Hotel dili...
Təəccüblənməyin, Azərbaycanda belə
bir «dil» var
MDB ölkələri ilə müqayisədə
ölkəmizdə hotelçiliyn
daha yaxşı inkişaf etməsi təqdirəlayiqdir. Statistikaya
əsasən, Bakı
şəhərində 165, respublikamızda isə
500-dən artıq hotel fəaliyyət
göstərir. Amma bunlardan yalnız 250-sinə
Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi tərəfindən lisenziya
verilib. Beynəlxalq şəbəkəyə daxil
olan əksər hotellər Bakı şəhərində yerləşdiyindən
onların bəzilərində
olub monitorinq apardıq. Məqsədimiz
son dövrlər şəhərimizin
küçələrində «işğala» məruz qalan Azərbaycan dilinə hotellərdəki
münasibəti öyrənmək
idi.
Müdiriyyət məşğuldur...
Ziyarət etdiyimiz
ilk məkan dördulduzlu
«Qafqaz Point» hoteli oldu. Xarici görünüşünə
və daxili dizaynına görə qonaqların zövqünü
oxşayan bu hotelin içərisində
bir dənə də olsun Azərbaycan
dilində yazılmış
sözə rast gəlmədik. Bizi qarşılayan hotel əməkdaşından
bunun səbəbini soruşuruq. Sualımızı
osmanlı türkcəsində
cavablandıran əməkdaşı
(o özünü belə
təqdim etdi) belə məsələlərə
müdiriyyətin cavabdeh
olduğunu söylədi.
Hotel səlahiyyətlilərindən kimsəni görmək isə bizə nəsib olmadı.
Azərbaycanda ilk beşulduzlu
hotel olan «Hyatt Regency»də
də vəziyyət bu baxımdan ürəkaçan deyil. Hotelin «Quba» və «Naxçıvan» zallarında millilikdən əsər-əlamət belə
yoxdur. Hətta bu zalları hotel əməkdaşlarından kimsə
göstərməsə, tapmaq
belə mümkün deyil. Çünki onların adları belə Azərbaycan dilində yazılmayıb.
Baş çəkdiyimiz
«Park İnn» və «
Bütün xidmət sahələrində
dövlət dili işlənməlidir
Qeyd edək
ki, Azərbaycan dili konstitusiyamızda dövlət dili kimi təsbit olunub. Mərhum prezident Heydər Əliyevin 30 sentyabr 2002-ci
ildə imzaladığı
“Azərbaycan Respublikasında
dövlət dili haqqında" Qanunun “Dövlət dilinin xidmət sahələrində,
reklam və elanlarda işlənməsi”
maddəsində yazılıb
ki, Azərbaycan Respublikası ərazisində
bütün xidmət
sahələrində, reklam
və elanlarda dövlət dili işlənməlidir: “Zəruri
hallarda reklam və elanlarda (lövhələrdə, tablolarda,
plakatlarda və sair) dövlət dili ilə yanaşı,
digər dillərdən
də istifadə oluna bilər. Lakin onların tutduğu sahə Azərbaycan dilindəki qarşılığının tutduğu sahədən böyük olmamalı və Azərbaycan dilindəki yazıdan sonra gəlməlidir.
Azərbaycan Respublikasının
ərazisində istehsal
edilən, habelə ixrac edilən malların üzərindəki
etiketlər və digər yazılar müvafiq xarici dillərlə yanaşı,
dövlət dilində
də olmalıdır.
Azərbaycan Respublikasına
idxal edilən mal və məhsulların üzərindəki etiketlər
və adlar, onlardan istifadə qaydaları barədə izahat vərəqələri
başqa dillərlə
yanaşı, Azərbaycan
dilinə tərcümə
ilə müşayiət
olunmalıdır”.
Qaldığı hoteldə qonaq nəyi öyrənməlidir?
Mütəxəssislərin fikrincə,
bu məsələ çoxdan həllini tapmalıydı. Azərbaycan
Turizm İnstitutunun turizm biznesinin təşkili və texnologiyası kafedrasının
müdiri, dosent Bahadur Bilalov deyir ki, mehmanxanalara
həm lisenziya verilən zaman, həm də ulduz veriləndə Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi tərəfindən bu məsələ xüsusi
diqqətdə saxlanılmalıdır:
«Hotelə daxil olan xarici qonaq
bu obyektin Azərbaycanda olduğunu elə girişdəcə
hiss etməlidir. Amma təəssüflər olsun
ki, bizdəki mehmanxanaların böyük
əksəriyyətində nəinki təkcə yazılardan, hətta zalların bəzədilməsi
üslubundan belə azərbaycançılığı duymaq mümkün deyil. Bu cür hallar qətiyyən yolverilməzdir. Turist qaldığı mehmanxanada
Azərbaycanın milli
adət-ənənələrindən tutmuş, qədim tarixi, zəngin mədəniyyəti haqqında
ətraflı bilgilər
almalıdır. Bütün
hotellərin vestibülünü
və otaqlarının
divarlarını ölkəmizin
səfalı yerləri
haqda bukletlər, tarixi-memarlıq abidələrini
özündə əks
etdirən rəsm əsərləri bəzəməlidir.
Zalda bələdçi
kitabları yer almalıdır ki, qonaqlar buradan Azərbaycandakı turizm marşrutları ilə tanış ola bilsinlər. Bir sözlə, bütün hotellərdə xarici qonağa Azərbaycan hər mənada təbliğ edilməlidir.
