Bakalavr ixtisaslarının sayı kəskin azaldılıb

Məleykə Abbaszadənin sözlərinə görə, bu, qəbul planının azalması deyil

Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası (TQDK) tərəfindən "Abituriyent" jurnalının 1-ci sayı artıq nəşr edilib. Jurnalda 2009/2010-cu tədris ili üçün respublika ali məktəblərinə və orta təhsil bazasından orta ixtisas məktəblərinə qəbul qaydaları, Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiqlənmiş bakalavr ixtisasları siyahısı öz əksini tapıb. Ali və orta ixtisas məktəblərinə, hərbi liseylərə qəbul proqramları, xüsusi təyinatlı məktəblərə qəbul elanı, fənlər üzrə test tapşırığı nümunələri də jurnalda yer alıb. Gözlənilən yeniliklərə gəlincə, bu barədə dünən Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasında keçirilən mətbuat konfransında TQDK sədri Məleykə Abbszadə məlumat verib. Qəbul qaydalarından danışan komissiya sədri bildirib ki, ali və orta ixtisas məktəblərinə ərizə qəbulu internet vasitəsilə aparılacaq. Abituriyentlər TQDK tərəfindən təyin olunacaq vaxtda internetdə özlərinə aid məlumatları, ixtisas qrupu və bölmələrini göstərməklə "Elektron ərizə" dolduracaqlar. Daha sonra təyin olunmuş müddətdə müvafiq sənədlərini Sənəd Qəbulu Komissiyasına təqdim etməklə ərizələrini rəsmiləşdirəcəklər. Qəbul imtahanları keçirildikdən sonra abituriyentlər topladıqları ballara və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq "Elektron ərizə"lərində qəbul olmaq istədikləri ixtisas kodlarını qeyd edəcəklər: "Abituriyentlərin əvvəllər olduğu kimi, ərizələrində öz istəklərinə uyğun 8-dək ixtisas kodu qeyd etmək hüququ var".

İctimai elmlər düzgün qiymətləndirilmir

M.Abbaszadə qəbul qaydalarına edilmiş əsas dəyişikliklərdən də söz açıb. Belə ki, müsabiqə zamanı ümumi balı eyni olan iki və daha çox abituriyentin hamısını qəbul planı çərçivəsində yerləşdirmək mümkün olmadıqda nəzərə alınan göstəricilər siyahısına "əsas fənlər üzrə attestat qiymətlərinin cəmi" daxil edilib. M.Abbaszadə bildirib ki, TQDK yerləşdirmə zamanı attestat qiymətlərinin qəbul nəticələrinə təsir göstərməsinin tərəfdarıdır. Amma biliyin səviyyəsi ilə attestat qiymətləri üzrə qurumun mütəmadi araşdırmaları məsələnin tam tətbiqinin hələlik tez olduğunu göstərir. Komissiya sədri yalnız son illər bu sahədə müəyyən nəticələrin müşahidə olunduğunu deyib: "Xüsusilə də bu, əlaçı uşaqlara aiddir. Onların sayı kəskin azalıb, amma azalma ilə yanaşı, onlar əsasən çox yaxşı nəticə göstərən uşaqlardır. Əlaçıların çox az faizi müəyyən fənlər üzrə nisbi bal olaraq 50 baldan aşağı nəticə göstərirlər. Ona görə də ilkin olaraq qəbul qaydalarına belə dəyişiklik eləmişik. Belə ki, plan yerləri əvvəlcədən məlum olur. Eyni bal toplayanların arasında formal seçim etmək üçün isə müvafiq fərqləndirici göstəricilər lazımdır. Bundan sonra belə vəziyyət yarananda TQDK əsas, yəni hər qrupda əmsalı ikiyə bərabər olan fənlər üzrə nisbi attestat ballarının cəmindən yararlanacaq". M.Abbaszadə növbəti illərdə fərqləndirici göstəricilərin daha da təkmilləşdirilməsini məqsədəuyğun saysa da, attestat qiymətlərində bəzi fənlər üzrə qiymətləndirmənin hələ də özünü doğrultmadığını deyib: "Çox istəyərdik ki, gələcəkdə ümumiyyətlə, eyni bal toplayan uşaqların ikinci mərhələdə nisbi balları yox, attestat üzrə balları müqayisə olunsun. Amma görürük ki, ən yaxşı qiymətləndirmə dəqiq elmlər üzrə aparılır. Təəssüflər olsun ki, ictimai elmlər üzrə qiymətləndirmə əsas bilikləri əks etdirmir".

