Mənim güzgüm atamdır – Nurəddin Mehdixanlı sevimli əşyalarından danışır

Bir dəfə Sabir Azəri ilə görüşdə iştirak edirdik. İş elə gətirdi ki, qələm gərək oldu, mən çantamı açanacan, Sabir müəllim öz qələmini verdi. Sonra həmin qələm gərək olan şəxs, başqa bir adama onu uzatdı, o da nəsə yazdı. Bu mənzərəni görəndə Sabir müəllim müdrik bir fikir söylədi: "Qələm həmişə yiyəsindən uzağa gedir”. O cümlə, nədənsə, yaddaşımda yaşayır. Doğurdan da, yaxşı sənət, yaxşı qələm müəllifini, sahibini daha irəli aparır, onu daha başqa ünvanlara, yerlərə yetirir. Nurəddin Mehdixanlının səsi, yaddaşı, peşəkarlığı da başqasına uzatdığı qələmidir. O, səhnədən, ekrandan görünəndə "qələmini” tamaşaçıya "uzadır”, özünün gedə bilmədiyi, görmədiyi yerlərə gedə, çata bilir. Sənət sənətkarı beləcə gəzdirir, beləcə çoxları ilə həmnəfəs, yaşam ortağı edir… Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlını səhnədən, ekrandan, canlı görüşlərdən tanıyanların sayı on minlərlə, yüz minlərlədir… Bu dəfə isə onu əşyaların gözü ilə tanıyaq, görək ən sevdiyi – onun üçün unudulmaz əşyaları hansılardır və onlar hansı günlərdən bizə soraq verir:

– Səhnə həyatınızla bağlı fərqli geyimlərdən tutmuş, rol dəftərlərinə kimi, daim müxtəlif əşyalarla təmasdasınız. Bu mənada, Nurəddin Mehdixanlı üçün əşyaların fəlsəfəsi nədən ibarətdir?

– Əslində, əşyalar insanlardan daha çox yaşayır, nəsildən-nəslə ötürülür. Əşyalar yaddaşdır, xatirələrdir. Əşyalar nəsilləri bir-birinə bağlayan bir vasitədir. Əşyalar bizim ömrümüz, bizimlə bərabər yaşayan dostumuzdur. Bəzən dərdimizi bölüşdüyümüz bir nəsnədir. Bir də görürsən ki, kiçik bir əşya bir millətin taleyini kökündən dəyişir, bizi min illərin o başına apara bilir. Ya da bəzən kiçik bir əşya bütöv bir nəslin taleyini göz qarşısında canlandırır. O əşya bir kitab, təşbeh, qılınc, dəbilqə, döyüş əlbisəsi, bir geyim, lap onun bir parçası, bir üzük, ya şəcərə kitabı da ola bilər. Bu mənada təbii ki, mənim üçün də müəyyən əşyalar çox qiymətlidir. Onların arasında elələri var ki, sən onları özünlə gəzdirə bilirsən. Amma elələri də var ki, onlara heç əşya deməyə dilin gəlmir, çünki artıq həyatımın bir parçasıdır, onlar sənə yaddaşınla, ailənlə, köklərinlə, nəslinlə birgə bağlıdır və onları özünlə daşıya, harasa apara bilməzsən. Məsələn, ola bilər həyətinizdə bir tut ağacı var, bütün bir nəsil o tut ağacının altında böyüyüb. Birinin həyətində o, çinar ağacıdır, birində qoz ağacı və s. Təkcə bir nəfərin yox, o nəsildəki əksər adamların həmin ağacla bağlı xatirəsi var. Zaqatalada 700 ildən artıq ömrü olan bir çinar ağacı vardı. Neçə nəsil dəyişib, kimləri görməyib bu ağac? Mən kənd uşağıyam, kəndimizin həm yuxarı, həm də aşağı tərəfindən çay axır. Qarşı tərəfdə də meşə var. O meşədə bir ağac vardı, biz ona "dik palıd” deyərdik. 90-95 yaşında kişilər həmin ağacdan danışardılar. O dik palıdı biz də gördük, bizdən sonrakılar da. Mütləq şəkildə hər birimizin onunla bağlı bir xatirəmiz var.

