrdən təsirləndiyini” və “insan həyatının tarixin kölgəsində qaldığını” ustalıqla qələmə aldığı üçün fərqləndirilib.
Ceyms Coysun yaratdığı daha bir yazıçı
Ceyms Coys bir çox yazarın həvəsləndirici, təsirləndirici nümunəsi kimi tanınır. Əksər yazarlar onu rol-model kimi qəbul edir və ədəbiyyata məhz Coysun əsərləri ilə həvəsləndiklərini bildirirlər. Dublində təşkil olunan təqdimetmə mərasimində Vaskez də onlardan biri olduğunu etiraf edib: “Mənim üçün hər şey adlardan ibarətdir. Bu mükafatı məndən əvvəl qazanmış və əsərlərini sevərək oxuduğum, şəxsiyyətlərinə dərin hörmət bəslədiyim yazarların adları. Onların başında Ceyms Coys durur. İçimə yazıçı olmaq alovu salan iki roman var – 16 yaşımda oxuduğum “Yüz ilin tənhalığı” (Qabriel Qarsia Markez) və ondan cəmi üç il sonra oxuduğum “Ulis” (Ceyms Coys)”. Yazıçının və əsərin təhlilinə keçməzdən əvvəl bir kiçik haşiyəyə çıxıb, məlumat verək ki, müəllifin adıçəkilən əsəri 2011-ci ildə İspaniyanın nüfuzlu ədəbi mükafatlarından “Alfaguara”nın da qalibi olub. İMPAC Dublin ədəbi mükafatına namizədləri isə dünyanın 45 ölkəsində fəaliyyət göstərən 162 xalq kitabxanasının üzvləri, sadə insanlar, oxucular təklif edir və qurumun münsiflər heyətinə təqdim edilir. Mükafatın qaliblərindən biri də “Mənim adım qırmızı” romanı ilə Orxan Pamuk olub.
Adıçəkilən əsər ingilis
dilinə Anne Mak Lin tərəfindən tərcümə
olunub. “The
Sound of things falling” əsərinə kimi Vazkez 2004-cü ildə
nəşr olunmuş “The İnformers” və 2007-ci ildə nəşr
olunmuş “The Secret History of Costaguana” adlı əsərlərin
müəllifi kimi tanınıb. Müəllifinə
100 min avro qazandıran əsər Boqotanın gənc
hüquqşünası Antonio Yammara və onun vəfat
etmiş dostu Rikardo Laverde haqqında məlumat toplamaq
üçün gəlmiş qonağının üzərində
mərkəzləşib. Onun qonağı
vaxtilə narkotik ticarətindən həbsdə yatmış
keçmiş pilotdur. Hadisələrin
inkişafında Antonio şəxsi həyatını və
sağlamlığını təhlükələrdən
müdafiə etmək üçün mübarizə
aparır.
Ədəbi təcrübədə
yazıçıların tərk etdikləri ölkələrdən
yazması olduqca təsirli əsərlər ortaya qoyub. Çünki
yazarlar iddia edir ki, bir ölkə haqqında aydın mənzərə
yarada bilmək və mövcud vəziyyəti bütün
detalları ilə təsvir edə bilmək üçün
ordan uzaqlaşmaq, hər şeyə kənardan baxmaq lazım
gəlir. Bundan əmin olmaq
üçün Ceyms Coys və Ernest Heminqueyin təcrübələrinə
nəzər salmaq kifayətdir. Elə
Vaskezin də yaratdığı nəhəng əsər məhz
bu təcrübədən keçib. 23 yaşında,
1990-cı illərin ortalarında vətəni Baqotanı tərk
edən Xuan Qabriel ədəbi mühitə qoşulmaq,
yazıçı olmaq, sərt tərbiyə
üsullarından və bombardmanlardan, Kolumbiyadakı
narkobizneslə məşğul olan qruplaşmaların
hücumlarından qaçaraq Parisə gəlir.
Ancaq tərk etdiyi ölkənin ümumi fonunu
canlandırmaq, qələmə almaq elə də asan başa
gəlmir və bu müəllifdən müəyyən qədər
vaxt alır.
