Ədəbiyyat çıxış yoludur

şair, publisist, tərcüməçi Əjdər Olun müsahibəsi

– "Gücümüz çatmırsa” adlı essenizdə "qorumamaqla”, "qoruya bilməmək” anlayışları arasındakı fərqdən bəhs etmisiniz. Sizcə, ədəbiyyat tariximizdə kimlər qorumağa gücümüz çatmayacaq böyüklükdə idi və onları hansı səbəbdən qoruya bilmədik?

– Müəllifi onun əsərləri qədər qoruyan başqa heç nə yoxdur. Heç kəs mətn qədər yazarı tarixdə saxlaya bilməz. Mümkün deyil. Çevrəmizdə bunca bəslənib qorunan, şişirdilən müəyyən insanlar var. Sənətin də hər növündə rastlaşırıq belələriylə. Ancaq onlar tarixdə qalmayacaq. Elələri də var həm məşhur olur, həm özünü qoruyur, həm də əbədiyyət yolçusu olur. Sözsüz, burada talenin də, şansın da böyük rolu var. Digər tərəfdən isə, baxın, cəmiyyətlə dil tapa bilməyən nə qədər yazıçı olub, indi də var. Məsələn, Məhəmməd Hadi şeirlərini elə bir dildə yazırdı ki, onu əksəriyyət başa düşmürdü. Şeirlərinin geniş oxucu çevrəsi üçün qəliz, anlaşılmaz qalması onun sizin dediyiniz anlamda qorunmasına mane oldu. Başqa tərəfdən isə bu cür şairlərin şəxsi bədbəxtliyi də bəzən bizə onları fiziki cəhətdən qorumağa imkan vermir. Mikayıl Müşfiq, Hüseyn Cavid, Seyid Hüseyn, Abbas Mirzə Şərifzadə kimi böyük imzaların bəxti yeyin olmadı, nakam ömür yaşadılar. O dövrdə çox adamları adi bir söz üstündə, kiminləsə qohumluğuna görə, bir telefon zəngi ucbatından və s. əsassız səbəbləri bəhanə edib aradan götürdülər. Onların arasında elələri var ki, ədəbi irsi heç də əbədi deyil, sadəcə nakam ömrünə, taleyinə acıyıb xatirəsini əziz tuturuq. Bir başqa nüansı da qeyd edim, bəzən insanda kimisə qorumaq istəyi baş qaldırır. Fəqət, həmin kəslər nə o bataqlıqdan çıxmaq istəyir, nə də ömürlərində bir dəfə belə olsun özlərinin qədir-qiymətlərini bilirlər. Mənim aləmimdə, ən etibarlı qorunma vasitəmiz – yazdıqlarımız, yaratdıqlarımızdır.

– "İnsanların fikir birliyini yaratmaq heç vaxt mümkün olmayıb, heç olmayacaq da. Ancaq bundan qorxmaq lazım deyil” yazırsınız. Sizcə, ədəbiyyat bu birliyi yarada bilərmi?

– Burada söhbət ümumbəşəri mənadan gedirsə, bəli, mümkün deyil. Təbii ki, zaman-zaman dünyada yeni və ya törəmə ideyalar yaranır, ətrafına müəyyən bir kütləni toplaya bilir. Lokal şəkildə, ayrı-ayrı toplumlarda fikir birlikləri həmişə yaranıb. Ədəbiyyat da müəyyən dəyərlər: humanizm, vətənpərvərlik, qəhrəmanlıq, həqiqət, estetika və s. ətrafında insanları birləşdirmək gücünə malikdir. Amma insanlar nə mənəvi, nə də ki, fiziki anlamda eyni durumda deyil. Bəşər tarixi yaranan gündən bu yana təbəqələşmə var, olub, olacaq da. Ona görə ki, insanların müxtəlif məsələlərə eyni münasibət sərgiləməyə bəzən sadəcə gücləri çatmır. Söhbət ədəbiyyatdan gedirsə, hesablamalar göstərir ki, dünyada 3-5 faiz adam ədəbiyyat və incəsənət yeniliklərini izləyir. Planetimizdə 7 milyard adam olduğunu nəzərə alsaq, 3-5 faiz bu şəksiz ki, balaca rəqəm deyil. Ədəbiyyat həmişə xeyirxahlığın, sülhün, böyük sevginin tərəfindədir. Dünyada müxtəlif toplumları başına yığan bir qurum kimidir ədəbiyyat. Ədəbiyyat ona görə böyükdür ki, bütün toplumların içərisində ürəyi sözlə döyünən kimlərsə var. Mütləq var...

