Türkiyə mövqeyimizi nəzərə almalıdır"

Fazil Qəzənfəroğlu Bakıda keçiriləcək partiyalararası konfransdan maksimum yararlanacaqlarını düşünür

Son günlərin əsas müzakirə mövzularından biri Türkiyə-Ermənistan münasibətləridir. Hər iki tərəfdən gələn nikbin bəyanatlar fonunda yaxın vaxtlarda Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılacağı gözlənilir. Türkiyə hökumətinin bu mövqeyi Azərbaycanda ciddi narazılıqla qarşılanır. Artıq ölkə rəsmiləri Türkiyənin atacağı bu addımın iki qardaş respublika arasında münasibətlərə mənfi təsir göstərəcəyi barədə proqnozlarını səsləndiriblər. Bəziləri hesab edirlər ki, Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması Türkiyə ictimaiyyətinin deyil, hakimiyyətdə olan Ədalət və İnkişaf Partiyasının mövqeyidir. Bu baxımdan parlamentdə təmsil olunan 5 siyasi partiya Tükiyə-Azərbaycan münasibətləri ilə bağlı birgə konfransın keçirilməsi üçün qardaş ölkənin 4 köklü siyasi partiyasının təmsilçilərinə müraciət edib. Türkiyədəki siyasi partiyalara birgə görüşün keçirilməsi ilə bağlı müraciət edənlərdən biri də Böyük Quruluş Partiyasının sədri, millət vəkili Fazil Qəzənfəroğludur.

- Fazil bəy, son dövrlər Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılacağı barədə fikirlər daha çox gündəmi məşğul etməkdədir. Sizcə bu fikirlər nə dərəcədə əsaslıdır?

- Hər halda bunlar ciddi məsələlərdir. Həm Ermənistan rəsmiləri, həm Türkiyə rəhbərliyində təmsil olunan şəxslərin açıqlamaları göstərir ki, bu istiqamətdə ciddi proseslər getməkdədir. Hər iki tərəf münasibətlərin bərpasında maraqlı olduğunu büruzə verir. Belə bir şəraitdə Azərbaycan da bu prosesi ciddi şəkildə izləməlidir. Biz çalışmalıyıq ki, bu prosesdə ölkəmizin maraqlarına zidd addımlar atılmasın. Amma tutaq ki, Türkiyə ilə Ermənistan sərhədləri açmaq, münasibətləri tam bərpa etmək barədə razılıq əldə edərlərsə belə, biz müstəqil bir dövlət kimi özümüzün taktikamızı ağıllı şəkildə qurmalıyıq. Yəni elə etməliyik ki, istənilən halda bu prosesdən zərərlə çıxmayaq. Onu da nəzərə almalıyıq ki, Türkiyə müstəqil bir dövlətdir. Yəni biz Türkiyənin siyasətini müəyyənləşdirmək və yaxud dəyişmək imkanlarına sahib deyilik. Eyni zamanda, burada Türkiyənin üzərinə bu formada getməyimizin də mənası yoxdur. Lakin biz hər halda baş verənlərdən zərərlə çıxmamağın yollarını tapmalıyıq.

- Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılacağı ilə bağlı fikirlər reallaşarsa, o zaman iki qardaş dövlət olan - Azərbaycanla Türkiyə arasında nələr yaşana bilər? Eyni zamanda, burada Türkiyənin özünün maraqlarına hansı zərbələr dəyə bilər?

- Mən hesab edirəm ki, Türkiyənin maraqlarını Türkiyədə bizdən daha yaxşı bilirlər. Bizim bu məsələdə Türkiyəni öyrətməyimizə onların heç bir ehtiyacı yoxdur. Eyni zamanda, əgər Türkiyə öz maraqlarını düşünərək belə bir addım atarsa, Azərbaycan da öz maraqlarını nəzərə alaraq, müvafiq addımlarını atmalıdır. Amma bu addımlar heç də Türkiyəyə arxa çevirməkdən ibarət olmamalıdır. Çünki bizim onsuz da düşmənlərimiz həddindən artıq çoxdur. Bu baxımdan, biz bu məsələnin üzərində bir qədər fərqli düşünməliyik.

- Sizcə Azərbaycanın bu məsələdə atacağı addımlar nədən ibarət ola bilər?