Tezliklə həmyerlisi Qabriel Qarsia Markezin ədəbi kölgəsində
qalan və ədəbiyyatda məhz öz ölkəsindən
yazmaqla özünü işıqlandıra bilməyəcəyini
anlayan Vaskez başqa bir mövzuya üz tutur: “Kolumbiya
haqqında necə yazmaq, ölkəmlə bağlı
yazacağım hekayəni – bu, gözlənilmədən
yanıldıcı, aldadıcı da ola
bilər - necə işləyəcəyimi müəyyənləşdirmək
üçün altı il xaricdə yaşamalı oldum. Əvvəlcə Kolumbiya mənim üçün
anlamadığım, çözə bilmədiyim, çox gənc
yaşlarımda tərk etdiyim və mənə olduqca uzaq
qalmış qaranlıq bir yer kimiydi. Elə hiss edirdim
ki, həmin ölkə haqqında nəsə yazmağa mənəvi
haqqım yoxdur. Sonra diqqətimdən qaçan əsas
məqamın fərqinə vardım, ölkəmdə
baş verənləri, onun təbiətini anlamamaq məhz onun
haqqında yazmağa girişmək üçün ən
yaxşı səbəbdir. Bu əsər
suallarımı cavablandırmaq üçün yaxşı
vasitə idi. Cozef Konradın bununla bağlı
razılaşdığım bir yanaşması var:
Yazırsınız, çünki aydınlığa qovuşası
qaranlıq nöqtə var və yazıçı inanır
ki, sizin hekayəniz həmin qaranlıq məsələyə
işıq salacaq”.
Baxmayaraq ki, qələmə aldığı hekayədə
öz ölkəsi ilə bağlı olduqca qaranlıq məqamlara
aydınlıq gətirib, Kolumbiya hökuməti Vaskezi ölkənin
ABŞ-da səfiri kimi görüb və ona bu işi təklif
edib. Perulu yazıçı, Nobel mükafatlı Mario
Varqas Llosa Vazkezi “Latın Amerikası ədəbiyyatının
ən orijinal qələm sahiblərindən” biri kimi qəbul
edib. Odur ki, müəllifin Konqres kitabxanasında Qarsia
Markez, Varqas Llosa, Qabriela Mistral və Oktavia Pazdan səsləndirdiyi
nümunələrdən ibarət çıxışı
olduqca maraqla qarşılanması, bu
çıxışın təkrarlanması
üçün kitabxana müəllifə dəfələrlə
təklif göndərməsi və əsərlərinin
adıçəkilən müəlliflərinin əsərlərinin
olduğu kolleksiyaya daxil edilməsi təsadüfi deyil: “Bu, mənəvi
baxımdan mənim üçün olduqca əhəmiyyətli
məsələ idi. Oxuduqca və
tanıdıqca məni ilk növbədə
yazıçı olmağa həvəsləndirən və
inandıran insanlarla eyni siyahıda yer almaq olduqca
qürurvericidir. İnanılmaz
duyğudur”.
Kitabxananın
İspandilli əsərlər bölməsinin müdiri
Ceorcette Dorn: “Vaskez bu gün bütün dünyada tanınan və
ədəbi mühitdə olduqca ağır çəkisi
olan kolumbiyalı yazıçıdır. İspandilli
ədəbiyyatın oxunmağa dəyər əsərlərinin
yeni bir müəllifi yaranıb. İspandilli
ədəbiyyatın 1970-ci illərdə magik realizmin ən
yaxşı nümunələri ilə daxil olduğu dünya
ədəbiyyatında bu gün biz məhz Vaskezin əsərləri
ilə yeni bir nəfəs, yeni bir başlanğıc
qazandı”.
Bir çox müsahibəsinə “hər yerdə həmişə
xarici” kimi yaşayacağını və yaşamaq hüququ
ilə yaşayacağını vurğulayan
yazıçı vətəninə geri dönür. Özünün bildirdiyinə
görə bu qayıdış həmişəlik deyil, o
müvəqqəti olaraq, Boqotada yaşayacaq:
“Düşündüm ki, artıq Boqotaya gedə bilərəm,
hətta qısa müddət orada yaşaya da bilərəm. Mən
16 il idi ki, orada
çıxmışdım və artıq Boqota mənim
üçün kifayət qədər yad bir yer idi. Amma elə bir ki, mən 23 yaşında oradan
çıxan gün orada hər şey dayanıb, hər
şey mən gedəndə olduğu kimi idi. Amma eyni yerdə
yad kimi hiss eləmək qəribə hisdir, bu hissi yaşamaqdan
xoşum gəlir. O hissin gətirdiyi gərginliyi insan nadir
situasiyalarda yaşayır. İnsan
özünü narahat, yuvasız, təhlükədə hiss
edir, xırdaca bir yeri belə sahiblənə bilmir”.