– Esselərinizdən birində qeyd edirsiniz ki, biz düşüncəmizdə keçmişin, indinin, gələcəyin hansında çox yaşayırıqsa, o dövrün adamıyıq. Maraqlıdır, bu mənada Əjdər Ol hansı dövrün adamıdır?

– İnsan hər gün üç zamana bağlıdır: biz hamımız dünəni anır, bu günü yaşayır və gələcəyə can atırıq. Balaca körpənin belə bir günlük keçmişi var. Yaddaşım dəmir kimidir, keçmiş mənimlədir. Bu günlə yaşamıram, bu günü yaşayıram. Təbiət etibarı ilə gələcəyə can atmayan adamam. Amma sabahın məsuliyyətini də dərk edirəm. Yazılarımda da hər zaman bunları aşılamışam. Bəşərin məlum mədəni tarixindən ta bu günə qədər yaradıcı insanlar ruh daşıyıcısıdır. Bunu yazılarımda dəfə-dəfə vurğulamışam, qeyd etmişəm ki, qələm adamlarının boynunda əbədi bir məsuliyyət var. Milli ruhu gələcək nəsillərə ötürmək. Mən özümü Dədə Qorqudun, Tusinin, Nəsiminin, Füzulinin, Molla Nəsrəddinin, Axundovun və onlardan üzü bəri gələnlərin ruhlarının daşıyıcısı hesab edirəm. Bir şeirimdə demişəm:

İndi gələcəkdə yaşayıram mən,

Adəmin, Həvvanın gələcəyində ...

Bəli, biz kimlərinsə gələcəyində yaşayırıq, yaşlanırıq və zəncirvari olaraq gözümüzü dikmişik gələcək nəsillərə. Düşünürük ki, gələcək insanlar daha sivil olub, daha xoşbəxt yaşayacaq. Çünki, biz də dünənə görə sivil sayılırıq. Amma mən həm də, məndən sonrakıların keçmişində yaşayıram. Ona görə də bu günü zərrə-zərrə yaşamaq lazımdır. Həmişə çalışmışam faydalı iş əmsalım daha çox olsun.

– "Qarışıq zəmanə” essenizdə "Bəzən insan elə hala düşür ki, taleyindən, arzusundan daha çox ruzisi, bir qarın çörəyi haqqında düşünür” yazmısınız. Bəs sizcə, bizim reallığımızda ruzi vermək baxımından xəsis olan ədəbiyyata müasir dövrdə gənclər niyə bu qədər meyl edir?

– Ona görə ki, ədəbiyyat çıxış yoludur. İnsan həmişə diqqət mərkəzində olmağa can atır. Ədəbiyyat bu cür "Mən də varam”ları ortaya qoymaq vasitəsidir. Diqqət mərkəzində doğulanlar da olur. Məsələn, yazıçı Anar. O, demək olar ki, ədəbi mühitdə doğuldu, böyüdü, boya-başa çatdı. Atası da, anası da şair idi, hər ikisi ədəbi mühitdə fəal çıxış edirdi. Anar hələ bələkdə ikən ona şeir yazılmışdı. Təbii ki, belə hallar istisnadır. Ümumən isə, insan həmişə şöhrətə can atır. Uşaqlıqdan bəri "tanınaq, sayılaq” prinsiplərimiz də bizimlə birgə böyüyür.

