Pandemiya dönəmində

"Azərbaycan" jurnalı

Uzunömrlü tarixi və şərəfli yol keçən jurnallardan biri də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin aylıq ədəbi-bədii orqanı "Azərbaycan” jurnalıdır. Jurnal 1923-cü ildən etibarən nəşr olunur.

Həmin dövrdə jurnal "İnqilab və mədəniyyət” adı altında ədəbiyyat və mədəniyyətimizdə gedən prosesləri əks etdirir, klassik və çağdaş müəlliflərin əsərlərini yayımlayırdı. Sonrakı illərdə adı "Maarif və mədəniyyət”, "Revolyusiya və kultura”, "Vətən uğrunda” olsa da, 1953-cü ildən bu günümüzə kimi "Azərbaycan” jurnalı adı altında nəşr olunaraq cəmiyyətə təqdim olunur. Qeyd etmək istərdim ki, jurnal ilk dəfə Tağı Şahbazi Simurğun 1997-ci ildən isə İntiqam Qasımzadənin baş redaktorluğu ilə nəşr olunur.

"Azərbaycan” Jurnalı fəaliyyət göstərdiyi bu 97 il ərzində tarixin çətin, ən odlu-alovlu dönəmlərindən keçib, ağır illərin şahidi olub. 2020-ci ildə dünyanı koronavuris epidemiyası bürüdü. Bu pandemiyanı bəzən tarixdə kütləvi tələfatla yadda qalan vəba dəhşəti ilə də müqayisə edirlər. Pandemiya dönəmi dünyada və eləcə də ölkəmizdə bir çox sahələrə çox böyük ziyan vurdu. Demək olar ki, heç bir sahə bu xəstəliyin təsirindən uzaqda qala bilmədi. "Azərbaycan” jurnalı pandemiyanın ağır vaxtında fəaliyyətini dayandırmadı, oxucuları ilə görüşlərini davam etdirdi, hər sayında bir-birindən maraqlı, yeni, rəngarəng materialları ilə onları sevindirdi. Bütün dünyanın və həmçinin Azərbaycanın #evdəqal həştağı altında yaşadığı, sosial məsafə saxladığı, işdən-gücdən xeyli asudə vaxt tapa bildiyi bir dönəmdə jurnal aktiv fəaliyyət göstərərək cəmiyyətimizə gözəl ədəbi nümunələr təqdim etdi. Bu işdə baş redaktor İntiqam müəllimlə yanaşı, onunla birlikdə baş redaktor müavini Südabə Ağabalayeva və məsul katib Vüsal Nuru da əllərindən gələni əsirgəməyiblər. Çox böyük məsuliyyət və diqqətlə çalışıblar. Məlum məsələdir ki, mütaliə üçün zaman, vaxt lazımdır. İndiki dövrün dinamikası ilə insanların çoxu mütaliə etmək üçün bir o qədər də vaxt ayıra bilmirdi. Və bir qədər sanki bu vərdişdən uzaqlaşmışdı da. Amma karantin günlərindəki asudə vaxtda insanlarda yenidən mütaliə vərdişi dirçəlməyə başladı. Və deyərdim ki, "Azərbaycan” jurnalının da bu işdə rolu heç də az olmadı.

Jurnalın fevralda işıq üzü görən nömrəsində poeziyamızın ən çox sevilən, ən çox oxunan nümayəndələrindən biri Musa Yaqubun son illərdə qələmə aldığı şeirləri var. Şair şeirlərində gah gileylənir, gah ömürdən şikayətlənir, gah payız durnasını axtarır, gah aclığın rəngini sezməyə çalışır, gah da günəşə nəfəs verir. Oxuduqca insan düşüncəsinin ən xırda qırışlarında belə tərpənişlər duyulur. Sanki indiyə kimi gördüklərimizi yenidən misra-misra, indi də başqa cür – sözün içində yaşayır insan. Jurnalın nəsr bölməsi də rəngarəngdir. Səyyad Aranın "Başdaşı” romanı, Nurəddin Ədiloğlunun "Bumeranq” povesti, Aydın Tağıyevin "İsrailin Suru hekayəsi, esse həvəskarları üçünsə Anarın "Güneydən gələn səs” essesi təqdim olunub. Həmin nömrədə uşaq ədəbiyyatı da əziz balalara töhfəsini verib. Ələmdar Quluzadə, Ələsgər Əlioğlu, Nuranə Nur, Rəfiqə Abbasova, Sabir Şirvan, Ədalət Salmanın şeirləri, Sevinc Nuruqızının hekayələri, Qəşəm Nəcəfzadənin "Yeni uşaq söhbəti”, Elnarə Akimovanın "Uşaq ədəbiyyatının yeni qəhrəmanları” ilə görüş var. Bu bölümdə şeir, hekayə sevənlər əsərləri, əsərlərin təhlilini sevənlər isə əsərlər haqqında yazılarla tanış oldular. Bədii tənqidlə maraqlananlar üçün Fərid Hüseyn, Yeganə Məmədova, Günel Səfərova və Vaqif Yusiflinin müəllif yazıları vardı.