Kolumbiyanın müasir dünya ədəbiyyatında
özünə ad almış gənc yazarının ilk
işi özünəməxsusluğu – orijinallığa həvəsləndirən
hekayələr qələmə almaq – ilə fərqlənə
bilməkdir. Yazıçı iddia edir ki, oxucuları onun əsərlərini
məhz bu cəhəti ilə seçə və fərqləndirə
bilir. Yalnız ikinci hekayəsi – “The Secret History of
Costaguana” Vaskezin Qarsia Markezin magik realizm tərzindən və
yüngül yumor üslubundan təsirləndiyi iddia edir, lakin
yazıçı: “Bu ölülərin
danışdığı, gözəl qadınların
göydən göndərildiyi hekayələrin qələmə
alındığı kitablardan deyil”-deyir.
Lakin Qarsia Markezin demək olar ki, hər yerdə hiss
olunan təsirindən özünü ayırmaq Vaskez
üçün elə də çətin olmur. Yazar çox tezliklə
başa düşür ki, gerçək bir uğur
üçün o bu təsirdən qurtulmalı, özünə
dönməlidir: “Baxmayaraq ki, “Yüz ilin tənhalığı”
məni yazarlığa həvəsləndirən əsərlərdən
biridir, amma mən yaradıcılığımın əvvəllərində
başa düşdüm ki, Markezdə metod və texnika
baxımından mənə öyrədəcək nəsə
yoxdur. Zaman itirmədən Markezin
yaradıcılığından ayrılıb, yazmağı
öyrənmək üçün lazımi dərsləri
Konrad və ya Dostoyevskinin, ya da sevdiyim müasir yazarlardan Filip
Rot, Don De Lillonun yazdıqlarında axtarmalı idim. Bu, insanlar mənim yazmaq istədiyim kimi yazıb, ifadə
etmək istədiyim kimi ifadə edib, ustaca, peşəkarcasına.
Onlar ictimai həyatla – tarix və siyasət – fərdin
şəxsi həyatı arasındakı kəsişmələri
genişləndirməyə onların bir-birinə təsirini,
bir-birini necə məhv edə və ya düzəldə biləcəyini
göstərməyə çalışıblar”.
Üçüncü
əsəri “Düşənlərin gurultusu”na
başlayarkən yazıçı 1980-1990-ci illər
arasında ölkəsində hökm sürən Eskobarın
terror dalğası dönəmini qələmə almağa
hazır hiss edir. Təsadüfən bu əsər müəllifinin
həyatını tamamilə dəyişdi: “Siz buna
böyümək də deyə bilərsiniz, amma mən həqiqətən
də heç vaxt sakit vaxtını görmədiyim o ölkədə
necə böyüdüyümü bilmədim. Kolumbiyadan
travmalı hisslərlə qaçdım və tərk etdiyim
kimi hadisələrin yaşanmadığı bir ölkədə
dayanana kimi getdim. Ola bilər ki, məhz
buna görə mən uzun müddət bunları hansısa
hekayədə göstərməyə
çalışmadım”.
2008-ci ildə Xuan bu uğurlu roman üzərində
işləməyə başlayır. Romanın baş qəhrəmanı
olan pilot - əvvəllər yalnız narkotik biznesi ilə məşğul
olanlara xidmət edən, amma indi heç hara getməyən
pilot - Boqota heyvaxanasından qaçan və snayperlər tərəfindən
öldürülən hippopotamusla bağlı bir xəbər
oxuyur. Vaxtilə narkobaron Eskobara aid olan və
onun ölümündən sonra heyvanxanaya verilən
hippopotamusun şəkli onun keçmiş xatirələrini
canlandırır. Vaskez qəhrəmanının
vəziyyətini dəqiq təsvir edə bilmək
üçün dəfələrlə heyvanaxaya gedir.