- Məncə, bunu söyləmək bizim üzərimizə düşmür. Bu, daha çox Azərbaycan hökumətinin atacağı addımlardan asılıdır. Əgər mən özüm hakimiyyətin siyasətini müəyyənləşdirsəydim, o zaman fərqli bir addım atardım. Bir daha qeyd edirəm, bunu indiki hakimiyyət özü müəyyən etməlidir.

- Necə hesab edirsiniz, Türkiyə-Ermənistan sərhədləri açılarsa, bu, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllinə də hansısa mənfi təsirlər göstərə bilərmi?

- Mənim fikrimcə, sərhədlərin açılmasının Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə mənfi təsir göstərməsi ehtimalı azdır. Düzdür, Ermənistan sərhədlərin açılması ilə dünyaya çıxış imkanı əldə edir. Amma Türkiyə də yaxşı anlayır ki, Dağlıq Qarabağ məsələsi həll edilmədən Ermənistana münasibətlərdə nəyəsə nail olunması çətindir.

- Bəs Türkiyəni Ermənistanla sərhədləri açmağa vadar və ya təhrik edən addımlar hansılardır?

- Türkiyəni buna getməyə təhrik, məcbur edən bir sıra səbəblər var. Ortalıqda Avropa Birliyi məsələsi var. Avropa Birliyi neçə illərdir ki, Türkiyədən Ermənistanla sərhədləri açmağı tələb edir. Bundan başqa, Türkiyə hökuməti bütün qonşularla sıfır problem siyasəti yürütməkdədir. Yəni rəsmi Ankara istəyir ki, Ermənistan daxil heç bir qonşusu ilə ciddi, həll olunmamış problemi qalmasın. Erməni məsələsinin Türkiyənin ABŞ-la münasibətlərində də ciddi rolu vardır. Ermənilər bütüen imkanlardan istifadə edib ABŞ Konqresinin qondarma erməni soyqırımını tanımasına çalışırlar. Sirr deyil ki, artıq dünyanın bir sıra ölkələri uydurma erməni soyqırımını tanıyıb. Ümumiyyətlə, bir çox ciddi faktor var ki, Türkiyə bunları nəzərə almaq məcburiyyətindədir.

- Yeri gəlmişkən, sizin partiya da daxil olmaqla, parlamentdə fəaliyyət göstərən 5 siyasi təşkilat Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilməsi məqsədilə Türkiyənin dörd siyasi partiyasına - Ədalət və İnkişaf, Millətçi Hərəkat, Cümhuriyyət Xalq və Demokratik Sol partiyalarına müraciət ünvanlayıb. Bu baxımdan bilmək istərdik ki, bu tədbirin keçirilməsi ilə bağlı məsələ nə yerdədir?

- Bu məsələ, yəni konfransın keçirilməsi məsələsi daha çox Türkiyədən, sözügedən partiyalardan asılıdır. Qeyd edim ki, biz bununla bağlı artıq Türkiyə parlamentində fəaliyyət göstərən partiyalara müraciət etmişik. Əgər onların razılığı olarsa, bu konfrans mütləq keçiriləcək.

- Həmin partiyalardan bu dəvətə ilkin reaksiya necədir?

- Mənim bildiyim qədər reaksiya müsbətdir. Ancaq onu da qeyd edim ki, mən xaricdən yenicə qayıtmışam, son vəziyyətlə bağlı dəqiq məlumatım yoxdur. Ona görə də çox güman ki, yaxın bir-iki gün ərzində bu məsələylə bağlı dəqiq məlumat əldə edə biləcəyəm.

- Əgər bu tədbir baş tutarsa, hansı məsələlər üzrə müzakirələrin açılması nəzərdə tutulur?

- Bu tədbirdə bir sıra məsələlər üzrə müzakirələrin açılması nəzərdə tutulur. Biz çalışacağıq ki, bu tədbir, bu müzakirələr vasitəsilə Türkiyə ictimaiyyətinə, ictimai rəyinə, həmin ölkənin siyasətini formalaşdıran partiyaların mövqeyinə müəyyən mənada təsir göstərə bilək. Türkiyə ilə Azərbaycan qardaş dövlətlərdirsə, müəyyən addımları atarkən bir-birimizin mövqeyini nəzərə almalıyıq.

Quliyev, İ.

Kaspi.-2009.-7 aprel.-S.6.