İxtisasların qrupları dəyişdirilə bilər

Qəbul qaydalarında nəzərdə tutulan digər yenilikdən də söz açan komissiya sədri bunun xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslarla bağlı olduğunu deyib. Belə ki, xüsusi qabiliyyət tələb edən pedaqoji, idman və texnoloji ixtisaslar üzrə müsabiqə test imtahanlarının nəticələrinə əsasən aparılacaq. Bu ixtisaslar üzrə qabiliyyət imtahanlarının nəticələri "məqbul" və ya "qeyri-məqbul" qiymətləndiriləcək. Digər xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslar üzrə müsabiqə isə abituriyentlərin qabiliyyət imtahanlarında topladığı orta bal əsasında aparılacaq. Ancaq bu zaman abituriyentin müsabiqəyə buraxılması üçün onun qabiliyyət imtahanındakı orta balı və test imtahanında topladığı ümumi bal TQDK tərəfindən müəyyən edilmiş tələblərə uyğun olunmalıdır.

Bakalavr ixtisaslarına gəlincə, TQDK sədri bildirib ki, həmin siyahı Nazirlər Kabinetinin 12 yanvar 2009-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq edilib. Qərar "Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrinin Avropa ali təhsil məkanına inteqrasiyası ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında" ölkə başçısının sərəncamının icrası ilə bağlı verilib. M.Abbaszadə qeyd edib ki, bu il bakalvr pilləsinə qəbul "Ali təhsilin bakalavr pilləsi ixtisaslarının siyahısı"nda yer alan ixtisaslar üzrə aparılacaq: "Bu siyahı yeni ixtisaslarla yanaşı, müəyyən köhnə ixtisasları da cəmləşdirir. İxtisasların sayı kəskin azalıb. Amma bu o demək deyil ki, qəbul planı da azalacaq. Sadəcə, ixtisaslar ümumiləşdirilib". Komissiya sədrinin sözlərinə görə, 2009/2010-cu tədris ili üçün respublika ali məktəblərinə 149 adda bakalavr ixtisası üzrə qəbul aparılacaq. Bu ixtisaslar üzrə qəbul planı isə həmişə olduğu kimi, qəbul imtahanları ərəfəsində təqdim olunacaq. İxtisasların bir istiqamət üzrə cəmləşdirilməsinə gəlincə, bu, ölkənin Boloniya prosesinə qoşulması ilə əlaqədardır: "İstəyirik ki, bizim uşaqların oxuduğu proqramlar Avropada qəbul olunan proqramlara uyğun olsun. Bu ixtisasların siyahısını YUNESKO-nun ali məktəblər üçün təqdim olunan ixtisasları ilə müqayisə etsək, demək olar ki, tam üst-üstə düşür. Müəyyən ixtisaslar var ki, yalnız Azərbaycana aiddir. Bu il ixtisasları çap edəndə hansı ixtisasın hansı qrupa aid olduğunu da qeyd etmişik. Çünki abituriyentlər ali məktəblərə hazırlaşanda konkret ixtisas seçimində öz qruplarını da seçirlər. Bu il çalışmışıq ki, əvvəlki qruplar üzrə olan ixtisaslar həmin qruplarda da cəmləşdirilsin". Amma gələcəkdə bu sahədə müəyyən dəyişikliklər edilə bilər. Belə ki, ali məktəblərə yeni tədris proqramlarını tərtib etmək tapşırığı verilib: "Hələlik bu proseslər davam edir. İlin axırına qədər nəticələr, proqramlar əldə olunduqdan sonra ixtisasların qrupları dəyişdirilə bilər".

Xarici dildən imtahan fənləri sırasına rus dili də daxil ediləcək

Komissiya sədri ali və orta ixtisas məktəblərinə qəbul proqramlarından da danışıb. Belə ki, TQDK-nın nəzdində fəaliyyət göstərən fənlər üzrə elmi-metodiki seminarlarda aparılan təhlillər, müzakirələr nəticəsində 2009/2010-cu tədris ili üçün ali və orta ixtisas məktəblərinə qəbul imtahanlarının proqramları hazırlanıb: "Proqramlar qüvvədə olan məktəb proqramlarına və dərsliklərə tamamilə uyğun tərtib olunub".

