Hər daşın altında bir tarix yatır
Dünyaca məşhur Azıx mağarasından sonra Azərbaycan ərazisində
ikinci qədim yaşayış məskəni
Naxçıvan Muxtar
Respublikasının Şərur
rayonundakı Qazma mağarasıdır. Buradakı qədim
insanların həyat tərzini sübut edən və arxeoloji qazıntılar zamanı əldə edilmiş milli mədəniyyət abidələri
Orta paleolit dövrünə aiddir.
5 min illik tarixə malik, peyğəmbərlər peyğəmbəri
Nuhun ayaq basdığı Naxçıvan
torpağı dünya,
respublika və ölkə əhəmiyyətli
qədim tarixi abidələri, maddi mədəniyyət əşyaları
ilə tariximizin öyrənilməsinə dəyərli
və əsaslı mənbələr verən
yurd yeridir. 15 ilə yaxındır
ki, bu torpaqda
Amerika, Fransa və digər ölkələrin tarixçi
arxeoloqları birgə
Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının Arxeologiya
və Etnoqrafiya İnstitutunun əməkdaşlarının
apardıqları tədqiqatlar
yeni-yeni tarixi mənbələri üzə
çıxarır. Naxçıvan
Muxtar Respublikası
Ali Məclisi sədrinin
6 dekabr 2005-ci il tarixli «Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki
tarix və mədəniyyət abidələrinin
qorunması və pasportlaşdırılması işinin
təşkili haqqında»
sərəncamı isə
bu sahədə daha böyük işlərin görülməsinə
imkan yaradıb.
Naxçıvan
Muxtar Respublikası ərazisində 1100-dən çox
tarixi abidə var. Şərur rayonu ərazisindəki Oğlanqala
abidələri haqqında
və burada əldə olunmuş maddi mədəniyyət abidələri haqqında
mətbuatda geniş məlumat verilib. Lakin Şərur rayonunun Dizə kəndi ərazisindəki
Ovçular təpəsində
aparılan arxeoloji qazıntılar və bunun nəticəsində əldə edilən mənbələr bizə
məlum olmayan sirri açır.
Tarixi faktlar və araşdırmalara əsasən
qeyd etmək lazımdır ki, çoxminlik tarixə malik olan Ovçular
təpəsinin qədim
əhalisi Mesapotomiyanın
Şimal hissəsi və Anadolunun Şərqi ilə sıx münasibətdə
olub. Buradakı tapıntılar Daş dövrünün sonu və metal emalının başlanğıcı hesab
olunan e. əvvəl
VI-IV minilliklər dövrünü
və Kür-Araz mədəniyyəti ilə
oxşarlıq təşkil
edir.
Qazıntılar
zamanı əldə olunmuş maddi mədəniyyət dəyərləri
qədim sakinlərin əkincilik, maldarlıq, ovçuluqla yanaşı
dulusçuluqla da məşğul olmasından
xəbər verir. Qazıntılar zamanı gildən hazırlanmış
saxsı qablar, məişət əşyaları
və digər maddi mədəniyyət nümunələri qədim
tariximizin öyrənilməsində
mühüm əhəmiyyətə
malikdir. Ümumiyyətlə,
Kür-Araz mədəniyyətində
boyalı qablar istehsalı xüsusi yer tutub. Ovçular
təpəsinin sakinlərinin
dulusçuluqla məşğul
olmasını sübut
edən faktlardan biri də onların
gildən, saxsıdan düzəltdiyi məişət
əşyalarının boyalı
olmasıdır.
Naxçıvan
Muxtar Respublikası ərazisində, xüsusilə
Şərur rayonu ərazisində gedən arxeoloji qazıntıların
nəticələri qədim
tariximzin zəngin qatlarını üzə
çıxarır. Hər
bir yenilik, mənbə ulu keçmişimizdən xəbər
verir.
Hüseyn Əliyev,
Naxcıvan
Mədəniyyət.-
2010.- 12 noyabr.- S. 8.