Müəllif həmin əsərdə təhkiyəçi
kimi çıxış edir: “Birdən-birə başa
düşdüm ki, deyəsən, elə təhkiyəçi
mən özüm olacam. Baxmayaraq ki, hekayəmin baş qəhrəmanı
pilotdur, zamanla başa düşdüm ki, bu onun hekayəsi
deyil, bu mənim aid olduğum nəslin yaşam hekayəsidir,
həmin pilotları tanıyanların, onların
tanımadıqları insanlara vurduğu zərəri görənlərin,
əziyyət çəkənlərin, böyüməyə
qorxanların hekayəsidir”
Vaskezin sonra işlərindən biri isə “Reputations”
adlı novelladır. Keçmişi ilə zidd təşkil edən
bir həyat yaşayan siyasətçinin hekayəsi hələ
ki ingilis dilinə tərcümə olunmayıb. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Vaskezin əsərləri
yüksək ictimai marağa səbəb olur. Belə ki,
“The Sound of Things Falling”-in Kolumbiyada nəşrindən
sonrakı iki il ərzində Eskobar haqqında, burada baş
verən kriminal hadisələri və əhalinin çətin
həyatını, yaşadıqları təhlükələri
göstərən sənədli filmlər, telenovellalar
hazırlanıb: “Soruşa bilərsiniz ki, 30 il ərzində
baş verənlərə niyə qayıdıldı, niyə
həmin dövrlər, insanların yaşadıqları, nəticələrindən
bugün də əziyyət çəkdikləri şeylər
hər yerdə işıqlandırıldı. Çünki
zamanında bu problemlərin dərinliyinə getməmişdilər.
Heç biz özümüz də o əziyyətləri
niyə çəkdiyimizi, o qorxuları niyə
yaşamalı olduğumuzu bilmirdik. Odur ki,
illər keçdi və hekayələrimizi
danışmağa başladıq. Bu hekayələr, həmin
o 30 ili canlandıran xatirələr həm
də insanların bir-birinə, həmin illərə nə qədər
uzaq, nə qədər yad münasibəti olduğunu da
göstərdi. Bəzən mənə elə gəlir
ki, biz bütün bu zaman ərzində həmin
ağrılı, bizi incidən xatirələri təzyiq altında
saxlamağa çalışmışıq,
çıxıb özünü göstərməyə
imkan verməmişik. Amma bugün onlarla
üz-üzə gəlməyə və onları əbədilik
məhv etməyə, azad buraxmağa hazırıq. Və bunun öhdəsindən gəlməyin ən
yaxşı yolu onları yazmaq, milyonların zavallı
baxışlarının ixtiyarına verməklə
öldürməkdir”.
Müəllifin
müxtəlif mətbu orqanlara verdiyi müsahibələrdən
seçmələr
- Uzun
müddət Avropada yaşadınız. Heç dönmərəm,
demişdiniz, amma Kolumbiyaya geri qayıtdınız. Niyə tərk
etmişdiniz Vətəninizi, niyə qayıtmaq istədiniz?
- Oranı beynimdə bircə fikirlə
- “Mən yazar olacağam” – tərk etmişdim. Olduqca
qərarlı və qətiyyətli idim və Latın
Amerikası ölkələri üçün ənənəvi
olan yazılmamış qanuna əməl edirdim –
yazıçı olmaq istəyirsənsə, ölkəni tərk
etməlisən. Mənim yazarlığa
başlamağımda, müəyyən qədər
yazılarımda, özümüinkişaf yolumda bu və ya
digər dərəcədə təsiri olan Latın
Amerikasından olan yazarların hamısı – Borxes istisna
olmaqla – xaricdə məşhurlaşmış, orada
yazıb-yaratmışdı: Qarsia Markez, Varqas Llosa, Karlos
Fuentes, Xulio Kortazar. Üstəlik, Paris mənim
üçün Heminquey idi, o ən gözəl əsərlərini
məhz bu şəhərdə yazmışdı və Coys ədəbi
nəhəngi olan “Ulis”in böyük bir hissəsini burada qələmə
almışdı. Odur 1996-cı ildə
Parisə gələndə mənim ədəbi səbəblərim
var idi. Odur ki, uzun müddət mən
öz ölkəmdən mənəvi sürgün
olunmadığımı, təhlükədən
qaçmadığımı, sadəcə Kolumbiyada məqsədlərimə
çatmağa imkan verəcək mühitin
olmadığını izah edə-edə yaşadım.