Orta ixtisas məktəblərinə əsas təhsil bazasından (9 illik) qəbul imtahanı proqramlarına gəldikdə isə bu istiqamət üzrə təhsil almaq istəyənlər Ana dili, Azərbaycan tarixi və riyaziyyatdan imtahan verirlər.

Hərbi litseylərə qəbul imtahanı proqramlarından da söz açan M.Abbaszadə deyib ki, həmin təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq arzusunda olan gənclər Azərbaycan dili, riyaziyyat, fizika və kimya fənlərindən imtahan verirlər.

TQDK sədri xüsusi təyinatlı məktəblərə qəbul elanlarından da danışıb. Onun sözlərinə görə, xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə, yəni Polis Akademiyasına, Ali Hərbi Məktəbə, Tibb Universitetinin Ali Hərbi Tibb Fakültəsinə, Orta Hərbi Tibb Məktəbinə və Hərbi liseylərə qəbul iki mərhələdə aparılır. Birinci mərhələdə abituriyent həmin təhsil müəssisələrində təşkil olunmuş həkim və seçim komissiyalarından keçməli, sonrakı mərhələdə isə müəyyən edilmiş fənlərdən TQDK tərəfindən keçirilən test imtahanı verilməlidir: "Yurnalda yuxarıda qeyd olunan tədris müəssisələrinə sənəd qəbulunun tarixi, tələb olunan sənədlərin siyahısı və digər zəruri materiallar dərc olunub. Bu bölmədə Türkiyə Respublikasının Quru Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbinə və Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasının Ali Tibb Fakültəsinə qəbul elanları da təqdim olunub".

Model test tapşırıqlarının nəşrindən də danışan TQDK sədri bildirib ki, onlar imtahanların çətinliyini abituriyentlər üçün əvvəlcədən təyin etməyə imkan verir: "Test tapşırığı nümunələri yurnalın bu sayında dərc edilib. Abituriyentlər bu testlər vasitəsilə öz hazırlıq səviyyələrini yoxlaya, növbəti qəbul imtahanlarında onlara təqdim olunacaq sualların məzmununu müəyyənləşdirə bilərlər. Növbəti bölmədə həmin test tapşırıqlarının düzgün cavabları və balların hesablanması qaydası da verilib. Apreldə keçiriləcək sınaq imtahanları da məhz bu model testlərin əsasında aparılacaq".

Xüsusi qabiliyyət ixtisaslarını seçənlər də diqqətdən kənarda qalmayıb. Komissiya sədrinin sözlərinə görə, TQDK xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisasları seçən abituriyentlərə elmi-metodiki kömək məqsədilə "Abituriyent" jurnalının xüsusi buraxılışı olan vəsaitlər çap edib. Vəsaitdə əksini tapan materialların həcmi geniş olduğuna görə və onların abituriyentlər tərəfindən asan qavranılması, eləcə də abituriyentlərin ixtisas seçimi istəkləri nəzərə alınaraq onlara xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisasların istiqamətlərinə uyğun olaraq 5 kitabça da nəşr edilib. Bu kitabçalar Təsviri sənət, Musiqi sənəti, Memarlıq və dizayn, Teatr, kino və xoeoqrafiya sənəti, Bədən tərbiyəsi və idman adı altında nəşr edilib. Vəsaitlərdən qabiliyyət ixtisaslarının yığcam xarakteristikası və onların hansı ali məktəblərdə mövcud olması haqqında məlumatlar, qabiliyyət imtahanlarının proqramları, qiymətləndirmə meyarları, imtahanlara hazırlıqla bağlı tövsiyələr, məsləhətlər, tapşırıq nümunələri, çalışmalar, əyani vəsaitlərdən reproduksiyalar, şəkillər, cədvəllər, normativlər və s. təqdim olunur. 9 illik (əsas) təhsil bazasından orta ixtisas məktəblərinin xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisasları üzrə də müvafiq materiallar da ilk dəfə olaraq dərc edilib.

Növbəti illərdə gözlənilən dəyişikliklərə gəlincə, bu məlumatlar da jurnalda yer alıb. Belə ki, 2010-cu ildən etibarən ali məktəblərin Azərbaycan bölməsi üzrə II və III ixtisas qruplarının xarici dildən imtahan fənləri sırasına rus dili fənni də daxil ediləcək.

HƏQİQƏT

Kaspi.-2009.-11 fevral.-S.9.