Sənət hamının maraqlandığı və eyni zamanda maraqların kəsişdiyi nöqtədir. Əksər gənclər bu hissin axınına düşüb ədəbiyyata gəlir. Fəqət ortaya keyfiyyətli iş qoymaq gələndə, sənətin əziyyəti, çətinliyi başlayanda hər adam duruş gətirə bilmir. Elələri ədəbiyyatın həndəvərində vurnuxa bilirlər sadəcə.

– Qərbdə "Hakimiyyətə hansı yolla gəlirsən, gəl, məqbuldur”, Şərqdə isə "Son söz qələbə çalanındır” , "Qalib haqlıdır” kimi ifadələr işlənir. Bu fikirlər esselərinizdəndir. Sizcə, bu fərqlər Şərq və Qərb insanının mənəvi dünyasında necə təzahür edir?

– Şərqin çox böyük dəyərləri var. Fəqət, "demokratiya” Qərbin sözüdür. Qərb insanında bir sistemlilik var. Onlarla əsas fərqimiz bundan ibarətdir ki, qərb insanı bizdən götürüb, mənimsədiyi hər dəyərin texnologiyasını düzəldib. Qədim Yunanıstanda fəlsəfə məktəbləri vardı. Yunanıstan süquta uğradıqdan sonra, Roma imperiyası dövründə Afinada fəlsəfə məktəbləri ləğv edildi. Hakimiyyətə artıq düşünmək yox, qələbə lazım idi. Bir də neçə əsr sonra Avropada qırılan zəncir bərpa olundu. Fəlsəfə insanın keçdiyi yolları bəlirləyir, formalaşdırır. Qərb bundan bəhrələnib, məktəblər, cərəyanlar, konstitusiya formaları yaratdı. Şərqdə isə insan hüquqları, qanunlar, dövlətçilik prinsipləri sistematik şəkildə işlənib hazırlanmayıb. Dövlətçilik prinsiplərinin indilərdə yeni-yeni pöhrələrini görmək mümkün olur. Bu kontekstdə, kim güclüdürsə, qalib də odur.

Amma şərqli-qərbli dünya bir həqiqətin ovcundadır: qüsursuz sistem yoxdur. Bu gün ən inkişaf etmiş ölkələrdə belə insan hüquqları pozulursa, qətllər, təcavüzlər, barmaq silkələmələri varsa, heç də tam demokratiyadan söhbət gedə bilməz. Bir tərəfdən, bu, onu sübut edir ki, hələ də heç bir sistem özünü doğrultmayıb. Deməli, qarşıda ədəbiyyatın görəcəyi işlər hələ çoxdur.

– "Rafiq Tağı ki, Rafiq Tağı” adlı hekayəniz var. İndi onun məşhur şəklinə baxıb nələri xatırlayırsınız?

– Rafiq Tağı zamanın burulğanına düşdü. O, istedadlı insan, gözəl dost idi. Xarakteri haqqında bu gün gözəl cümlələr desəm də, onu geri qaytara bilmərəm. Xatirəsi isə daim ürəyimdədir. Ədəbi portretini yaradarkən, Rafiqi bir yazar, ziyalı, dost, şəxsiyyət kimi təhlil edib, necəliyini açmağa çalışmışam. Çox ziddiyyətli adam idi. Bir tərəfdən dindarlara qarşı amansız ola bilirdi, digər tərəfdənsə, Allaha və dinin yaradıcılarına bağlı adam idi. Buna Moskva mühitində böyüməyi də təsir etmişdi. Məsələn, mən onun qəzəbini, kinini, birini leşinəcən çırpırmışcasına tənqid etməsini gördüm, amma yalanını görmədim. Bütün bunlara baxmayaq, həyatda çox həlim biri idi. Həmişə kömək eləməyə adam axtarırdı. Əvvəla bir həkim, daha sonra isə bir insan kimi. Qəribədir, çox sadəlövhcəsinə inanırdı ki, hamını ayılda bilər, tükü-tükdən seçməyi öyrədər. Bu missiya onu yaşamağa tələsdirirdi. O feil kimi daim hərəkətdə idi – yaşayırdı. Azərbaycan ədəbiyyatının ən maraqlı simalarından biri kimi həmişə də yaşayacaq.