Məsələn, mən çox əziz olan bir möhür var ki, o həm də bütün nəslimiz üçün dəyərlidir. Mən əslən cənubluyam, əfşar nəslindənəm. Ulu babam Qulu bəy Əfşar şah qvardiyasında Məhəmməd şah Xudavəndənin vaxtında qorçubaşı olub. Azərbaycan tarixi çoxcildlisinin birinci cildində mənim babam haqqında məlumat var. Yəni deməyim odur ki, bizim nəslin özünün xüsusi möhürü olub. Bu möhürün kiçik forması xüsusi sənədlərə, məktublara basmaq, böyük forması isə mal-qaranın bud yerinə damğa vurmaq üçün idi. İndi həmin möhür məndədir, saxlayıram. Əslində, bu, çox xırda bir şeydir, amma ona toxunanda min illərin o başına gedib çıxmaq olur. Hiss eləyirsən ki, sənin əvvəlin haradan başlayıb, əsrlərdən bu yana damarlarda axan hansı qanın daşıyıcısısan, hansı ocağın övladısan və istər-istəməz yaşayışında, davranışında bunu nəzərə alırsan. Məsələn, bir hadisə olur, o saat soruşurlar bunu edən kimdir, kimlərdəndir? Cavab nə olursa, ona müvafiq deyirlər: o edər, bəllidir kimlərdəndir. Yaxud da reaksiya gözlənilənin əksi olur: o eləməz, axı əsli-nəsli var, onların şəcərəsindən elə uşaq çıxmaz. Buradan çıxış edib deyirəm ki, bəzi əşyalar bizə nəsihət kimi ötürülüb. Yəni biləsən, sən kimsən, özünü necə aparmalısan, necə davranmalısan. Bu cür əşyalar bizə daim kimliyimizi xatırladır. Tarixi abidələr də bu səbəbdən bizim üçün dəyərlidir. Bəzən qəribə bir daş, yarısınıq bir saxsı qab olsa belə, onu qiymətli hesab edirik. Burada artıq həmin əşyanı, tarixi abidəni qorumalı olan yalnız konkret bir fərd deyil, bütövlükdə millətin özüdür. Məsələn, Cəlilabadda qazıntılar zamanı göyə baxaraq ulayan qurd və aypara təsvir olunmuş bir heykəl tapılmışdı. Bu heykəl bizə türkün qədim kultundan xəbər verir. Nağıl kimi, söz-söz yox, real əşya kimi bizim dövrümüzə gəlib danışır.

– Bəhs etdiyiniz möhür sizə necə gəlib çatıb?

– Hər bir ailənin təbii şəkildə seçilmiş bir üzvü olur. Bu əşyalar atama, ondan da bizə qalıb. Məsələn, bizim nəslə məxsus bir xəncər böyük qardaşım Qabildədir. Atamın qədim bir saatı var, kiçik qardaşım Salehdədir. Möhür isə mənə verilib. O ki qaldı hansı əşyanın kimə verilməyinə, o da təbii seçim əsasında baş verib və indi də niyəsini düşünəndə baxıram ki, elə ən doğru bölgü, ən ideal seçib belə olmalı idi.

İnsanlar var ki, haradan gəlib hara getdiklərini, şəcərə tarixlərini bilmirlər, amma öyrənsə, araşdırsa, ona məlum olar ki, əslində, qədim bir nəslin nümayəndəsidir. Düzdür, qayıdıb keçmişdə yaşamaq mümkün deyil, amma keçmişi bilmək çox faydalıdır. Keçmiş sənin bünövrəndir, həyatın, varın-yoxun onun üstündə dayanıb. O yoxdursa, ondan xəbərdar deyilsənsə, gözün həmişə orda-burda olacaq, özünü axtaracaqsan. Kimliyini, haradan gəldiyini bilməmək çox ağrılı bir hissdir.

Atam bizi, balaca olanda Qazan köşkünə aparardı. Bu, Cəlilabadda bir dağ zirvəsidir. Çayın o tayından Güney Azərbaycan görünür. Babamın kəndləri, torpaqları, qəbri ilə aramızda 1 kilometr məsafə vardı. Atamız bizə əli ilə o uzaqları göstərib deyərdi ki, baxın, oralar da bizim torpaqlardır. Və biz həmişə ora yollananda atam bir molla da çağırar, uzaqdan-uzağa da olsa rəhmətə gedən əzizlərinə yasin oxutdurardı. İndi mən də öz övladlarımı ora aparıram. Əvvəllər qızlarım da bizimlə gəlirdi, indi onların imkanı olmayanda, oğlumla gedirəm. Sovetlər dağılandan sonra o taya gedib orda yaşayan qohumları da tapdıq, köhnə əlaqələri bərpa etdik, indi bağlarımızın qırılmasına imkan vermirik.