Amma sonra başa düşdüm ki, mənim tərk
etmək qərarımda ömrümün Boqotada keçən
son 12-13 ilinin, o illərdə yaşadıqlarımın
çox böyük təsiri olub. Həmin
onillik Pablo Eskobar və Kartel de Medellinin Kolumbiya hökumətinə
müharibə elan etdiyi və sözün yerini silaha və
qana verdiyi müharibə illərinə düşdü.
Onlar nəticəni öz zəfərləri ilə
əldə etmək üçün terroru seçdilər,
analar günündə minlərlə insanın dincəldiyi
ticarət mərkəzləri bombalandı, ticari xətlər
tutuldu, hökumət binaları partladıldı. Mən
cəmi 11 yaşımda vəhşiliklə, güclə, təhlükə
ilə tanış oldum. Mən terror
qorxusunu bir an unutmadan yaşayan uşaqlardan oldum, biz
böyüdükcə ölkəmizi başdan ayağa öz
ağuşuna alan narkobiznes, dərman ticarəti
və bu kimi rəzil şeylər də çoxalırdı.
Hamı hardasa müəyyən qədər
bunlarla bir əlaqədə olurdu, məşğul olurdu.
Və bütün bunların nəticəsi o
oldu ki, mən sürgün edildim.
- Kitablarınızı
oxuyanda insan düşünür ki, bu Kolumbiyada həyat tərzinə
çevrilibmiş. Bəs, sizin ailəniz,
yaxınlarınız, dostlarınız bunlardan birbaşa təsirlənirdimi?
- Terror hadisələri 80-ci illərin
ortalarından başladı Eskobarın 1993-cü ildə
öldürülməsinə kimi davam etdi. Mənim
yaş dövrümə aid olan bütün insanların xatirələri
bu hadisələrlə zəngindir. Adama elə
gəlirdi ki, bütün şəhərin evləri pəncərəsiz
qalıb, əslində pəncərə qoymağın bir mənası
da yox idi. Təkcə qırılan
şüşələrin vurduğu zədə ilə nə
qədər insan öldü. Ya da mənə
elə gəlir ki, bizim heç birimiz dünyadakı ən dəhşətli
səsin bomba səsi olduğunu inkar etmərik. Cibimizdəki pullar ancaq telefonla “mən
yaxşıyam” deməyə xərclənirdi. Təzə nəsə almaq, nəsə geyinmək,
gülmək insanın içindən gəlmirdi. Çünki anidən, hər an özünü
qanın, güllənin ortasında tapırdın. Son illərdə Eskobar 1000-dən çox polis
işçisini, onların ailələrini
öldürtdürdü. Ticarət mərkəzləri
təhlükəli idi, asan vurulurdu, klublar təhlükəli
idi, mafiozlar gecəyarısı adam öldürməyi
xoşlayırdı. Belə düşünəndə
adama yaxşı yazılmış ssenari kimi gəlir – ürəkləri
nə zaman istəsə, sənin sevgilini, nişanlını
bəyənə bilər, sənin yanında onunla intim
yaxınlıq qurmaq istəyə bilərdilər, məhz buna
etiraz etdikləri üçün minlərlə insan güllələnmişdi.
Sizcə, mən necə birbaşa təsirlənməyə
bilərəm? Siz birbaşa deyəndə
nəyi nəzərdə tutursunuz bilmirəm. 23
yaşımda artıq qollarımda üç adam
ölmüşdü, dayım yandırılmışdı,
atamın maşını partladılmışdı, dostum
güllələnmişdi.
- Bugün Boqotada həyat necədir? Məncə,
indi orada yaşamaq daha təhlükəsizdir.
- İndi ora təkcə
daha təhlükəsiz yer deyil, tamamilə başqa yerdir. Boqota
insanların “bugün öləcəm” fikri ilə
yaşadığı şəhər idi. İndi səkkiz milyon əhali ilə Latın
Amerikasının paytaxtıdır. Bəzi
yerləri hələ də təhlükəlidir. Qonaqpərvərdir, amma qarışıqdır,
yaşamaq çətindir. Amma ən
azından qorxu altında deyil.
- Hekayə heyvanxanda saxlanılan bir
hippodan başlayır. O heyvanxanadan qaçır, Eskobar tərəfindən
himayə edilir və sonda öldürülür. Burada hippo portreti nəyin ifadəsidir, nəyin
ümumiləşməsidir? Hekayənizin
baş qəhrəmanı Antonionun elədiklərini eləmisiniz,
yəni heyvanxanada olmusunuz?
