Sabah bu gündən
yaxşı olacaq
“Deyirlər, teatr məbəddir.
Amma teatr mənim üçün evdir” - deyən Akademik Milli
Dram Teatrının aktyoru, Əməkdar artist Mirzə Ağabəyli
ömrün 60 ilini başa vurub. Teatr səhnəsində,
televiziya tamaşalarında, “Qəzəlxan”, “Yük”,
“Ovsunçu”, “Hökmdarın taleyi” və s. filmlərdə
yaddaqalan obrazlar yaradan aktyor “Hələ mənim
oynamadığım rollar çoxdur” deyir...
...40
ildir Mirzə Ağabəyli günəşi dayanacaqda
qarşılayır...
...40 ildir Mirzə Ağabəyli səhərlər
Buzovnadan şəhərə, axşamlar şəhərdən
Buzovnaya tələsir. Buna 7 nömrəli avtobus da
şahiddir...
...40 ildir Mirzə Ağabəyli sənət yolu ilə
sənətə doğru yol gedir...
...40 ildir Mirzə Ağabəyli sabahın bu gündən
daha yaxşı olacağına inanır və nə
yaxşı ki, inanır...
Ömrünün bir hissəsini
yollarda, bir hissəsini teatrda, bir hissəsini kinoda keçirən
Mirzə Ağabəyli illərin yuxu kimi keçdiyini deyir.
... Onda hələ bapbalaca uşaq
idi. Ətrafındakı insanlara tamaşa edər, məscidə
gedən qoca kişilərin yerişinə, duruşuna diqqət
kəsilib, sonra onları təlqin edərdi. Bir az da
böyüyəndə hər gün məsciddən gələn
azan səsi diqqətini cəlb etdi.
- Günorta vaxtı azan verilirdi. Mən
elə bilirdim, azanı hər kəs verə bilər. Həyətimizdəki
tut ağacının başına çıxıb azan verərdim.
Bir gün atam dedi ki, bəs ay oğul, qoca kişilər məni
küçədə, məclisdə görürlər,
deyirlər, yaxşı deyil, o uşaq azan verir. Azan bir yerdə
verilər. Atamın tənbehindən sonra bu adətimdən əl
çəkdim.
Bakının qədim və səfalı
kəndlərindən birində böyüyən Mirzə
tez-tez Buzovnanın adlı-sanlı aktyorlarından olan Sidqi
Ruhullanın, Nəcibə Məlikovanın adını
eşidər, camaatın böyük sənətkarlara olan
sonsuz məhəbbətini görüb teatr sahəsinə
xüsusi maraq göstərərdi.
- Atamın teatra meyli çox idi,
amma bibim əməlli-başlı teatr həvəskarıydı.
İlk dəfə məni teatra bibim apardı, “Vaqif”
tamaşasına baxdıq. Uşaq olsam da, tamaşaya maraqla
baxırdım. Bibim Qacar rolunu oynayan aktyoru mənə göstərib
dedi ki, o kişini görürsən, o buzovnalıdır. Sidqi
Ruhullanı səhnədə, sonra həyatda görüb
çox təəccübləndim. Çünki səhnədə
gördüyüm zəhmli və qorxunc şah, həyatda
gördüyüm ağsaçlı, nurani adama heç bənzəmirdi.
Sənətin möcüzəsi ilk dəfə onda məni
heyrətləndirdi.
Sonralar Sidqi Ruhulla hər dəfə
evimizin yanından keçib çayxanaya gedəndə,
yaxınlaşıb salam verərdim. O da amiranə səslə
deyərdi: “Əleykümə salam, oğlum, kimin oğlusan?”
Deyərdim, Qasım kişinin
oğluyam.
Gülümsəyib yoluna davam edərdi.
Belə-belə teatr sənətinə marağım
günü-gündən artdı.
İlk dəfə səhnədə
Orta məktəbdə oxuyarkən
dram dərnəyinə yazılan Mirzə ilk dəfə səhnəyə
Üzeyir Hacıbəylinin “O olmasın, bu olsun” əsərindəki
Sərvər rolu ilə çıxır. Səhnəyə
çıxanda həyəcandan büdrəsə də,
özünü ələ alıb rolunu sonacan ifa edir.