Başqa bir misal da göstərim, məsələn, bişirilmə qaydası, resepti bizim ailəyə məxsus olan xüsusi bir yeməyimiz var. Yalnız təbiət oyananda, Novruz bayramı ərəfəsində süfrəmizi bəzəyər. Mən onun da bişirilmə prosesini çəkib, video-rolik halında saxlayıram. Uşaqlara da tövsiyə etmişəm ki, onlar da öz övladlarına bu ənənəni ötürsünlər.

Digər bir əşyadan, külqabılardan danışaq. Mən uzun illər siqaret çəkmişəm, son on ildə tərgidə bildim. Atam da çəkərdi, onun Allah bilə neçə yaşı olan külqabısı indi kiçik qardaşımdadır. Bir də əvvəllər fərqli görünüşlü kibrit qutuları olardı. Onlardan birini mənə rejissor Yavər Rzayev bağışlamışdı. Çox qəribə metal qutudur, üstündə səmazənin təsviri var. Qiymətli bir əşyadır. Bir də qədim bir portsiqarım var. Onu da mənə Yavər bağışlayıb. Hər ikisi mənim üçün qiymətli əşyadır, çünki onları bağışlayan insan da mənim üçün çox dəyərlidir. Yavər Rzayev həm dostum, həm dərd ortağım, həm filmimin rejissorudur, o əşyaları da filmin çəkiliş prosesində mənə bağışlayıb. Onlar mənə dostumu, o çəkiliş günlərini xatırladır.

– Bilmək istərdim, hansı əşya olmaq istəyərdiniz?

– Mən qılınc olmaq istəyərdim. Qılınc – həm qoruyandı, həm mühafizədir, həm də hücum. Qılıncla şərəf, ləyaqət, namus, vətən torpağı qorunur. O, bir kişinin başını dik saxlayan vasitələrdəndir. Mən də qılınc kimi kəskinəm. Sözü üzə deyənəm. Düzdür, buna görə məni gözü götürməyənlər də var. Amma mən beləyəm, dəyişmək də istəməzdim. Ona görə, dediyim kimi, qılınc olmaq istəyərdim.

– Tanrı gec versin, dünyanın sizsiz illərində hansı əşya sizin yoxluğunuzdan, eyni zamanda, varlığınızdan xəbər verəcək?

– Varlığımı çox güman ki, mənim işlərim xatırladacaq. Çəkildiyim filmlər, televiziya tamaşaları, teatr səhnəsində oynadığım rollar, yazılarım, üç-beş şeirim. Ömrümün qırx ilini bu sənətə həsr eləmişəm və belə olacağına inanıram. Amma ailəmə, nəslimə məni qoruyub saxladığımız ailə ənənələri, bayaq sadaladığım əşyalar xatırladacaq. Bir dəfə məndən soruşdular ki, övladlarınıza nə qoyub gedəcəksiz? O an çəkinmədən "Cavad xan” filminin adını çəkmişdim və indi də bu filmi gələcək nəsillər üçün dəyərli bir irs hesab edirəm. Mənə elə gəlir ki, bizim fiziki mövcudluğumuz əsl ömrümüz deyil. Bu, çox qısadır, fanidir. Əsl ömür, əsl yaşam biz öləndən sonra başlayır.

– Aktyorlar hansısa rola uyğun olaraq, onlara təqdim olunmuş libasa öyrəşirlər, o əlbisə özlərinə məxsus ev geyimləri kimi doğmalaşır. Sonra o libası başqa aktyorun əynində görəndə, bu, onlara ağır gəlir. Sizdə necə baş verir bu əşyaötürmə prosesi?

