“Mən səni sevirəm”(mi) TEATR???

Bu gün getdikcə komfortlaşan və modernləşən həyatımızda gözümüz görə-görə, qəlbimiz duya-duya, ağlımız kəsə-kəsə nələrisə itirir, nələrisə əldən veririk. Özü də bu itirdiklərimiz heç də həmişə köhnə dünyanın xıltı olmur, bəzən sahibi olduğumuz elə qiymətli, dəyərli şeylər olur ki, onlar bizi milli yaddaşımıza bağlayır, mənəvi dünyamıza ismarlayır. Odur ki, getdikcə kütləşən yaddaşımız, boşalan içimiz artıq bizə pıçıldayır ki, onlarsız bugünkü cah-cəlal və şıqlıq içində belə çox yoxsul və sönük görünürük. Qəlbimizi ağrıdan, ağlımızı çaşdıran təhlükələrdən biri də teatrla bağlıdır. Sabah içimizdə onun heç nə ilə dolmayacaq boşluğuna qərq olmamaq üçün bu gün onu yaşatmaq uğrunda çaba göstəririk.

Teatrın dəbdə olmadığı bir zamanda nə yaxşı ki, hələ aramızda az da olsa, öz teatrallığını qoruyub saxlayan, uşaqlığının, gəncliyinin ona aşıladığı vərdişlə teartın qapısını açanlar var. Bəs sabah necə olacaq? Bu qapı bağlı bir anbar qapısı kimi pas atacaq, yoxsa onu açıb səhnənin cazibəsinə düşmək istəyənlər tapılacaq? Sabah qəlbimizi bu bağlı qapıların kədərinə bürüməmək üçün bu gün uşaqlarımıza teatrı sevdirməli, onları səhnənin cazibəsinə salmalıyıq. Özü də bu işdə çapuq olmalı, gecikməməliyik. Nə qədər ki, ucuz, bayağı şou onları öz ağuşuna almayıb, onların qəlblərinə teatr sevgisinin toxumlarını səpməliyik. Əlbəttə, bu sevgi onlarda böyüklərin teatr xatirələrini eşitmək, televizordan “teatra getmək lazımdır” hökmünü dinləmək və yaxud teatr sənətinin böyüklüyü və möhtəşəmliyi ilə bağlı uzun-uzadı söhbətlərə qulaq asmaqla yaranmayacaq. Çünki, yüz dəfə eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır. Uşaqlarımızı teatra gətirək, səhnəni görsədək ki, onlardan gələcəyin teatral bir insanı kimi arxayın olaq.

Elə bu səbəbdən, mən həmişə Təhsil Nazirliyinin məktəblərə bilet satışı qadağasının dalısınca deyinə-deyinə, məktəblərin, müəllimilərin şagirdləri teatra gətirmək təşəbbüsünü eşidib-görəndə sevinmişəm, alqışlamışam. Amma təəssüf ki, sonuncu dəfə görüb şahidi olduqlarımdan sonra nə Təhsil Nazirliyinin qadağası dalısınca deyinirəm, nə də kiminsə şagirdləri teatra cəlb etmək təşəbbüsünə sevinirəm.

Bu yaxınlarda Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrına Cənnət Səlimovanın quruluşunda Əli Əmirlinin “Mən səni sevirəm” tamaşasına baxmaq üçün yollandım və bu dəfə tamaşaya məktəblilərlə birlikdə baxacağımı öyrənəndə çox məmnun oldum. Teatra gedərkən həmişə içimdə zalı müşahidə etmək, tamaşaçı fikri və reaksiyasını öyrənmək marağı olduğundan bu dəfə daha fərqli auditoriya ilə oturmaq məni sevindirirdi. Səd heyf ki, bu sevincim uzun sürmədi, və çox tezliklə, demək olar tamaşanın ilk dəqiqələrindəcə öz yerini zalı tərk etmək istəyinə verdi.

Ancaq dözmək, səbr etmək qərarım və ya bəlkə də, müşahidə marağım məni sona qədər burda saxladı. Əlbəttə, qəribə, bəlkə də, gülməli səslənir ki, teatra gedəsən, amma sən səhnəni yox, zalı seyr etmək marağı və məqsədi ilə orda oturasan. Bu maraq heç də ondan yaranmamışdı ki, zalda baş verənlər səhnədəkilərdən daha maraqlı və əhəmiyyətli idi. Sadəcə, səhnəni duymaq və eşitmək imkanının yoxluğu istər-istəməz məni oturub zalı müşahidə etməyə vadar etdi. Düzdür, tamaşanın əvvəlində hələ ümid edirdim ki, bu qaynaşan, səs-küylü məktəblilər, nəhayət ki, yerlərini rahatlayacaq, getdikcə səhnənin sehrinə düşəcək və orada baş verənlərlə diqqət kəsiləcəklər. Amma çifayda! Məktəbli dostlarımızı tamaşanın başlanğıcı kimi, nə ortası, nə də sonu maraqlandırdı. Mövzunun onlara yaxın olması: məktəb həyatından götürülməsi, məktəblilərin problemlərindən danışılması da heç veclərinə gəlmədi. Ancaq yəqin ki, teatr rəhbərliyi bu mövzunun onlar üçün daha uyğun və maraqlı olacağını nəzərə alaraq, xüsusi təşkil olunmuş seansa məhz bu tamaşanı daxil etmişdi.