Sonralar bu balaca səhnədə
Sabit Rəhmanın “Toy”, Üzeyir bəyin “Arşın mal
alan”ında rollar oyanır. Bir müddətdən sonra isə
onu Buzovna qəsəbəsindəki İsmayıl Xudaverdiyevin
rəhbərlik etdiyi Xalq Teatrına dəvət edirlər. Bu
teatrda həvəskarlarla yanaşı incəsənət
institutunun tələbələri də iştirak edirdi. Mirzə
bu teatrda C.Cabbarlının “Aydın” əsərində Novruz
bəy rolunu oynayır və ilk dəfə qəribə hisslər
keçirir: “Orada elə bir ab-hava vardı ki, mən
doğrudan da özümü teatrın içində hiss elədim,
teatrın nə olduğunu duydum. Gördüm, ağır,
amma şərəfli sənətdir...”
Qərarı qəti idi,
ömrünü aktyorluq sənətinə həsr edəcəkdi.
İki il sənədlərini M.Əliyev adına Azərbaycan
Dövlət İncəsənət İnstitutuna versə də,
yalnız üçüncü il, Mehdi Məmmədov, Adil
İsgəndərov, Rza Təhmasib kimi böyük sənətkarların
qarşısında qabiliyyət imtahanı verib institutun dram və
kino aktyorluğu fakültəsinə daxil olur. Xoşbəxtlikdən
Mehdi Məmmədovun kursunda oxuyur. 1975-ci ildə institutu bitirib
S.Rəhman adına Şəki Dövlət Dram Teatrına
göndərilir. M.F.Axundovun “Hacı Qara” tamaşasında
Hacı Qara rolunu oynayıb hərbi xidmətə yollanır.
Hərbi xidməti başa vurandan
sonra, 1977-ci ildə M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət
İncəsənət İnstitutunun nəzdində Məlik
Dadaşovun rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən
“Tədris” teatrında işləyir. Bu teatr gənc aktyor
üçün sınaq meydanı olur. “Rejissorumuz Vaqif
İbrahimoğlu idi. Mən ondan səhnənin sirlərini
öyrənmişəm” - deyən Mirzə Ağabəyli
1982-ci ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrına
dəvət olunur.
Ən
sevimli rollar
- Böyük aktyorlarla bir teatrda
çalışmaq həm şərəflidir, həm də
məsuliyyətli. O zaman Akademik Dram Teatrının səhnəsində
Hökumə Qurbanova, Məmmədrza Şeyxzamanov,
İsmayıl Dağıstanlı, Məhluqə Sadıqova,
İsmayıl Osmanlı, Vəfa Fətullayeva, Fuad Poladov, Səməndər
Rzayev və neçə-neçə böyük sənətkarlar
vardı. Bizə tamaşalarda kiçik rollar versələr də,
bunu özümüz üçün böyük şərəf
sayırdıq.
O, böyük teatrın səhnəsində
Şeksprin “Maqbet” əsərində Qatil, Nəriman Həsənzadənin
“Atabəylər” pyesində Sərkərdə rollarını
yaradır. Bir ildən sonra Mirzə İbrahimovun “Közərən
ocaqlar” əsərində o, Qocu Mirzoppa rolunun öhdəsindən
məharətlə gəlir. Ağakişi Kazımov İlyas Əfəndiyevin
“Büllur sarayda” pyesində Mirzə Ağabəyliyə Fariz
rolunu verir.
1986-cı ildə isə
Ağakişi Kazımov Akademik Dram Teatrının ən
uzunömürlü tamaşalarından biri olan “Vaqif”
tamaşasını yenidən səhnəyə qaytarır və
təlxək rolunu Mirzə Ağabəyliyə həvalə
edir. Uzun illər Məmmədsadığın yüksək məharətlə
oyandığı təlxək rolunu Mirzə Ağabəyli
özünəməxsusluqla oynayır və bu rol
tamaşaçılar, teatr ictimaiyyəti tərəfindən
bəyənilir.
Çox illər keçəndən
sonra belə aktyor, teatrda oynadığı Fariz və təlxək
rollarını teatrda yaratdığı ən sevimli
rolları kimi xatırlayır...
...Televiziyada “Səhər
görüşləri”, “Hekayə axşamları”nda tez-tez
çıxış edən aktyoru günlərin birində
Şahmar Ələkbərov “Qəzəlxan” filminə dəvət
edir.
