Bir sənətkar taleyi...

Tanınmış yazıçı-rejissor, böyük teatr təşkilatçısı, ədəbiyyat və incəsənət xadimi... Onu adətən belə təqdim edirlər. Bir də deyirlər ki, otuz beş illik professional teatr sənəti sahəsində çalışdığı illərdə otuz altı tamaşada bir-birindən maraqlı rollar oynayıb, Azərbaycan teatr tarixinə çoxsaylı tamaşaya və tamaşa-konsertə quruluş verib.

Yazımızın qəhrəmanı Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının quruluşçu rejissoru Ağalar İdrisoğludur. Bugünlərdə onun 60 yaşı tamam olub. 60 illik ömrünün 40 ilini ədəbiyyata, incəsənətə həsr edən Ağalar İdrisoğlu özünəməxsus dəst-xətti olan rejissordur.

O, 1950-ci ildə Masallı rayonunun Digah kəndində anadan olub. 1975-ci ildə M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun (indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) dram və kino aktyorluğu fakültəsini bitirdikdən sonra Sabit Rəhman adına Şəki Dövlət Dram Teatrında işə başlayıb. Sonra H.Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Dram Teatrına aktyor kimi dəvət olunub. 40- yaxın müxtəlif xarakterik rollarda uğurla çıxış edən Ağalar müəllimin oynadığı rolların əksəriyyəti Mədəniyyət Nazirliyinin, Teatr Xadimləri İttifaqının və başqa təşkilatların diplomlarına və mükafatlarına layiq görülüb.

Ağalar İdrisoğlu 1976-cı ildə Sumqayıt şəhərində, respublikada ilk dəfə olaraq «Ümid» adlı teatr studiyası yaradıb. Qısa vaxt içərisində «Ümid» teatr studiyası Azərbaycanda tanınıb. Uğurlu çıxışlarına və rəngarəng repertuarına görə 1979-cu ildən Sumqayıt Gənclərinin Xalq Teatrı adlanıb. A.İdrisoğlu H.Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında aktyor işləməklə bərabər, 1986-cı ilə qədər bu teatra rəhbərlik edib. Üç yüzdən artıq sumqayıtlı yeniyetmə və teatr həvəskarı Sumqayıt Gənclərinin Xalq Teatrında Ağalar müəllimdən və tanınmış yazıçılardan teatr sənətinin, səhnə danışığının, teatr plastikasının, musiqinin, ədəbiyyatın, publisistikanın sirlərini öyrənib. Bu gün həmin yeniyetmə və gənclərin bir hissəsi professional teatrlarda aktyor, aktrisa, rejissor, rəssam, teatrşünas işləyirlər.

1985-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyinin təyinatı ilə Ə.Haqverdiyev adına Ağdam Dövlət Dram Teatrına quruluşçu rejissor vəzifəsinə təyin edilən A.İdrisoğlunun bu teatrda quruluş verdiyi ilk tamaşalar Bakıdan Ağdama gələn teatr mütəxəssislərinin, ziyalıların böyük marağına səbəb olub. Bu tamaşalardan sonra onun Nobel mükafatı laureatı Alber Kamyunun «Qismət» (tərcümə edəni Vaqif Əlixanlı) psixoloji dramına quruluş verməsi təkcə Azərbaycan teatrşünaslarını yox, həm də Moskva teatr mütəxəssislərini maraqlandırıb. Elə bu səbəbdən də Moskvadan beş teatr mütəxəssisi 1986-cı ildə Ağdama gələrək, bu tamaşaya baxıb. Tamaşanın rejissor yozumu və aktyorların oyunu onların çox xoşuna gəlib. Bu haqda ümumittifaq mətbuatında maraqlı resenziyalar çap edildikdən sonra məlum olub ki, «Qismət» pyesinə keçmiş Sovetlər İttifaqında ilk dəfə olaraq Ağalar İdrisoğlu quruluş verib.

