Geyim insanın daxili aləmini ifadə edir

Hər yeni geyim dəbi əslində köhnənin təkrarıdır

Bu gün istənilən pal-paltar mağazasına ayaq bassaq, orada yerli istehsaldan daha çox müxtəlif ölkələrin məşhur geyim markalarını görə bilərik. İnsanlarımız istər adi geyim-kecimləri üçün, istərsə də müasir dəblə ayaqlaşmaq üçün daha çox xarici ölkə mallarına üstünlük verirlər. Bəs Azərbaycanın özünün moda aləmində vəziyyət nə yerdədir? Bu sualla bir neçə modelyerə müraciət etdik, onların fikirlərini öyrəndik.

İlk həmsöhbətimiz modelyer və dizayner Mehrəngiz Cəbrayılova qeyd edir ki, hər bir işdə olduğu kimi, bu sahənin də inkişaf etməsi üçün öncə maddi maraq olmalıdır: «İlk növbədə təmsil etdiyin ölkənin marağı olmalıdır ki, onun milli geyimləri, brendləri dünyaya çıxır. İkincisi, bu işdə modelyer, stilist və vizajist maraqlı və peşəkar olmalıdır. Fikrimcə, peşəkarlıq və maraq vəhdət təşkil etsə, özümüzü dünya moda aləmində təsdiq edə bilərik. İstedadlı, geniş fantaziyaya malik olan gənc modelyerlər maddi stimul olmadığından irəliyə gedib öz potensial imkanlarını üzə çıxara bilmirlər».

Geyim sahəsində yerli brendlərdən danışan M. Cəbrayılova bildirir ki, sayı az olsa da, kifayət qədər tanınan yerli brendlərimiz var: «Amma bütün dünyada insanlarda bir “moda xəstəliyi” var. Onlar istəyirlər ki, hər zaman məşhur markaların geyimlərini alsınlar. “Ancaq elə insanlar da var ki, onlar markaya və brendə baxmırlar, sadəcə bir modelyerlə işləyirlər və çalışırlar ki, eksklüziv paltarlar geyinsinlər. Ən məşhur brend olsa belə, onu hər kəs geyinə bilər. Amma modelyer işi xüsusi hazırlanmış bir iş olur. Yerli modelyerlərimiz öz üzərində işləsələr, onlara insanlar tərəfindən çox müraciət olunar».

Zövq və dəb insanın dünyagörüşündən asılıdır

Həmsöhbətimiz bildirir ki, Azərbaycanda istehsal olunan geyimlərdə keyfiyyət hələlik çox zəifdir: «Hazırda, bildiyimə görə, bir məktəbli forması tikən geyim fabrikimiz (Bakı Tikiş Evi - red.) var. Ancaq gündəlik, ziyafət və s. üçün geyim hazırlayan müəssisələrimiz yoxdur. Çünki onlar fikirləşirlər ki, bu geyimləri hazırlasalar, alınmayacaq. Ancaq bu gün bir çox geyim mağazalarımızda yerli sexlərdə tikilmiş və üzərinə xarici marka vurulmuş geyimlər satılır. Çünki onlar geyimin üzərinə Azərbaycanda istehsal olunduğunu yazsalar, alıcını cəlb edə bilməyəcəklər. Eyni zamanda elə peşəkarlar da var ki, onların hazırladığı və üzərində xarici ölkə brendi olan geyimlər orijinaldan az fərqlənir. Yaxşı olardı ki, həmin peşəkarlar hansısa sexlərdə tikdikləri mallara xarici marka vurmaqdansa, özümüzün milli brendləimizlə keyfiyyətli məhsullarını alıcılara təklif etsinlər. Yəni həmin sexlər açıq şəkildə, milli markalarla fəaliyyət göstərsinlər və bizlərə də məlum olsun ki, ölkəmizdə geyim hazırlayan müəssisələr var. Bu, öz növbəsində istedadlı modelyerlərin meydana çıxmasına da imkan yaradar».

Ölkə əhalisinin əksər etibarilə Türkiyə istehsalı olan geyimlərə üstünlük verdiyini deyən modelyer bildirir ki, bu ölkədə istehsal olunan geyimlərin keyfiyyəti qənaətbəxşdir, qiyməti də bizim maddi durumumuza uyğundur: «Maddi imkanı yüksək olanlar isə, təbii ki, bu sahədə aparıcı Avropa ölkələrinin, məsələn, İtaliyanın, Fransanın istehsalı olan geyimlərə üstünlük verirlər».