– "Eynək” və "Namiq Abdullayevin axırı” adlı portret hekayələr arasında üzvi əlaqə sezdim. "Namiq Abdullayevin axırı” ədəbi portretində bəhs olunan şəhər "Eynək”dəki Paris ola bilərmi? Ümumiyyətlə, rəvayətdəki o ölkədə yaşayıb, ömrün hansı həqiqətlərindən, kimlərindən, nələrindən soyumaq istərdiniz?

– Görünür, hamı öz suallarına cavab axtarır. Kainat sonsuz olduğu kimi insan hissləri, duyğuları da sonsuzdur. Mənə hərdən elə gəlir ki, bir az söz ehtiyatın, azca təxəyyülün varsa, ən xırda detal haqqında belə saatlarla düşünə bilərsən. Bizi sabaha aparan, gələcəyə çıxaran illüziyalarımız – o xoşbəxt ölkə, o xoşbəxt dost, o xoşbəxt həyatdır. Bəzən milyonları olan bir insanın bircə adamın təsəllisinə ehtiyacı olur. Bu dəmdə təxəyyül adamın dadına çatır. Yaradıcı adamların yazdıqları onların təsəllisidir. Çünki real dünya insanı axıra kimi xilas etməyi bacarmır. Düşüncə bolluğunu, mənəviyyat zənginliyini dadan adam bilir ki, məhz o hiss əvəzsizdir. Məsələn, aldığın bir xoş xəbər qədər insanı hansı maddi nemət xoşbəxt edə bilər? Heç nə!

– Bir şeirinizdə deyirsiniz ki, gedərgəlməzdən dönməyən adamın ölümünə üzülməyin. Amma digər tərəfdən "Ölümlə zarafat”da ölüm qorxusunun onun özündən betər olduğunu bildirirsiniz. Əjdər müəllim, göy üzündə "ölmək” necə idi?

– Açığı nəyi gizlədim, həmin an düşünürdüm ki, "bu da axırı”. Ölüm insanı hər an haqlaya bilər. Amma yaradıcılığında bədbin notlara ən az rast gəlinən şairlərdən biri kimi ölüm haqqında nadir hallarda yazıram. Bunu isə gənclik illərimdə düşdüyüm ağır depressiya ilə əlaqələndirirəm. Demək istəyirəm ki, mən iyirmi yaşımda ölməkdən qorxub qurtarmışam. Bir şey ki, özü gələcək, onu gözləməyin, qabağına qaçmağın, müzakirə etməyin bir faydası yoxdur. "Üzülmə birdənəm, adam ölər də”...

– Albert Sorel dünyada iki qeyri-müəyyənliyin var olduğunu deyir: biri qütblər, digəri isə türklər. "Börüsoy” hekayənizi oxuduqca bir fikir diqqətimi çəkdi: Xristianların əcdadının meymundan, türklərin isə boz qurddan yarandığının fikir ayrılığındasınız. Sizcə, bu, "Tanrı türkü qorusun” ifadəsinə bənzəmirmi?

– Əlbəttə, bu zarafatla deyilmiş bir ifadə idi. Cəmiyyətdə çalxalanma gedən zaman insanlar anlamadıqları ideyanın arxasınca gedib, küyə düşürlər. Mən, əslində, bunu ifadə etməyə çalışmışam. O vaxtlar – Sovet dövründə insanın meymundan əmələ gəlməsini, yəni "Darvin nəzəriyyəsi”ni tədris edirdilər. Eyni zamanda milli hisslərin coşduğu doxsanıncı illərdə meymundan yaranma ehtimalını qəbul etmək istəmirdik. Meymundan əmələ gəlməkdənsə, bozqurddan törəmək daha yaxşıdır deyə düşünürdük (gülür). Yəni kütlə hara, niyə varacağını anlamadan, bilmədən sona doğru gedirdi.