– Əgər qarşı tərəf o paltarı geyinib dəyərli iş görürsə, onda hamıya xoş olar, mənə də. Amma bir məsəl var: ayaqqabımı geyə bilərsən, amma mənim kimi yeriyə bilməzsən. Baxın, "Vaqif” tamaşasında baş rolu ifa edən bütün aktyorlar səhnədə mərhum sənətkarımız Ələsgər Ələkbərovun başına qoyduğu papağı taxırlar: İsmayıl Dağıstanlı, Həsənağa Turabov, Əlabbas Qədirov, Nurəddin Mehdixanlı. Məsələ ondadır ki, biz bu papağı başımızda necə gəzdiririk? Bu mənada bizdən sonrakı nəsil, daha yaxşı iş ortaya qoysa, buna yalnız sevinmək olar. Çünki sənət bizimlə bitmir. Yeni istedadlar doğulur və həmin istedadın da, buna vasitəçi olan əşyaların da yaşamaq haqqı var. İlk insanlar ova getməmişdən həmin səhnəni qurub, məşq edib sonra bəxtlərini sınamağa gedirdilər. Bu, qədim sənətdir, onu bütün vasitələri, əşyaları, hər şeyi ilə birgə yaşatmaq lazımdır. İnsanlar təbii-kortəbii, daim özlərinə, həyatlarına, keçmişlərinə kənardan baxmaq istəyirlər. Bunu da canlı olaraq yalnız teatr reallaşdıra bilər. Hətta kinonun da mövqeyi bu cəhətdən zəifdir.

– Elə bir əşya olubmu ki, siz onu itiribsiniz, sonra xatirəsi sizə rahatlıq verməyib, onun yenidən sizdə olmasını arzulayıbsınız? Varsa, mümkünsə, tarixçəsindən də bəhs edərdiniz.

– Elə itkilər var ki, adamı yandırır. Atamın iki təsbehi vardı: Kəhrəba təsbeh Elman qardaşımdadır; Mərcan təsbeh isə məndə idi. Teatrda məndən kimsə aldı, sonra bir də baxdım ki, itib. Hər yadıma düşəndə ürəyimin başı göynəyir. Məsələ onun maddi dəyərində deyil. O təsbeh mənə atamın barmaqlarını, əllərini xatırladardı. Xatirəmi, o barmaqların istisini, illərin, dünyaların arxasından ona toxuna bilmək imkanımı itirdim, elə bil. Təsbeh toplamağı sevirəm. Onların arasında mənə əziz olanları da var. Məsələn, o gün Cavad xanı xatırladım, avtomatik əlim filmdə işlətdiyim təsbehə sarı getdi. Bu da dəyərlidir, hətta bəzən çaşıram, elə bilirəm, atamınkıdır, sonra baxıram yox, o deyil.

– Sizi hazırda üç rakursdan görə bilirəm: üz-üzə; siz danışdıqca daxili dünyanıza nəzər salaraq; bir də otaqda güzgü var, əksiniz profildən ora da düşüb. Bir aktyor üçün güzgü nədir? Güzgü sənət qarşısında hesabatın son dayanacağıdır, yoxsa biz bilmədiyimiz başqa dəyər(lər)i var? Daim onun qarşısındasınız, bilmək istərdim, həyat fəlsəfənizdə aynaların rolu nədən ibarətdir?

– Teatr səhnəsi özü aynadır. Güzgülər bizə, biz də səhnədən sizə ayna tutarıq. Güzgü elə bir əşyadır ki, bir insanın həyatdan getdiyini, sərhədi adlayıb o biri dünyaya keçməyini də onun vasitəsi ilə yoxlayırlar. Amma güzgülər həmişə düz göstərmirlər. Düzdür, bəzən deyirik ki, güzgü sənə əyrilərini göstərirsə, onu sındırma, əyrini düzəlt. Lakin bu da var: bəzən güzgülər də yanıla bilir. Mənə belə gəlir ki, əslində, lazım olan ayna insanın öz içindədir. Gördüyümüz güzgüyə sən heç vaxt hesabat verə bilməzsən, ümumiyyətlə bu güzgülər səndən heç nə tələb etməz. Amma daxili güzgün səni daim öz qarşısına çəkər, hesabat istəyər, nəticələrə ayna tutar. Real güzgülər isə sadəcə, formadır, məzmun deyil. Biz onların arxa tərəfini görə bilmərik. Hər görünən həqiqət ola bilməz, həqiqi olanı yaşanan şeylər doğur. Sadəcə, güzgü digər şüşələrdən qiymətlidir, adi şüşələr güzgü ola bilmirlər.