Dəbin formalaşmasının insanın öz əlində olduğunu deyən M.Cəbrayılova qeyd edir ki, adi insanlar arasında zövqlə geyinənlər çoxdur: «Zövqün və dəbin formalaşması insanın dünyagörüşündən asılıdır. İndi modelyerlər konkret olaraq heç nə eləmirlər. Çünki moda təkrarlanır. Hazırda xanımların və bəylərin geyimlərinə baxsaq görərik ki, bu dəb ötən əsrin 80-85-ci illərində olub. Məsələn, dar biçimli paltarlar, şalvarlar, böyük yaxalıqlar, qatlamalı don və ətəkliklər. Belə düşünürəm ki, dəb artıq formalaşıb. Sadəcə vaxtaşırı köhnə modanı gətirirlər və müasirləşdirirlər. Biz hazır məhsulu götürürük və onun üzərinə öz əlavəmizi edib 2010-cu ilin dəbini yaradırıq”.

Həmsöhbətimizin fikrincə, bu gün insanlar arasında moda mühiti var: «Əgər yeni bir məhsul bazara gəlirsə, mütləq şəhərimizin sakinlərinin çoxu həmin geyimləri əldə edir ki, dəbdən geri qalmasınlar. Ancaq düşünmürlər ki, bu geyim mənə yaraşır və ya yaraşmır. Onu da qeyd edim ki, çox nadir hallarda insanlarımız gündəlik geyimlərinə görə modelyerə müraciət edirlər. Əsasən bədən quruluşları standartlara uyğun olmayan kişi və qadınlar geyim üçün modelyerə üz tutur».

Azərbaycanda modelyerlərə inamsızlıq var

Digər həmsöhbətim, gənc modelyer Minarə Quliyeva qeyd edir ki, Azərbaycan hələ ki moda sahəsində inkişaf etmiş ölkələrlə rəqabətə girə bilmir: «Həmin ölkələrin sırasına daxil olmaq üçün müəyyən zaman tələb olunur. Çünki Azərbaycanda moda hələ yeni inkişaf yolundadır. Bu xüsusda yerli məhsulların bazara çıxarılması, müəyyən özünü tanıtma brendləri və s. məsələlər həllini tapmalıdır. Bu gün Azərbaycanda bir-iki modelyer adı çəkmək olar ki, onlar Azərbaycanı moda sahəsi üzrə dünyada tanıdırlar. Məsələn, tanınmış modelyer Fəxriyyə Xələfova milli brendlərimizi öz orijinal kolleksiyalarında xarici ölkələrdə layiqincə təmsil edir».

Azərbaycanın geyim tarixinə nəzər salan M.Quliyeva deyir ki, bu sahədə rəng seçimində və tikiş texnologiyasında özünəməxsusluq hər zaman diqqəti çəkib. «Bu gün müxtəlif ölkələrdə keçirilən moda sərgilərində nümayiş olunan geyimlərimizdə bu millilik daha çox öz əksini tapır. Elə geyim formalarımız var ki, digər ölkə geyimləri ilə sintez olunur. Xanımlarımız Şərq üslubunda tikilmiş geyimlərə üstünlük verirlər və dəbdəbəni sevirlər. Tünd rəngli geyimlərdən daha çox ziyafətlərdə istifadə edirlər”.

M.Quliyeva bildirir ki, bu gün azərbaycanlı xanımlar müasir dünya dəbini əsasən telekanallar, jurnal, qəzet və internet vasitəsilə izləyirlər. Amma bəzən də xanımlar dəbə uyğunlaşmaq naminə onlara yaraşmayan geyimləri alırlar: «Geyim insanın daxili aləminin ifadəsidir. Daxildən gələn zövq birbaşa insanın xarici görkəminə və geyiminə də təsir edir. Bu gün ölkəmizdə modelyerlərə tələbat azdır, bu da onlara inamsızlıqdan irəli gəlir. Digər yandan, məsələnin maddi tərəfi, maliyyənin azlığı da bu işə təsir edir”.

Azərbaycanda az da olsa peşəkar modelyerlərin olduğunu deyən müsahibimiz bildirir ki, peşəkarlıq, sənətə ciddi yanaşma, insanların zövqünü öyrənmək və onları aldatmamaq bu işdə əsasdır.

Fəxriyyə Abdullayeva

Mədəniyyət.- 2010.- 25 avqust.- S. 15.