Turizm təhsilində dərslik məsələsi

Ölkəmizdə turizm sektorunun inkişafı bu sahə üzrə ixtisaslı kadr hazırlığının da təkmilləşməsini zəruri edir. Bu baxımdan Azərbaycanda turizm profilli ali və orta ixtisas təhsilli məktəblərdə hazırda rast gəlinən çətinliklərdən biri də ana dilimizdə dərs vəsaitlərinin yetərli səviyyədə olmamasıdır.

Tələbələr dərslik çatışmazlığından şikayətlənirlər

Mütəxəssislərin fikrincə, dərslik məsələsi Azərbaycan turizm təhsilində ən ciddi problemlərdən biridir. Turizm İnstitutunun Turizmin təşkili və idarə edilməsi kafedrasının müdiri Bahadur Bilalov deyir ki, hazırda tələbələr az sayda dərsliklərdən istifadə edə bilirlər: «Turizm İnstitutu fəaliyyətə başladığı gündən tədris prosesinin dərslik və dərs vəsaiti ilə təmin olunması yönündə işlərini davam etdirir. Mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayevin təşəbbüsü ilə ATİ-nin kitabxanasına xeyli sayda dərs vəsaiti təqdim olunub. Bunların içərisində turizmlə bağlı müxtəlif ölkələrdə nəşr edilmiş kitablar var. Təbii ki, gələcəyin turizm işçiləri mütləq xarici dil bilməlidirlər və turizmlə bağlı ixtisaslarına uyğun materiallardan istifadə etməlidirlər».

Amma müsahibimiz etiraf edir ki, bu gün Azərbaycan dilində tədris materialı azdır və tələbələr də bundan əziyyət çəkirlər: «İnstitutun rəhbərliyi mövcud dərsliklərin Azərbaycan dilində tələbələrə çatdırılması yönündə müxtəlif planlar üzərində işləyir. Dəfələrlə elmi şurada bu məsələ müzakirə edilib. Rektor Cəfər Cəfərovun tapşırığı ilə kafedralarda işçi qrupları yaradılıb. Məqsəd kitabxanada olan dərs vəsaitlərinin ən vaciblərinin seçilib dilimizə tərcümə olunmasıdır».

İnstitut rəhbərliyi bu məsələdə bir çox çətinliklərlə qarşılaşır. Belə ki, dərsliklərin Azərbaycan dilinə tərcümə olunması üçün mütləq onların müəlliflərinin razılığı olmalıdır. Buna nail olmaq isə elə də asan başa gəlmir. Bundan əlavə, ATİ-nin kafedralarında Azərbaycan dilində dərs vəsaitlərinin hazırlanması istiqamətində işlər görülür.

Qeyd edək ki, B.Bilalovun özünün müəllifliyi ilə turizmin tarixinə aid dərs vəsaiti hazırlanıb tələbələrin istifadəsinə verilib: «Kafedranın müəllimi Vüqar Dərgahovun «Turizm ehtiyatları» kitabı dərs vəsaiti kimi işıq üzü görüb. Eyni zamanda turizmin əsasları fənn proqramına uyğun olaraq, müəllimlər arasında keçirilən bölgü əsasında yeni bir dərs vəsaiti hazırlanır. Bu vəsaitin növbəti tədris ilində birinci kurs tələbələrinin ixtiyarına verilməsi nəzərdə tutulur. Bütün bunlardan əlavə, biz çalışırıq ki, mümkün qədər əlimizdə olan imkanlardan istifadə edib tələbələrə bu problemin həllində yardımçı olaq».