Şovinizm bir sıra hallarda məqsədli şəkildə həyata keçirilir. Bunu yayanlar azadlığı hansı istiqamətdə görürlərsə, kütləni də o tərəfə səsləyirlər. "Bürüsoy” da o dövrü əks etdirən bir hekayədir, burada şovinizmdən əsər-əlamət yoxdur.

– "Namiq Abdullayevin axırı” ədəbi portretinizdə "bütün kişilər qadınsız yarımcandır” deyirsiniz. Yaradıcılığınızda zərif cinsi seyrək görməyimizin xüsusi səbəbi varmı?

– Düzdür, bu haqda özüm də düşünmüşəm. Pyeslərimdə də qadın obrazları azdır. Görünür, kişilərin arasında çox oluram (gülür). Həm də axı Namiq Abdullayevin özü də qadınsız idi. Amma çap etdirəcəyim romanımın qəhrəmanlarından biri qadındır. Sanki 1988-1993-cü illərin hadisələri onların evində baş verib. Elə adamlar var idi, həmin hadisələrin şahidi olsa belə, faciələr onların şəxsi həyatından yan keçib. Amma bu qadında tam əksidir.

– Ölərəm səninçün!

Yaşa mənimçün...

Sizi bir yazıçı və bir insan kimi, sözün həm müsbət, həm də mənfi mənalarında kimlər (nələr) öldürür, kimlər (nələr) yaşadır?

– Bizim dilimizdə tez-tez istifadə etdiyimiz, hərçənd mənim təbiətimin qəbul etmədiyi bir söz var: "Ölərəm sənin üçün.” Mənim missiyama görə, biri üçün yaşamaq daha çətin, daha məsuliyyətli və daha gözəldir. Ümumiyyətlə, bu günə qədər yazdıqlarımda həyata hər zaman işıqlı tərəfdən baxmağın tərəfdarı olmuşam. Səhvləri, boşluqları, problemləri çox böyütməməyə, təmkinlə davranmağa çalışmışam. Çünki bilirəm, çətinlik, bir balaca təlatüm adama hər addımı atdıra bilər. Çətin məqamda adamlar mövqeyini itirməmək üçün hər vasitəyə cumurlar. Tək-tük adamlar var ki, o şəxslər həqiqət anlarında özünü, təmkinini, bəyliyini, əfəndiliyini qoruya bilir.

Sevdiklərimiz üçün ölməyə yox, yaşamağa hazır olmalıyıq. Bu misra həyatda gəldiyim əsas qənaətimi əks elətdirir. Bütün şeir, hekayələrimdə yaşantılarımı qələmə almışam. "Yaşa!” sözü enerjidaşıyıcıdır. Ona görə kitabımı da belə adlandırmışam.

– Şeir daha çox nə zaman gözəldir: dinlənəndə, yoxsa oxunanda? Bir az da "Əjdər Ol və dostları” audio-layihəsindən danışaq. Sonradan bir çox saytlarda həm şairin öz dilindən, həm qiraətçilərin ifasında şeirlər səsləndirilməyə başlandı. Amma o dövrdə bu layihə bir ilk idi...

– Bəli, o müəlliflərin bəzisi sağ deyil, amma səsləri qalıb. Yaxşı ki, onda o layihəni başa gətirmişik. Təşəbbüs şair dostum Səlim Babullaoğlundan gəlmişdi. Ürəyimizin tellərinə toxunan şeirlər var, onları oxumaq da, dinləmək də gözəldir. Fəqət, yaxşı şeiri gərək uyğun ovqatda oxuyasan. İnsan qəlbi gərək o şeirdən su içsin, oxşansın, hisslərini təzələyib, saflaşdıra bilsin. Mən həyatdan köçmüş şairlərin şeirini ucadan səsləndirəndə öz səsimdə onları dinləyirəm.