- Heyvanxanaya gedəndə 12
yaşım var idi, o hekayənin qəhrəmanı Antonio
kimi. Onun kimi mən də bu barədə
valideynlərimə deməmişdim, desəm, icazə verməzdilər.
Amma bu gizli səfər haqqında sonralar tamamilə
unutmuşdum, bir də bu əsəri, Antonionun heyvanxanaya səfərini
yazanda xatırladım, 25 il sonra. Əsərə təzə başlayanda 70-ci illərin
əvvəlində, yenicə başlamış narkotik ticarəti
ilə məşğul olanlar üçün işləyən
pilotun hekayəsini anlatmaq istəyirdim. Amma demək olar
ki, bir il heç nə
alınmırdı, içimdə başqasının hekayəsi,
yad hekayə hissi var idi və başa düşdüm ki, o necəsə
özümünküləşdirməliyəm. Bir gün təsadüfən
“Semana” jurnalını vərəqləyəndə,
öldürülmüş hipponun şəklini
gördüm, həyatımda bu qədər təsirli
çox az mənzərə var. Mən
buna mənzərə deməzdim də, bu qarşılaşma
idi. Cəmi bir neçə saniyə ərzində
mən Boqotaya, o heyvanxanaya, narko-terror qurbanı olmuş
ömürlərə geri döndüm. Eskobarın
ölümünə kimi yaşadığımız hər
şey beynimə doldu. Və o andan etibarən
nədən və necə yazacağımı dəqiqləşdirmişdim.
Bu, narkobiznes dünyasına xidmət edən pilotun yox, mənim
kimi, ailəm kimi, dostlarım kimi dünyanın hər yerində
heç bir günahları olmadan müharibədən,
bombardmandan, qorxudan, ölümdən əziyyət çəkən
bütün insanların şəxsi həyatının, əziyyətlərinin,
mübarizələrinin hekayəsi olmalı idi.
- Kolumbiyada
əsəriniz oxundu. İnsanlar bu kitabı necə
qarşıladılar? Nə kimi reaksiyalar
aldınız?
- Gələn reaksiyalar əsasən
iki cür olurdu. Bəzi məktubların müəllifləri
əsərdə keçən hadisələrin bu qədər
ağır təsvir olunmasının ölkə
üçün pis təbliğat hesab edir, Kolumbiyanın təbiətinin,
landşaftını təsvir edir, onun indi dəstəyə və
yaxşı mənada təbliğata ehtiyacı olduğunu
yazırdı. Hazırda orada narkobiznesin
olmadığını və bombardman dövrünün
çox uzaqda qaldığını bildirirdilər. Belə məktubları müəllifləri
çox sadə və mərhəmətə ehtiyacı olan
insanlar təsiri bağışlayır. Çünki
mən ədəbiyyatın insanı təkmilləşdirməyə,
ona pisi, yaxşını göstərməyə, həyatda əzabın
nə olduğunu yaşamadan hiss etdirməyə xidmət
etdiyini düşünürəm. Ədəbiyyat
təbliğat vasitəsi deyil. Bəzən ətrafda hər
şey, hamı yazarı başqa cür yazmağa, başqa
şeyə xidmət etməyə çağıra bilər,
onda hekayə əlini qaldırıb, söz istəyir:
“Bağışlayın, cənab, amma bu hadisə sizin
yazdığınız kimi yox belə olub, olanı dəyişmək
ixtiyarınız yoxdur”.
Digər qrupun yazdıqlarında isə qəribə bir
həsrət var idi. Çoxu yazırdı ki, illərdir
televiziyalarda da filmlər hazırlanır, amma əsərdə
yaşananlar onların öz həyatında olduğu kimi
alınıb. Onlar
yaşadıqlarının unudulmasını istəməyən
qrup insanlar idi. Əsər gələcək
nəslin oxuyaraq, ölkənin yenidən həmin vəziyyətə
dönməməsinə çalışmaları
üçün yaxşı bir mayak olacaqsa, mən
bütün yaşadıqlarıma dəyər deyərəm.
Elcan
Salmanqızı
Kaspi.-2014.-21-23 iyun.-S.12-13.