Burada maraqlı bir faktı da qeyd etmək yerinə düşər ki, Ağalar İdrisoğlu 1981-1986-cı illərdə Moskva şəhərində A.Lunaçarski adına Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunun (indiki Beynəlxalq Teatr Akademiyası) musiqili teatrlar rejissorluğu fakültəsində qiyabi təhsil alıb. O, Ağdam Dövlət Dram Teatrına rəhbərlik etdiyi vaxtda həm yerli kadrların aktyor kimi yetişməsində, həm də teatr repertuarının rəngarəng, maraqlı, baxımlı olmasında çoxlu işlər görüb. Özü də rejissor kimi təkcə Azərbaycan yox, həm də dünya dramaturgiyasının maraqlı pyeslərinə səhnə həyatı verib. Onun bu teatrda quruluş verdiyi Mirzağa Atəşin «Şərəfin sandığı», Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun «Aşıq Ələsgər», Cəfər Cabbarlının «Oqtay Eloğlu», Georgi Caqarovun «Prokuror», Əli Səmədlinin «Analar və oğullar», Georgi Xuqayevin «Qaqutsa, Babutsa, Danel və Dardanel», Aleksandr İvaşenkonun «Uşağa bir üç yazın», Leonid Cuxavitskinin «Şahzadə və bacatəmizləyən» tamaşaları və başqa əsərlər teatrsevərlər, teatr mütəxəssisləri tərəfindən maraqla qarşılanıb.

1989-cu ildə Hüseyn Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Dram Teatrına direktor vəzifəsinə gətirilən A.İdrisoğlu il yarımdan sonra kollektivin istəyi ilə həmin teatra bədii rəhbər və direktor təyin olunub. Bu teatrda ilk musiqili tamaşa olan Üzeyir Hacıbəyovun «Arşın mal alan» operettasına da orijinal quruluşu məhz Ağalar İdrisoğlu verib.

Ümumiyyətlə, onun rəhbərlik etdiyi teatrlar rəngarəng repertuarına, professional quruluşlarına, dərin rejissor yozumlarına, tərtibatına, maraqlı aktyor truppasına, aktyorların rollardakı rəngarəng oyununa görə mütəxəssislər və tamaşaçılar tərəfindən həmişə rəğbətlə qarşılanıb. Bu teatrlar məhz Ağalar İdrisoğlunun təşkilatçılığı və təşəbbüsü ilə Moskvada, Qazaxıstanda, Şimali Osetiyada, Gürcüstanda, Dağıstanda və başqa respublikalarda festivallarda çox böyük uğurla çıxış ediblər.

1997-2000-ci illərdə Azərbaycan-Dağıstan Beynəlmiləl Estrada Teatr truppasına rəhbərlik edən Ağalar İdrisoğlu üç il müddətində bu kollektivlə Dağıstan Respublikasında yüzdən artıq tamaşalar göstərməklə, iki respublika arasında mədəni və dostluq əlaqələrinin möhkəmlənməsində böyük işlər görüb. Dağıstanda Azərbaycan Dövlət Dram Teatrının yaranmasında əsas təşəbbüskar və təşkilatçılardan biri olub.

2001-ci ilin fevral ayından Azərbaycana qayıdan Ağalar İdrisoğlu Dövlət Gənclər Teatrında quruluşçu rejissor kimi fəaliyyətə başlayıb. Bu teatrda ilk quruluş verdiyi əsər isə özünün yazdığı «İnan mənə» dramatik faciəsi olub.

2009-cu ilin mayında Dövlət Gənclər Teatrı Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı ilə birləşdiyindən o, həmin teatrın quruluşçu rejissor vəzifəsinə təyin edilib. Hazırda bu teatrda quruluşçu rejissor işləyir.

Azərbaycanın teatr səhnəsinə dünyanın məşhur dramaturqlarından Nobel mükafatı laureatları Alber Kamyunun, Slavomir Mrocekin, dramaturqlar Georgi Jaqarovun, Aleksandr Suxovo-Kobılinin, Vasili Şukşinin, Eduard Bobrovun, Aleksandr İvaşenkonun, Leonid Cuxovitskinin, Kirill Obalenskinin və başqalarının pyeslərinin gəlişi bilavasitə Ağalar İdrisoğlunun adı ilə bağlıdır. Həmçinin sözügedən dramaturqların bir neçəsinin pyeslərini dilimizə tərcümə edib. O, nasir, dramaturq, publisist kimi də aktiv yaradıcılıqla məşğul olur. Ömrünün 60 ilini tamamlayan Ağalar İdrisoğlu bundan sonra da Azərbaycan mədəniyyətinə ləyaqətlə xidmət etmək əzmindədir.

Rasim Muradzadə

Mədəniyyət.- 2010.- 9 aprel.- S. 12.