Bəzən biz oxucularla görüşə gedirik. Ora müxtəlif yaş təbəqələrindən olan insanlar gəlir. Belə olanda çox vaxt Azərbaycana aid şeirlər oxuyuram. Ona görə ki, vətənpərvərlik 7-dən 77-yə qədər hamını birləşdirən dəyərdir.

– Portret hekayələriniz daha çox hansıdır: insanları olduğu kimi yadda saxlamağımıza yardımçı olmaq, ya adamları faş etməyin asan yolu?

– Yox, mən ifşa etmək anlayışını ədəbiyyata yaraşdırmıram. O demaqoqların, xırda insanların işidir. Ədəbiyyat heç vaxt "faş edə” bilməz. Ədəbiyyat – insanı sevə-sevə tanıtmaqdır.

– Şair-tərcüməçi Səlim Babullaoğlu sizin haqqınızda yazdığı "Sənət əsirliyində” kitabında deyir: "Əjdər Ol milli ədəbiyyatımızın tarixi boyu, həm də çağdaş ədəbi prosesimizdə portret yazıların əvəzolunmaz ustasıdır, yazdıqları isə həqiqi şedevrlərdir”. Portret yazılarınız davam edirmi?

– Əvvəllər konkret adamlardan yazmışam. Sonralar isə "Qromafan”da otuz iki nəfəri bir qəhrəmanda birləşdirib ümumiləşdirmişəm. Çapa hazırladığım yeni kitabımda isə daha çox zamanın portretini yaratmağa çalışmışam.

– "Yazıçı yaratdığı obrazların məcmusudur” deyirlər. Bu qədər adamı özünüzdə cəmləmək, fikrinizdə, ürəyinizdə gəzdirmək çətin deyil?

– Əslində, yazdıqlarımız yazmaq istədiklərimizin heç iyirmi faizi deyil.

Ümumən, mən yazıb çap etdirdiklərimi özümünkü hesab eləmirəm. Düşüncələrim vərəqlərə köçübsə, demək ki mənimki olmaqdan qurtulmaq istəyiblər. Mən yazıram, yola salıram, arxasınca da əl yelləyib, "Yaxşı yol!” deyirəm. Kitab çapdan çıxdısa, elə bil övladını sərbəst həyata göndərirsən. Onsuz da biz həyatdan köçəndən sonra ədəbi mirasımız yetim qalır. Yetimsə, gərək başını saxlaya bilsin, tək başına yaşamağı öyrənsin.

Yüzüncü babamın itmiş adı tək,

adları ya torpaq, ya göy udacaq.

Köhnə divardakı qədim bir yazı,

suvaqlar altında itib batacaq.

Onu kim uçurub, bunu kim tikib,

düşərmi, dənizin dağın yadına?

Axırda adları unudacaqlar,

hər şey çıxılacaq İnsan adına.

Bax belə, axırda hamı unudulacaq. Məsələn, Füzuli deyəndə, ağlıma müəyyən bir kod gəlir, onu insan olaraq xatırlamaq iqtidarında deyiləm. İnsanlar bizdən uzaqlaşdıqca onların fiziki görkəmini düşünmək, xəyalda canlandırmaq müşkül olur.

– "Sağ qolumuzu itirmişiksə, sol əllə yazmağı öyrənməliyik” deyirsiniz. Belədə sağ əlimizin keçmişi könlümüzü rahat buraxacaqmı, buraxmalıdırmı?