- Mənə sənətdə ilk əlifbanı
öyrədən Mehdi Məmmədov olub, kinoda isə
Şahmar Ələkbərov. 40 yaşında ilk dəfə
Şahmar Ələkbərov məni kinoya dəvət etdi.
Dedi ki, Əliağa Vahidin həyatından film çəkirik,
bütün aktyorlar tapılıb, Əliağa Vahidin
yaxın dostu olan Ağahüseyn roluna aktyor tapa bilmirik. Beləliklə,
ilk dəfə “Qəzlxan” filminə çəkildim.
Kinoda tale Mirzə Ağabəylinin
üzünə gülür. Şahmar Ələkbərov
Bakı milyonçusu Ağamusa Nağıyevin həyatından
bəhs edən filmdə onu baş rola dəvət edir. Ancaq
Şahmar Ələkbərov qəfildən
dünyasını dəyişir. Ssenari, rejissor, aktyorlar dəyişsə
də, Ağamusa Nağıyev rolu yenə də Mirzə
Ağabəyliyə həvalə olunur. Beləliklə, 1995-ci
ildə “Yük” filmi istehsalata buraxılır. 1996-cı ildə
isə “Yük” filmi Beynəlxalq kino festivalına dəvət
olunur və filmi 11 ölkə alır. Ağamusa
Nağıyev rolunu yüksək məharətlə yaradan Mirzənin
bu rolu ən yaxşı rollarından biri olur.
Teatr həmişə öndə olub
Mirzə Ağabəyli sonralar Oqtay
Mirqasımovun “Ovsunçu” filmində Xəstə Qasım ,
Elxan Qasımovun “Biz qayıdacağıq” filmində Yusif baba,
Nicat Feyzullayevin “Küçələrə su səpmişəm”
filmində Kərim müəllim, Fikrət Əliyevin
“Ölüm növbəsi” filmində Məcid kişi və
digər ekran obrazları yaradır.
“Sənət üçün
ömrü verməyə dəyər. Elə vaxt olur ki, bir
ildə 60 il ömür yaşayırsan, elə də olur ki,
60 ildə bir ilin ömrünü yaşaya bilmirsən. Mən
elə bilirəm ki, mənalı ömür
yaşamışam. 2009-cu ildə mənə Əməkdar
artisti adı verdilər. Mən bu adla fəxr edirəm” - deyən
Mirzə Ağabəyli, görəsən, qəlbən teatra,
yoxsa kinoya daha yaxındır.
- Teatra borcluyam, çünki
teatrda ilk addımlarımı atmışam, böyük sənətkarlardan
teatrın sirlərini öyrənmişəm. Teatr həmişə
öndə olub, o mənada ki, teatr canlı sənətdir,
tamaşaçı ilə ünsiyyətdəsən,
tamaşaçının nəfəsini hiss eləyirsən.
Amma kino soyuq sənətdir. Kinonun yaxşı tərəfi
budur ki, uzunömürlüdür, pis tərəfi isə
budur ki, hər hansı bir səhvi düzəltmək
mümkün deyil. Teatrı da, kinonu da sevirəm.
Çünki aktyorun ən böyük arzusu rol oynamaqdır.
Kino fəaliyyəti ilə
bağlı 1992-ci ildən C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm”
kinostudiyasında çalışan Mirzə Ağabəyli
2008-ci ildə yenidən Milli Dram Teatrına dəvət olunur.
Mirzə Ağabəyli bu gün
yenə də doğma teatrındadır. Ancaq kino da onun
həyatının bir
parçasıdır. Səhnədə də, kinoda da neçə-neçə
obrazlar yaratmaq arzusundadır. Deyir ki,
mən qəmi özümdən qovan adamam. Şəhərdə evim yoxdur, maşınım yoxdur, amma bunların heç birini özümə dərd eləmirəm. Pulun, şəraitin
olmaz, yaxşı dostların olar. Həmişə inanmışam
ki, sabah
bu gündən yaxşı olacaq. Bu sənəti seçdiyim
üçün heç
vaxt peşman olmamışam. Tamaşa özü
bir məktəbdir.
Tamaşa başa çatanda
tamaşaçı alqışı
bütün əzabları,
əziyyətləri, yorğunluğu
yuyub aparır. Bax o zaman aktyor
yaşayır...
Təranə Vahid
Mədəniyyət.-
2010.- 6 oktyabr.- S. 7.