Rəqsin şahzadəsi
UNESCO-nun qərarı ilə hər il aprelin
29-u Beynəlxalq Rəqs
Günü kimi qeyd olunur. Bu gün 1982-ci ildən bəri fransız baletmeysteri Jan Jorj Noverin
doğum günü şərəfinə dünyanın
əksər ölkələrində
keçirilir. Zəngin
və qədim rəqs tarixinə malik ölkəmizdə bu sənətin ağırlığını zaman-zaman çiyinlərində
daşıyan sənətkarlar
olub. Onların arasında rəqs sənətini həyatının
mənasına çevirən
91 yaşlı Xalq artisti Əminə Dilbazi də var.
Onu "Rəqs şahzadəsi"
adlandırıblar. Zərif vücuduna,
bəstə boyuna sığmayan enerji ilə uzun illər
milli rəqslərimizin
yaşamasına, inkişafına
və xarici ölkələrdə tanınmasına
nail olub.
Əminə xanımın
səhnəyə gəlişi
təsadüfi olub. Uşaqlıqda idmançı
olmaq istəyirmiş.
Lakin iş elə gətirib ki, orta məktəbdə
oxuduğu illərdə
Azərbaycanda ilk dəfə rəqs ansamblı yaranıb və rəqs bacarığını yoxlamaq
istəyən Əminə
xanım da həmin ansambla qəbul olunub.
Altı aydan sonra ansamblla
Əminə xanım səhnədə
ilk dəfə "Tərəkəmə",
"İnnabı", "Turacı" və b. rəqsləri oynayıb. O, təkcə
ansamblın solisti olmaqla kifayətlənməyib.
Günlərin birində
özündə cəsarət
taparaq Üzeyir bəyin "Kolxoz çölləri" adlı
musiqisi əsasında
rəqs də qurub. Dahi bəstəkarın
“Rəqsin quruluşu çox xoşuma gəldi, təbrik edirəm” sözləri gənc rəqqasəni daha da həvəsləndirib.
Bu hadisədən sonra Ə.Dilbazinin quruluş verdiyi “Dağlar gözəli"
və “Alagöz" rəqsləri də uğurla qarşılanıb.
Repertuarını rus, ukrayna, özbək, ərəb rəqsləri
də bəzəyən
Əminə xanım
“Leyli və Məcnun” operasında, “Arşın mal alan”,
“O olmasın, bu olsun” komediyalarına və bir çox
başqa filmlərdə
rəqslərə quruluş
verib. “Ancaq rəqs qurmaq vaxtımı çox alırdı. Fikirləşdim
ki, rəqs qurmaq məni yavaş-yavaş öz sənətimdən ayıra
bilər. Özüm isə hələ oynamaq, inkişaf etmək, ad qazanmaq, Azərbaycanı dünyaya tanıtmaq istəyirdim. Bu məsuliyyəti elə bil öz üzərimə
götürdüm. Ona
görə də daha rəqs qurmadım”, - deyə Əminə xanım danışır.
Ə.Dilbazi filarmoniyada
çalışdığı illərdə ansambl hər il
Moskvada keçirilən
müsabiqələrdə ölkəni
layiqincə təmsil edərək qızıl medallara layiq görülüb. Əminə xanım
hətta həmin müsabiqələrin münsiflər
heyətinin üzvü
də seçilib.
Rəqqasə xanım bir neçə ansamblın qurucusu olub. Bəstəkar Rauf Hacıyevin rəhbərlik etdiyi Estrada Teatrında çalışaraq "Sevinc"
ansamblını yaradıb.
1959-cu ildə isə Azərbaycan Tibb İnstitutunda yaratdığı
“Çinar” tələbə
rəqs kollektivi onun rəhbərliyi altında böyük uğurlar qazanıb: “Moskvada Azərbaycan mədəniyyəti dekadası
keçiriləcəkdi. O ərəfədə
Moskvadan gələn nümayəndə "Çinar"la tanış olan kimi onu
bəyəndi və fikirləşmədən proqrama
saldı. Biz "Bənövşə" və
"Çinar" rəqslərini
hazırladıq. Bu iki rəqslə elə uğur qazandıq ki, dövlət mükafatları
ilə təltif olunduq. Ölkədə elə tədbir olmurdu ki, "Çinar" orda iştirak etməsin. Ansamblla hansı müsabiqədə və
ya festivalda olmuşamsa, Azərbaycanın
adını yüksək
tutmağa nail olmuşam”.
Əminə xanım etiraf edir ki, uğurlarında
ömür-gün yoldaşı,
görkəmli bəstəkar
Cövdət Hacıyevin
də rolu olub. Sənətin qədrini
bilən bəstəkar
“Səndən heç
nə istəmirəm,
gərək rəqslərini
davam etdirəsən. Sən respublikaya çox lazımsan”, - deyə həyat yoldaşının uğurlarından
duyduğu qüruru gizlətməyib.
Əminə xanım sənətə həsr etdiyi illərini xatırladıqca
özünü xoşbəxt
sənətkar adlandırır. Deyir
ki, bu seçiminə
görə hec vaxt peşmançılıq
çəkməyib. ABŞ-da
nəşr olunan ensiklopediyada əfsanəvi
rəqqasə “2000-ci ilin
qadını” kimi tarixə düşüb.
Haqqında filmlər çəkilib. Ancaq deyir ki, sənətə
həsr etdiyi ömrünü, bu ömrün danışmaqla
bitməyəcək xatirələrini
nə cild-cild kitablara, nə də lentlərin yaddaşına köçürmək
mümkündür.…
Təranə Sərdarqızı
Mədəniyyət.- 2010.- 30 aprel.- S. 14.