– İtirilmiş sağ əlin keçmişi adamı heç vaxt rahat buraxmır. O şeirdə fikir vermisinizsə, "əsir getdi Qarabağ” ifadəsini işlətmişəm. "Əldən getdi” yox, məhz əsir getdi. Əsiri qaytarmaq olar, əldən gedəni isə çətin... O ki qaldı "sağ qolumuzu itirmişiksə, sağ əllə yazmağı öyrənməliyik” misalına, mən burada da mövqeyimi dəyişməmişəm. Qəhrəmanım vətən yolunda sağ qolunu itirib, amma yenə də təmkinini qoruyur:

Tək qol təkcə qanaddır

yetməsə də uçmağa,

Amma ki, bəs eləyir

tək balamı qucmağa...

– Daha nə gizlədim?

Məni gözləyənlər bağışlasınlar,

Onları gözlədib, səni gözlədim.

Əlimi üzmədim,

Kimi gözlədimsə harada, nə vaxt,

Həm onu, həm də ki səni gözlədim.

Yoruldum, bezmədim,

Uzaq bir şəhərdə bilmirəm niyə,

Dayanıb küçədə səni gözlədim.

İndi ömrünüzün hansı mərhələsindəsiniz? Səbrinizin bəhərini dərir, yoxsa hələ də gözləyirsiniz?

– Hərdən oxucular elə zənn edir ki, şair şeirlərini başqa-başqa qadınlara yazır. Halbuki, şeir təxəyyülümüzün vahid qadının simasında mətnə çevrilməsidir. Tutaq ki, Füzulinin üç yüz əllidən çox qəzəli varsa, onun hərəsi bir qadına necə yazıla bilər? Düzdür ədəbiyyat tarixində bir qıza çoxlu şeir yazan şairlər də var. Amma məsələnin mahiyyəti o mətnlərdə öz sevgi modelini yaratmaqdadır.

Həmin şeirə gəldikdə isə, doğrudan da, qürbət bir şəhərin ortasında dayanıb kimisə gözləmişəm. Bu da mənim sevgi modelimdir. Məncə, mətndə səndən bir iz yoxdursa, onu yazmağa dəyməz.

– Bir neçə əsərinizlə yanaşı "Usta Yusifin kamançası” hekayəniz əsasında da film çəkilib. Filminssenari müəllifi də özünüzsünüz. Filmin sonunda, qızını sevindirən ata, səkidə qürurla yeriyən ailə görürük. Əjdər Ol necə, bir ata kimi özündən razıdırmı?

– Razıyam. Deyərdim ki, mən ata kimi doğulmuşam. Hətta özümdən 10-15 yaş böyük adamlara da ata qayğısı ilə yanaşıb, onlara öz övladım kimi baxmışam. Ata olmaq qayğı göstərmək, qorumaq, tərbiyə etməkdir. Qorqud ata kimi, Qorio ata kimi, Əjdər ata kimi... (gülür)

– Yaşınızın elə məqamıdır ki, zənnimcə, hər iki halda bu sualı sizə vermək olar. Sələf-xələf ənənəsi danılmazdır. Əjdər Olun sələfləri kimdir və kimi (kimləri) xələfi hesab edir?

– Azərbaycan ədəbiyyatına, mədəniyyətinə, mənəviyyatına söykənirəm. Elə buna görə də bütün yazarlarımızın yaradıcılığına bələdəm. Özü də elə belə yox ha... Hər müəllifin üç-beş şeirini, hekayəsini oxumamışam, bütün külliyyatını öyrənmişəm. Bu mənada, ustadım birinci növbədə Azərbaycan ədəbiyyatı, sonra isə dünya ədəbiyyatı sayıla bilər. Hərdən öz özümə düşünürəm ki, kaş adamın üç yüz il ömrü ola, iki yüz ilini oxuyub, qalanını oxuduqları üzərində yaşaya... Xələflərimsə sizsiniz. Bizim vəzifəmiz nəsillər arasındakı telləri bir-birinə bağlamaqdır.

Söhbətləşdi: Fərid Hüseyn, Günel Şamilqızı, Aysu Kərimova

Kaspi 2018.- 23-25 iyun.- S.16-17.