– Nəsiminin bir misrası var: möminin miratı mömindir. Yəni bir mömin başqa bir möminə baxıb özünü düzəldə bilər. Həyatınızda, teatr həyatınızda bu mənada güzgü-adamlar varmı? Və ya kiminsə güzgüsü olduğunuzu duyduğunuz anlar olubmu?

– Sənət nöqteyi-nəzərdən, təbii ki var. İdealım olan, amma görmədiyim iki böyük sənətkar var: həyatını da bu sənətə qurban verən, milli teatrımızın banisi Hüseyn Ərəblinski və London teatr muzeyində Şekspirin obrazlarına nəfəs vermiş aktyorların arasına düşmüş ilk müsəlman aktyor, repressiya qurbanı Abbas Mirzə Şərifzadə. Həyatda görüb dəyər verdiyim insanlardan isə Məmmədrza Şeyxzamanovun adını çəkərdim. Mən xaraktercə bütöv, qılınc adamları özümə ideal seçmişəm. O ki qaldı güzgüyə, mənim güzgüm atamdır. Dünyasını neçə illərdi dəyişib, amma o, yenə də mənim yeganə güzgümdür. Mən özümdən başqa yalnız onun, o ayna-adamın qarşısında hesabat verə bilərəm. Bunu da mənə özü öyrətmişdi: sən qılınc əfşarsan, əfşar yalan danışmaz, əfşar sınmaz, əyilməz...

– Sadaladıqlarınız çox üstün keyfiyyətlərdir. Amma bunları qoruyaraq yaşamaq çox çətindir. Xüsusən, indiki dövrdə. Bütün ömrü boyu bunları nəzərə alıb yaşamaq ümumən başqa istəklərinizə də zəncir vurub, sizə daxili buxov altında saxlamır ki?

– Əksinə, bu keyfiyyətlər mənim azadlığımdır. Mənə hərəkətlərimdə, davranışımda, iş-gücümdə qəribə rahatlıq verir. Boynu, beli əyilmiş, dili qısıq vəziyyətdə gəzmirəm. Mənə hədsiz böyük azadlıq verir bu. Bu keyfiyyətlər adama iki cür kömək olur: ya itirib qazanacaqsan, ya da qazanacaqsan. Əyil, döz, qəbul elə... haracan? Elementar bir şeyi deyim də, neçə illərdi bu teatrda çalışıram. Burda kişi kimi xatırlananlar, sadəcə xatırlananlar və unudulanlar var. Hətta bəzən insanın böyük sənəti belə onu xilas eləmir. Zaman keçdikcə insanların ən çox qəbul elədiyi şey bir sənətkarın şəxsiyyəti olur. Sən özünü sıxmaqla, yönəltməklə də olmur bu işlər. Nə qədər çabalasan da, beynin, qanın, hüceyrələrin hara çəkəcəksə, ora gedəcəksən.

Sənətdə fərqli olanlar qalır, inqubator cücəsi olmaq lazım deyil. Qırx, əlli il bundan əvvəlki yazarın da düşüncəsi, yazı texnikası fərqli olanda sevilirdi. İndi də vəziyyət belədir. Nizamidən üzü bəri Füzuli, Sabir, Cəlil Məmmədquluzadə, Səməd Vurğun, Məmməd Araz, Sabir Rüstəmxanlı, Ramiz Rövşən, sonra yenə fərqli bir düşüncə gəlir – Salam Sarvan, Əli Qismət, Şəhriyar del Gerani çıxır ortalığa və bunlar öz fərqlilikləri ilə maraqlıdırlar. Aqşin Yeniseyin şeirlərini oxuyursan, adamın başından tüstü çıxır, Aqşin Evrən düşündürür. Hamısı fərqli olduqlarına görə bizə təsir edir.

