Özəl telekanallar fəaliyyətlərini bazar iqtisadiyyatına uyğunlaşdırmalıdır"

Nuşirəvan Məhərrəmli: "Hər şeyi dövlətdən ummaq doğru deyil"

Milli Televiziya və Radio Şurası (MTRŞ) tərəfindən Azərbaycanın efir məkanında milli qanunvericiliyin tətbiqi cəmiyyət tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Son vaxtlar şuranın xarici radiostansiyaların FM tezliyində yayımına qadağa qoyması və türk teleseriallarının Azərbaycan dilində verilməsi ilə bağlı tələbi geniş müzakirələrə səbəb olub. Bütün baş verənlərə baxmayaraq, MTRŞ efir məkanında Azərbaycan qanunvericiliyinin tətbiqində israrlıdır. Müsahibimiz MTRŞ sədri Nuşirəvan Məhərrəmlidir.

- Nuşirəvan müəllim, ABŞ-ın ölkəmizdəki səfiri "Azadlıq" və "Amerikanın səsi" radiolarının Azərbaycanda yayımı ilə bağlı dövlətlərarası sazişin layihəsini təqdim etdiyini bildirmişdi. Hazırda bu məsələ ilə bağlı vəziyyət nə yerdədir?

- Azərbaycanda xarici telekanalların yayımı dövlətlərarası müqavilə ilə tənzimləndiyindən bu məsələdə dövlətin rəyi lazımdır. Biz Milli Televiziya və Radio Şurası olaraq məsələ ilə bağlı təkliflərimizi vermişik. Ümumilikdə, MTRŞ xarici radiostansiyaların Azərbaycanda FM tezliyində yayımında maraqlı deyil. Bu, qurumun mövqeyidir. Ancaq dövlətin bu yayımın lazımlılığı ilə bağlı mövqeyi olarsa, təbii ki, biz məsələyə baxa bilərik.

- Azərbaycanda həm də Böyük Britaniyanın "BBC" radiosu yayımlanır. Britaniya hökumətindən "BBC"-nin yayımı ilə bağlı hansısa təklif almısınızmı?

- Bizə hələlik yalnız "Amerikanın səsi" ilə bağlı müraciət daxil olub. Böyük Britaniyadan isə indiyə qədər hər hansı təklif gəlməyib.

- MTRŞ tərəfindən televiziyalarda reklamların verilməsilə bağlı xüsusi qaydaların müəyyən ediləcəyi bildirilir. Bu qaydalar özündə nəyi ehtiva edəcək?

- Bu qaydalarda reklamla bağlı məsələlərin daha da dəqiqləşdirilməsi əksni tapacaq. "Televiziya və radio yayımı haqqında", "Reklam haqqında" qanun və reklamla bağlı beynəlxalq tövsiyələr əsasında reklama qoyulan ümumi qaydaları müəyyənləşdirəcəyik. Yəni dəqiq məlum olacaq ki, nəyi necə vermək lazımdır. Həmin qaydalarda uşaqlarla bağlı, cəmiyyətin ayrı-ayrı təbəqələri, eləcə də dillə bağlı məsələlər sistemləşdirilib aydın şəkildə telekanallara göndəriləcək.

- Hazırda telekanalların reklamla bağlı müəyyən narazılıqları var. Reklam vermək istəyənlərin sayı kifayət qədər olmadığından maliyyə çətinlikləri yaranır. Yeni qaydalar bu məsələlərə nə dərəcədə təsir göstərəcək?

- Bu məsələ yalnız telekanalların maliyyə problemləri ilə əlaqəli deyil. Bu, bütün dünyada qəbul edilmiş variantdır. Bununla biz özümüzdən Amerika açmırıq. Sadəcə, Avropa dövlətlərində olan praktikanı tətbiq edirik. Demək istəyirəm ki, bunların hamısı xarici ölkələrdə var. Nəzərə almaq lazımdır ki, teleradio elə bir sahədir ki, orada daimi inkişaf gedir. Biz də praktikada qarşılaşdığımız məsələləri qanuni yolla həll etmək üçün bu təklifləri etmişik.

- Məlumata görə, MTRŞ kabel televiziyaların inkişafı ilə bağlı müxtəlif tədbirlərin həyata keçirilməsini planlaşdırır. Belə bir addımın atılması hansı zərurətdən yaranıb?

- Burada söhbət peyk antenaların yığışdırılmasından getmir. Biz bu məsələlərə qarışmırıq. Sadəcə, insanlar özləri görəcəklər ki, kabel televiziyası daha səmərəlidir, daha keyfiyyətlidir. İnsanlar kabel televiziyasına daha ucuz qiymətə baxa biləcəklərsə, onda seçim edəcəklər. Yəni bir neçə peykə daxl olmaqdansa, insanlar bir kabel şəbəkəsinə ayda 9 manat ödəməklə 60-70 kanala baxa biləcəklər.