Amma insafən deyim ki, tamaşa boyunca zalın səssizliyə büründüyü, səhnəyə diqqət kəsildiyi, biz böyüklərin isə dincəldiyi məqamlar da oldu. Tamaşada yer alan mahnı, meyxana və rəqs ifalarında məktəbli dostlarımız öz hay-küylərini unudub səhnəyə diqqət kəsildilər. Və yenə insafən qeyd etməliyəm ki, bu musiqi nömrələri ilə yanaşı bəzi hadisələr də məktəbli tamaşaçılarımızı cəlb edə bildi. Sinif yoldaşlarının yanlış olaraq “xain” deyə üz döndərdikləri Nazının intihar

cəhdi səhnəsində, nəhayət ki, auditoriya öz hay-küyünü kənara qoyub kiçicik bir şeyi bu qədər dramatikləşdirən bu zavallı qızcığazın öləcəyi, yoxsa qalacağı ilə maraqlanmağa başladı. Amma həmin anda otağa daxil olan sinif yoldaşları boğazı artıq kəndirə keçmiş qızı xilas edən kimi, azyaşlı tamaşaçıların da marağı alt-üst oldu.

Bunu da yazmasam, yəqin aktyorlara qarşı haqsızlıq etmiş olaram ki, onlar bu məktəbli dostlarımızı maraqlandırmaq üçün əllərindən gələni edirdilər. Amma nə yazıqlar ki, ifaçılar dəridən-qabıqdan çıxıb səhnədə nə qədər çığırıb-bağırsalar, atılıb-düşsələr, əlinə su alıb fışqırsalar, stulları yerə çırpsalar da, şagirdləri yalnız əllərindəki telefon, yediyi bulka, etdiyi söhbətlər maraqlandırıb məşğul edirdi. Hətta müəllimənin hərdənbir çevrilib vurduğu dürtmə də onları səhnədə iri hərflərlə yazılmış M.S.S.-in altınnda gizlənmiş müəmma, rüşvətxor müəllimin aqibəti, Orxanla Reyhanın saf məhəbbətinin taleyi ilə maraqlanmağa vadar edə bilmədi.

Yanımda əyləşən qadın onları tərbiyə edənlərin qarasınca deyinə-deyinə narazılıq etsə də, mən əslində onlardan şikayətlənə bilmədim. Çünki səhnədəki şagirdlərin sevimli Sabah müəllimələrinin qarşısında dərsdəcə çıxardığı “oyunları” görəndə zaldakı şagirdlərə şükür etdim.

Düzdür, mən tamaşanı daha çox səssiz düyməsi basılmış monitorda olduğu kimi, aktyorların hərəkətlərindən seyr etsəm də, bu gün teatra gəlməyimə yox, bir şeyə təəssüf edirdim. Təəssüf edirdim ki, teatr bu azyaşlı balalarımızın yaddaşında o ki var söhbətləşdiyi, hətta gəzişdiyi, bulkasından doyunca yeyib, telefonunu qoşub musiqiyə arxayınca qulaq asa bildiyi (arxayınca dedim, amma hərdənbir ağbirçək qadının çönüb etdiyi nəsihətlər və töhmətlər olmasa idi, bu sözü lap əminliklə demək olardı), səhnə isə aktyorun qışqırıb-bağırdığı, atılıb-düşdüyü, “yeraz-kamaz”, “lider, yox bir space” sözlərinin döyüşdüyü yer kimi qaldı. Tamaşa bitsə də bu təəssüf məni bürümüşdü, məktəbli dostlarımızsa məmnun görünürdülər. Hər halda teatr onların az da olsa qorxub çəkindikləri məktəbdən fərqli bir yer idi, burada yalnız fasiləyə vurulan zəngin sevinci və bir də sonu gözləməyə məcbur edən zalın bağlı qapıları onlara məktəbi xatırladırdı.

Təhsil Nazirliyinin məktəblərə teatr biletlərinin satılmasını qadağa edən edən qərarının kim tərəfindən verilməsini bilməsəm də, o gün teatrı o şəxsin ölənlərinə rəhmət diləyə-diləyə tərk etdim.

Aynurə Mustafayeva

Kaspi.-2015.-10-12 yanvar.-S.9.