"Palaza bürün elnən sürün”, "El üçün ağlayan göz kor olar” – mən yüz faiz sizə deyirəm ki, bu, türk təfəkkürünə məxsus deyim olmayıb. Bu sırınma deyimdir, köləliyə, mütiliyə öyrədir insanımızı. "Başını aşağı sal, işini gör” – hərdən bu ifadəni elə bir ağsaqqaldan, elə bir ziyalıdan eşidirsən ki, adam məəttəl qalır. Dünya, dili başına bəla olanların sayəsində bu səviyyəyə gəlib çıxıb. Dünyanı var edən, yeniliklərə, mədəni, siyasi, elmi inqilablara imza atanlar, elə dili başına bəla olanlar idi də. Heç kimin bir başqasının nə yaşayışı, nə düşüncəsi üstündə hökmü olmamalıdır. Qanunlar var, cəmiyyətin ümumi mənada həyatı onlarla tənzimlənir. Amma hər bir nizam insanların xoşbəxtliyinə xidmət eləməlidir. İnsana çox şeyi tənzimləmək üçün elə vicdanı bəs edir..

– Mənə həmişə qəribə gələn bir tendensiya da var ki, bunu rəssamların, aktyorların, ədəbiyyat adamlarının mühitində də hiss eləmişəm. Deməli, yeni bir nəsil yetişir, təbii olaraq ötən nəsil, onların xoşagəlməz əməlləri də arxada qalır. Amma təzə nəslin içindən də mütləq elə adamlar çıxır ki, eyni əməlləri, eyni naqisliklə təkrarlayırlar. Qəribədir ki, eyni şeyləri bir vaxt eləyən adamlar da bu yenilərin naqisliklərini bağışlamır, eləməyənlər də. Sizcə, bu ziddiyyət nə ilə əlaqədardır?

– Hərə özünə öz güzgüsündən baxır. Ona görə də insanların özlərinə daim başqa aynadan baxma ehtiyacı var. Hər kəsin öz həqiqəti var. Amma hər kəsin həqiqəti ilə yanaşı, o böyük Həqiqət də var. Qızıl ortanı hər adam tuta bilmir. Tərəzi kimin əlindədir, buna da fikir vermək lazımdır. Amma bütün insanlardan da qəhrəmanlıq gözləmək olmaz. Çünki hamı eyni gücdə, eyni davamlılıqda, eyni dözümdə deyil. Dəmir bir istilikdə, alüminium bir başqa, polad tamam başqa dərəcədə əriyir. İnsanlar da belədir. Dözüm şərtləri, həyatın dərəcələri var. Diriliyimizdə haqqımızda deyilənlər bizi narahat eləməməlidir, əsas, biz öləndən sonra nə deyəcəklər, bax, odur.

Mənim sənət müəllimim xalq artisti Ədil İskəndərov olub. Deməli, o vaxtı sənətkar Akademik Milli Teatrda direktor, bədii rəhbər olub. Təzə-təzə bunun yanına adamlar gəlirmiş ki, Ədil müəllim, filan aktyor sizin haqqınızda belə deyir, filan aktyor haqqınızda mənfi rəy formalaşdırır. O saat tapşırırmış katibəyə, zəng vur, filan aktyoru çağır gəlsin bura. Bayaqkı adam getmək istəyəndə qoymurmuş. Xəbərlənən adam gəlirmiş, sənətkar elə xəbərçinin yanında özündən soruşurmuş nəyi deyib, nəyi demədiyini. İndi burada bir sual yaranır, onları üzləşdirməklə nəyə nail olurdu Ədil?

– İkisinin də mahiyyətini açırmış...

– Bəli, bununla da bütün teatr bilirdi ki, bu adama xəbərçilik fəndləri təsir eləmir. İkincisi də, mən düşünürəm ki, sənət adamının üzgörənlik eləməyə ehtiyacı yoxdur. Ortabab şeyə əla, pisə yaxşı demək olmaz. Mən də indi cavanlarla dürüst davranmağa çalışıram. Yaxşı oynayıbsa, təbrik edirəm. Xoşuma gəlmirsə, bunu eləmək məcburiyyətində deyiləm. Eləsəm, özüm öz gözümdən düşərəm. Yoxsa kim nə eləsə, "əla”, "sən dahisən” deməyin nə mənası var? İndi dəb düşüb, ucdantutma hamıya dahi deyillər. "Korifey” sözünün təyinatını bilmirlər. Bilmirlər ki, Antik dövrdə əsl aktyorlar tamaşada rollarını ifa edərdilər və fasilə zamanı isə başqa bacarıqlı adamlar çıxardılar anturajda bir qədər qısa, maraqlı səhnəciklər göstərib tamaşaçıların fikrini dağıdar, əhvalını dəyişərmişlər. İndi isə bu sözü, mənasını bilən də, bilməyən də işlədir.