- Ekspertlər televiziya sahəsində kadrların hazırlanması məqsədilə Televiziya Akademiyasının yaradılması ideyası ilə çıxış edirlər. Bu təklifin reallaşdırılması mümkündürmü?

- Belə bir təklif həmişə olub. Milli Televiziya və Radio Şurası bunu çox müsbət qarşılayır. Çox istərdik ki, belə bir akademiyanın fəaliyyəti reallaşsın. Bizim şura özü də bunu edə bilərdi. Amma bu, yalnız bizim istəyimizdən asılı olan məsələ deyil. Əslində, bu, birbaşa təhsillə bağlı məsələdir. Azərbaycanda Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Bakı Dövlət Universiteti, eləcə də bir sıra özəl universitetlərin nəzdində belə təhsil sahələri yaradıla bilər. Hazırda Azərbaycanda Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası var. Mümkündür ki, bu şuranın xəti ilə, QHT-lər vasitəsilə belə bir akademiya yarıdılsın. Biz isə bu işdə lazımi kömək göstərməyə hazırıq.

- Dublyaj məsələsində dövlət telekanallara hansı yardımı göstərə bilər?

- Hər şeyi dövlətdən ummaq doğru deyil. Əgər bazar iqtisadiyyatı şəraitində yaşayırıqsa, hər kəs özünü bazar iqtisadiyyatının qanunlarına uyğunlaşdırmalıdır. Məhz bu baxımdan özəl telekanallar da fəaliyyətlərini bazar iqtisadiyyatı şəraitinə uyğunlaşdırmalıdır. Biz xoş məram nümayiş etdirmək istədik ki, mərkəzləşmiş dublay redaksiyası yaransın, bununla daha keyfiyyətli məhsulları tamaşaçılara çatdıra bilək. Çox təəssüf ki, kanallar buna getmədilər, hər biri dedi ki, öz dublyay redaksiyamız var, onun imkanlarından istifadə edəcəyik. Artıq bu, onların hüquqları olduğundan seçimlərinə normal yanaşırıq. Amma məsələ orasındadır ki, insanlar bəzən dublyayın keyfiyyətindən narazı qalırlar və biz bu narahatçılığı bölüşməliyik. Buna baxmayarq, insanların seçim hüquqları var. Hansı kanal filmləri daha yaxşı dublyay edirsə, o kanalın filmlərinə baxacaqlar. Belə halda bütün kanallar öz üzərlərində işləməli olacaqlar, dublyayın keyfiyyətini artırmağı çalışacaqlar.

- Xarici ölkələrdə telekanalların reytinqini müəyyən etmək məqsədilə mükəmməl texnologiyalardan istifadə olunur ki, bütün telekanallar bunun nəticəsini qəbul edir. Azərbaycanda telekanalların reytinqi hansı metodlarla müəyyən edilir?

- Əslində, bizdə də eyni şeydir. Hazırda Azərbaycanda "ACD" və "Siar" adlı şirkətlər reytinq müəyyənləşdirməklə məşğul olurlar. Amma təbii ki, hələ bu mexanizmlərin üzərində işləmək lazımdır. Azərbaycan bu sahədə yeni işlər görəcək. Ancaq bunun zamana ehtiyacı var. Təbii ki, biz də bu işi beynəlxalq səviyyəyə çatdıracağıq. Biz də bəzən reytinqdə verilən nəticələri qəbul etmirik. Çünki bəzi hallarda elə olur ki, şou xarakterli verilişlərin reytinqi hər yerdə yüksək olur. Bilirsiniz, bəzən reytinq ölçmə cihazlarını elə evlərə qururlar ki, onlar yalnız cəmiyyətin bir təbəqəsini təmsil edir. Ona görə də alınan nəticə hamı üçün eyni ola bilməz. İndi biz də bu məsələ üzərində işləyirik.

- Türkiyə teleseriallarının dublyajla verilməsi ilə bağlı cəmiyyətdə fikir müxtəlifliyi yaranıb. Hətta millət vəkilləri tərəfindən müxtəlif təkliflər səsləndirilir. Bu məsələyə yenidən qayıdılması mümkündürmü?

- Biz bütün məsələləri qanun çərçivəsində həll etməyə çalışırıq. Dövlət orqanı olduğumuzdan fəaliyyətimizin əsasında Azərbaycan qanunvericiliyi durur. Qanunvericilik bu işi necə təsbit edirsə, biz o formada işimizi quracağıq.

QULİYEV İlham

Kaspi.-2009.-24 fevral.-S.6.