Yerli müəlliflərin yazdığı vəsaitlərə daha çox ehtiyac var

Azərbaycan Hotel Kompleksləri Assosiasiyasının İdarə Heyətinin üzvü, Turizm İnstitutunun müəllimi Müzəffər Ağakərimov da turizm sahəsinə dair bir neçə kitabın müəllifidir. M.Ağakərimov bizimlə söhbətində dərslik probleminin həll edilməsi üçün bir neçə tövsiyəsi olduğunu dedi: «İndi istifadə edilən dərs vəsaitlərinin, turizmin müxtəlif istiqamətləri üzrə qəzetlərdə, jurnallarda çap edilmiş məqalələrin müəllifləri bir yerə toplaşıb bu məsələni birlikdə müzakirə etməli, problemin həlli yollarını aramalıdırlar. Hazırda Həbibə Sultanova, Samir Babazadə, Bahadur Bilalov, Səyavuş Yeqanlının müəllifi olduğu dərsliklərdən Turizm İnstitutunda, Bakı Dövlət Universiteti, Qərb Universiteti və digər turizm profilli fakültələri olan ali təhsil müəssisələrində vəsait kimi istifadə edilir. Amma bunlar çox azdır. Mənim təklifim odur ki, bu müəllifləri maddi baxımdan həvəsləndirmək üçün müxtəlif qeyri-hökumət təşkilatları layihələr çərçivəsində vəsaitlər ayırsınlar. Turizmin müxtəlif qolları və hotelçilik üzrə daha geniş və keyfiyyətli dərs vəsaitləri yazılmalıdır. Çünki dərslik yazmaq həm çətin, həm də məsuliyyətli bir işdir. Hər bir müəllif öz yazdığı fikrə görə cavabdehlik daşıyır. Yazılan dərs vəsaitləri ali təhsil ocaqlarının elmi şuralarında müzakirə edilməli və oradan keçməlidir. Mən turizmə dair üç kitabın müəllifiyəm. Bunlar «Mehmanxana təsərrüfatı», «Ekskursiya və ekskursiya bələdçisi» və «Hotel» kitablarıdır. Bu vəsaitlərin hər üçü Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya kafedrasının elmi şurasında müzakirə edildikdən sonra dərs vəsaiti kimi tövsiyə olundu».

Xarici müəlliflərin vəsaitlərinin dilimizə tərcümə edilməsi məsələsinə isə M.Ağakərimovun münasibəti fərqlidir: «Xarici dildə olan dərs vəsaitlərinin Azərbaycan dilinə tərcüməsi lazımdır. Amma burda bir neçə məqamı da xüsusilə nəzərə almaq lazımdır. Birincisi, bu ədəbiyyatlarda turizm sahəsinə aid elə terminlər var ki, onların dəqiq tərcüməsini vermək mümkün deyil. Bizim öz müəlliflərimizin yazdığı vəsaitlər Azərbaycanda turizmin inkişafına daha çox kömək edər. Çünki hər ölkənin öz coğrafiyası, öz təbiəti və xarakterik turizm potensialı var. Öz müəlliflərimizin yazdığı kitablarda regionlarımız haqqında, onlarda turizmi necə qurmaq, necə inkişaf etdirmək, Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində infrastrukturu necə qurmağın yolları haqqında fikirlər öz əksini tapır. Yəni bu kitablar sırf ölkəmizin turizm imkanlarını əks etdirəcək».

ATİ-nin kitabxana fondu 5 mini keçib

ATİ-nin rektoru Cəfər Cəfərovun dediyinə görə, ixtisas ədəbiyyatı baxımından Turizm İnstitutunun kitabxanası ölkədə birincidir. Digər fənlər üzrə isə tələbələr başqa kitabxanalara müraciət edə bilərlər: «Bizim kitabxana fondumuz artıq beş mini keçib. Bunların da xeyli hissəsi ixtisasa aiddir. Rus, ingilis, alman dillərində olan kitablarımız da var. Dövlət Dillər Universiteti məktəbləri istisna olmaqla, heç bir ali təhsil ocağında bizim institutdakı qədər xarici dilə dərs saatı ayrılmır. Bir tələbə təhsil müddətində 3000 saatdan çox dərs keçir. Bunun 1000 saata yaxını dil dərsləridir. Biz çalışırıq ki, tələbələr xarici dildə olan ədəbiyyatlardan istifadə etməyə meyilli olsunlar. Çünki turizm sektorunda çalışan hər bir insan xarici dil bilməlidir. Bəzən elmi şuranın iclaslarında belə bir haqlı sualla qarşılaşıram ki, menecment ixtisası üzrə oxuyan tələbənin vaxtını ixtisasdan çox dil dərslərinə sərf etməsi nə qədər doğrudur? Amma hələlik buna məcburuq. Çünki dili bilmədən turizm biznesində işləmək qeyri-mümkündür».

Fəxriyyə Abdullayeva

Mədəniyyət.- 2010.- 3 sentyabr.- S. 9.