Bu gün Azərbaycanda kitab çap eləmək çox asan məsələdir. Hamısı da qalın-qalın. İndi mənə de görüm, bayaq adını sadaladığım şairlərin belə qalın kitabları var?

– Yoxdur...

– Şeir kitabının ağırlığı 3 kq ola bilməz e, qardaş. Bir də görürsən, qapımıza kimi gəlib çıxır o kitablar. "Böyük sənətkar Nurəddin Mehdixanlıya müəllifdən”, açırsan içini, heç nə yoxdur. Belə olmaz axı. Nəyə lazımdır bu qədər makulatura? Bəlkə də o az qisim istedadlar seçilsin deyə, belələri olmalıdır. Təbiətdə də belədir, dəmir filizi çoxdur, amma qızıl min bir zülmlə tapılır.

– Otağınızda çərçivəyə salınmış bir əşya diqqətimi cəlb elədi. Bu şəkil, diplom, yaxud təltif deyil, adi dəftərdir, amma çərçivəyə salınıb.

– Televiziyada "Ürək dostum” adlı bir veriliş var. Məni dəvət eləmişdilər ora. Amma əvvəlcə başqa məsələni deyim. Deməli, uzun illər öncə İncəsənət İnstitutunu seçdiyimə görə, atam məni evdən qovmuşdu. Gecələr işləyib gündüzlər oxuyurdum. Heç kəs bilmirdi. Bilənlər də atamın qorxusundan mənə kömək eləmirdilər. Müsahibələrimin birində demişdim ki, mənə hətta bir dəftər belə alıb verməyiblər. Bu verilişin də rejissoru və aparıcısı məni həmin proqrama dəvət edəndə bu dəftəri bağışladı, üstündə də yazılıb: "Ürək dostum” verilişindən Nurəddinə uzun illər gözlədiyi dəftər hədiyyəsi”.

– Başqa hansı əşyalar sizin üçün dəyərlidir, mümkündürsə, onlardan da danışaq.

– Bu üzük mənə "Cavad xan” filmindən yadigardır. Bu, Cavad xanın filmdə qırılıb-dağılan təsbehidir.

– Yenidən bərpa eləyibsiniz?

– Bəli, yadigar saxlayıram. Bu, bayaq haqqında danışdığım kibrit qutusu. Səmazən təsviri var üstündə, arxasında da görürsünüz, Cəlaləddin Ruminin minarəsi. Bu da həmin siqar qabı.

– Neçənci illərə aiddir?

– Aşağısı altmış yaşı var. Sovet istehsalı deyil.

– Oynadığınız elə əsər qəhrəmanı varmı ki, o, artıq sizin üçün obraz olmaqdan çıxıb, real insanlar kimi o obraz da canlıdır, diridir?

– Cavad xan. Başda duran odur.

– Bəs teatr səhnəsində?

– İlk rolum – məni tamaşaçılara tanıtdıran, aktyor kimi qəbul etdirən Akademik Milli Teatrın səhnəsində İlyas Əfəndiyevin "Unuda bilmirəm” tamaşasında oynadığım Kamran obrazı. Sonra Bəxtiyar Vahabzadənin "Özümüzü kəsən qılınc” əsərində Kürşad obrazı – əsər on il teatrın repertuarında olub, Türkiyəni gəzmişik o tamaşa ilə. Əsər özündə türk əqidəsini, türk ruhunu əks etdirir. Bir də bu rolların arasında heç vaxt unutmayacağım biri də var. Mikayıl Mirzənin quruluş verdiyi, Cəfər Cabbarlının "Aydın” pyesi əsasında hazırlanan "Aydın” tamaşasıdır. Orda oynadığım rol mənim taleyimdə bir sənət möhürüdür. Yəni əslində, rolların hər biri sənin üçün bir mərhələdir, sənin inkişaf istiqamətini göstərir. Və müəyyən obrazlar var ki, onlar həmişə diridirlər. Məsələn, Şeyx Nəsrullah. Nə yaxşı ki, belə obrazlar var və biz öz sözümüzü, cəmiyyətin dərdlərini onların vasitəsi ilə də xalqa çatdırırıq...

Mehdixanlı Nurəddin

Kaspi.-2018.- 7 iyul .- S.12-13.