Jurnalın mart-aprel buraxılışı görkəmli dramaturq Cəfər Cabbarlının 120 illik yubileyi ilə əlaqədar Anarın "Azad bir quşdum” adlı iki seriyalı bədii filmin ədəbi ssenarisi ilə açılırdı. Bu əsərdə hadisələr Xızının meşəli dağlarında baş verir. Cəfər Cabbarlının ömür yolu dörd-beş yaşlarından başlayaraq ta ölüm anına qədər davam edir.

Nəsr bölməsində Zahid Sarıtorpağın "Köhnə mücrüyə elegiya” romanı, Azər Abdullanın "Çat” romanı, "Nəzər nöqtəsi" bölümündə Əlirza Balayevin "Apostrof”, "Ədəbi düşüncələr" bölməsində Arif Buzovnalının "Çün "Əhsəni-təqvim” idi”, "Tənqid və ədəbiyyatşünaslıq" bölümümdə isə Qorxmaz Quliyev və Vaqif Yusiflinin müəllif yazıları yer almışdı.

"Azərbaycan” jurnalının zəhmətkeş əməkdaşları mövcud vəziyyətlə bağlı çətinliklərə baxmayaraq, jurnalın may-iyun buraxılışını da böyük sevgi və oxucuya ehtiramla hazırlamışdılar. Belə ki, jurnal Xalq şairi Rəsul Rzanın 110 illik yubileyinə həsr olundu. Əhməd Qəşəmoğlunun "Rəsul Rza” poemasından parçalar jurnalın ilk səhifələrində işıqlanıb. Daha sonra Eşqanə Babayevanın "Dəniz Rəsul Rza və Fazil Hüsnü Dağlarca poeziyasında” adlı müəllif yazısı, "Yeni tərcümlər" bölməsində Yeremey Aypinin (Xantı yazıçısı) "Mənim şahzadəm” və Yuri Solovyovun (Mari yazıçısı) "Gözlənilməz görüş” adlı hekayələri təqdim olunmuşdu.

İyul-avqust nömrəsi də gözəl yazıçımız Sabir Əhmədlinin 90 iliyinə həsr olunmuşdu. Və bu xüsusda Elnarə Akimovanın "Sabir Əhmədli – yaralarına sığınıb yaşayan adam" adlı yazısı jurnalın ən maraqlı yazılarından oldu. Bundan başqa, "Nəsr bölməsində" Əli Əmirlinin "Mələk əmi" novellası, Günel Natiqin "Gözəl günlər naminə" hekayəsi, "Yeni tərcümələr" bölməsində Sadiq Hidayətin "Hacı ağa" romanı da xüsusi maraq doğurub. "Həyat Allahın yaratdığı filmdir" – kinorejissor Vaqif Mustafayevlə sənətşünas Əlisəfdər Hüseynovun müsahibəsi, Rüstəm Kamalın "Rübail: şeirin və ömrün dörd fəsli", Möhsün Nağısoylunun "Dədə Qorqud – eposun yeni variantı" adlı yazıları da oxucuların gözündən yayınmayıb.

Sentyabr nömrəsi də "Poeziya” bölməsində Kəramət Şükürov, Ağacəfər Həsənli, Məhmməd Turan, İslam Sadıq, Valeh Bahaduroğlu, Qismət Məsim, Hikmət Məlikzadə, Elnur Badıyev, Heydər Ələddinoğlunun şeirləri düzülüb. "Nəsr" bölməsində Vüsal Nuru, Şahanə Müşfiq, Xanım Aydın, Alpay Azər, Firuz Mustafanın yeni hekayələri, həmçinin Elçin Vələdoğlunun "Ruh müsafiri” povesti, "Yeni tərcümələr” bölməsində Sait Faik Əbasıyanığın hekayələrini Əjdər Olun tərcüməsində təqdim olunub. Bunlardan başqa, Vaqif Yusifli, Paşa Əlioğlu, Aysel Talıbova və digər müəlliflərin yazıları da oxucuların nəzərinə çatdırılıb.

"Covid-19" pandemiyasının aylarla davam edən ağrılı-acılı günlərində "Azərbaycan" jurnalının bu qədər gərgin fəaliyyəti diqqətdən yayına bilməzdi. Jurnal dayanmadan, yorulmadan biri birindən gözəl, son dərəcə maraqlı əsərlər, müəllif yazıları ilə oxucuların qarşısına çıxıb. Onlarda mütaliəyə maraq və həvəs oyadıb. Yarandığı dövrdən ta indiyə kimi ədəbi prosesə bələdçilik edən, klassik ədəbiyyatın öyrənilməsi, müasir ədəbiyyatın tanıdılması, ədəbiyyatşünaslıq, tənqid və tənqidin inkişafı, dilçilik, dünya xalqlarının ədəbi-mədəni irsini xalqımıza tanıtmaq yolunda əvəzsiz işlər gərən "Azərbaycan" jurnalı bu günə kimi yüzlərlə ədibin ədəbi tribunası olub. Bu gün də yazıçı, şair, tənqidçi kimi tanınan bir çox müəlliflərin yaradıcılığında jurnal əvəzsiz rol oynayır. O həm ədəbiyyatçılara, həm də oxuculara ürəklə, əzmlə, təmənnasız xidmət edir.

Xanım Aydın

Kaspi.- 2020.- 10 oktyabr.- S.15.