Amma bizdə xüsusilə böyük
mehmanxanalarda təbliğat
vasitələrindən lazımi
səviyyədə istifadə
olunmur».
Ekspert bildirdi ki, vəziyyətdən ən yaxşı çıxış yolu odur ki, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin ekspertləri tərəfindən mütəmadi
yoxlamalar aparılsın:
«Mehmanxana sahibləri ulduzu almaqla işlərini bitmiş hesab etməməlidirlər.
Ekspertlər vaxtaşırı
reydlər keçiriməli,
hotellərin ulduz göstəricilərinə uyğun
fəaliyyətini yoxlamalıdırlar».
İşgüzarlığın ingilis dilində
aparılması yolverilməzdir
Azərbaycan Hotel Kompleksləri
Assosiasiyasının İdarə
Heyətinin üzvü,
Azərbaycan Turizm İnstitutunun müəllimi
Müzəffər Ağakərimov
da hotellərdə Azərbaycan dilinə olan münasibətdən razı deyil: «Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasında göstərilib
ki, dövlət dilimiz Azərbaycan dilidir. Mülkiyyət növündən asılı
olmayaraq hər bir xarici və
yerli şirkət üçün Azərbaycan
dili mütləq birinci olmalıdır. Hotellərin restoranlarında
menyular üç dildə - Azərbaycan, rus və ingilis
dillərində yazılmalıdır.
Bundan başqa, vestibüldə Azərbaycanın
adət-ənənələrini özündə əks etdirən süvenirlər
satılmalıdır, divarlarda
mədəniyyətimizi, incəsənətimizi
təbliğ edən rəsm əsərləri
asılmalıdır. Turistdə
hotelə daxil olan kimi, gəldiyi
ölkə haqqında
müəyyən bir təəssürat yaranmalıdır».
Bəs problemi həll etmək üçün nə etmək lazımdır? Mütəxəssisin fikrincə,
Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Hotel Kompleksləri
Assosiasiyası və Azərbaycan Turizm Şirkətləri Assosiasiyası
birlikdə hotellərə
lisenziya verərkən
bu tələbi ciddi şəkildə qoymalıdırlar: «Mədəniyyət
və turizm naziri Əbülfəs Qarayev kollegiya iclaslarının birində
bildirdi ki, lisenziya şərtlərinə
yenidən baxılacaq.
Yəqin ki, bütün bunlar yeni qadalarda nəzərə alınacaq».
M.Ağakərimov maraqlı
bir məqama da toxundu: «Bir
çox hotellərdə,
xüsusilə şəbəkə
sisteminə daxil olan hotellərdə işgüzarlıq ingilis
dilində aparılır.
Bu, əslində bilə-bilə
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasını pozmaqdır.
Bütün yazışmalar
Azərbaycan dilində
aparılmalıdır. Təsəvvür
edin, hotelə bir ingilis gəlir,
99 nəfər isə
azərbaycanlı işçi
var. O bir ingilis bütün danışıqları
ingiliscə aparır.
Məsələn, yazılır
«resepshinist». Bu sözün
tərcüməsi mehmanxana
inzibatçısı deməkdir.
Bunun azərbaycanca variantı da yazılmalıdır. Qonaqla
ingilis dilində danışılsın, bu,
problem deyil. Axı görəndə ki, biz öz dilimizə, mədəniyyətimizə, incəsənətimizə
hörmət edirik, onda qonaq da
bizə hörmət edəcək. Nə üçün ABŞ-ın,
Yaponiyanın səfiri
gələn kimi Azərbaycan dilini öyrənir? Bu, çox
təqdirəlayiq haldır.
Dil bilmək ayıb deyil, insan lap 10 dil bilər. Amma birinci ana dilin,
sonra başqa dillər».
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi sahibkardan dilin qorunmasını tələb edir, lakin...
Məsələyə münasibət
bildirən Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin tədqiqat işləri, statistika və lisenziyalaşdırma
sektorunun müdiri Mahir Qəhrəmanov dedi ki, hər
hansı turizm obyektinə lisenziya verilən zaman nazirliyin sahibkarlar qarşısında qoyduğu
ilk tələblərdən biri də Azərbaycan
dilinin qorunması ilə bağlı olur: «Biz obyekt sahibindən tələb edirik ki, işçi
personalı arasında
danışıqlar azərbaycanca
aparılsın, hotelin
girişində və
otaqlarda ölkəmizin
mədəniyyətini və
tarixini əks etdirən şəkillər
olsun». «Bəs sahibkar sizin tələblərə əməl
etmədiyi halda, hansı tədbirləri görürsünüz» sualımıza
cavab olaraq qurum səlahiyyətlisi bildirdi ki, onlar
yalnız tövsiyə
edirlər. Prezident sərəncamına əməl
edilməməsi ilə
bağlı hər hansı tədbir görmək isə aidiyyəti dövlət qurumlarının işidir.
NƏTİCƏ: Bizim haqqımızdır ki, vətəndaşı
olduğumuz ölkədə
Azərbaycan türkcəsinə
hörmətlə yanaşmağı
hər bir kəsdən tələb edək.
Fəxriyyə ABDULLAYEVA
Mədəniyyət.- 2010.- 19 fevral.- S. 8.