Milli Kitabxana fəaliyyətini genişləndirir

Mirzə Fətəli Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası keçmiş sovet məkanında ən böyük kitab xəzinələrindən biridir. 1923-cü ildə fəaliyyətə başlayan, zəngin tarixə malik olan kitabxana bu gün ölkəmizin kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq və kitabşünaslıq sahəsində aparıcı mədəniyyət müəssisəsinə, ölkənin bütün kitabxanaları üçün elmi-metodiki mərkəzə çevrilib.

Milli Kitabxana oxuculara kompleks xidmət göstərir. 2003-cü ildən kitabxanada avtomatlaşdırılmış idarəetmə sisteminin tətbiqinə başlanılması mədəniyyət ocağının fəaliyyət imkanlarını genişləndirib. Buraya elektron kataloqun tərtibi, elektron kitabxananın təşkili, oxucuların qeydiyyatı, kitab verilişi, kitab fondunun komplektləşdirilməsi, milli biblioqrafiyanın və respublikanın bütün iri kitabxanalarının toplu kataloqunun yaradılması, yəni bütün kitabxana proseslərinin avtomatlaşdırılması modulları daxildir. İndiyədək avtomatlaşdırma işinə uyğun olaraq kitabxananın vacib sahəsi olan elektron kataloqun tərtibi aparılıb. Elektron kataloqla yanaşı Milli Kitabxanada kitab fondlarının elektron versiyasının, yəni kitabların mətninin kompyuter yaddaşına köçürülməsi işi davam etdirilir.

Yeni xidmət sahələri yaradılır

Son illərdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının kitabxana işinə tətbiqi ilə əlaqədar olaraq Milli Kitabxanada «Kitabxana işinin avtomatlaşdırılması və informasiya texnologiyaları», «Elektron informasiya xidməti», «Elektron resurslarının yaradılması», «Kitabxana işçilərinin təlim və tədris mərkəzi» kimi yeni şöbələr açılıb. Paralel olaraq mövcud şöbələrin fəaliyyəti genişləndirilib, yeni xidmət növləri yaradılıb. Not nəşrləri və səsyazmaları şöbəsi 1960-cı ilə qədər Xidmət şöbəsinin bölməsi kimi fəaliyyət göstərib. 1961-ci ildə isə ayrıca Not-musiqi şöbəsi yaradılıb. Hazırda şöbənin fondunda 121 mindən artıq not nəşrləri toplanılıb. 244 000 nüsxə ədəbiyyatı olan ümumi fondda 200 000 not materialları, 30 000 səs yazmaları (qrammofon valları), 4000-ə yaxın not və səhnə əsərlərinin əlyazmaları, 10 000 nüsxə musiqi haqqında kitablar saxlanılır.

Not nəşrləri və səsyazmaları şöbəsinin müdiri Tamilla Məmmədova deyir ki, son illər şöbə fəaliyyətini genişləndirib: “2005-ci ildə şöbəmizə yeni texnikalar verilib. Əvvəllər oxucu gəlib köhnə aparatlarla musiqiyə qulaq asmalı olurdusa, artıq bu gün müasir texnika vasitəsilə musiqiləri dinləmək imkanı var. Hazırda fonotekada olan qrammofon vallarının disklərə köçürülməsi prosesi aparılır. 850-dən artıq qrammofon valı - milli musiqi ədəbiyyatı nümunələrinin səs yazıları disklərə köçürülüb. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə bu işin uğurla davam etdiyini deyən T.Məmmədova burada zəngin qızıl fondun olduğunu, fondda 30 minə yaxın qrammofon valının qorunduğunu deyir. “Hər bir oxucu bura gəlib sərbəst şəkildə musiqi dinləyə, ona lazım olan musiqi ədəbiyyatı ilə tanış ola, diferensial xidmətdən istifadə edə bilər. Not nəşrlərinin evə aparılmasına icazə verilmədiyindən əvvəllər istifadəçi həmin nəşrləri əl ilə köçürməli olurdu. İndi oxucuya lazım olan not əsərlərinin surətlərini kitabxanada asanlıqla əldə edə bilərlər”.

Kitabxanaya gəlmədən virtual kitab sifarişi

Milli Kitabxanada olmayan kitabların, dissertasiyaların Rusiya Dövlət Kitabxanasından elektron sifarişini vermək mümkündür. Bu barədə məlumat verən Elektron informasiya xidməti və kitabxanalararası abonement şöbəsinin müdiri Şahnaz Mirəhmədova kitabxananın öz oxucularına hər gün bir saat internetdən pulsuz istifadə etmək imkanı yaratdığını bildirdi. Kitabxanada virtual sifariş də mümkündür: “Oxucu kitabxanaya gəlmədən, öz iş yerində və ya evində kitabxananın elektron ünvanına daxil olaraq elektron kataloqdan istifadə edə, istənilən kitabı sifariş verə bilər. 1993-cü ildən bugünədək nəşr olunan bütün kitablar kataloqda yer alıb. Həmin ilə qədər kitablar kataloqda olmadığından oxucu elektron sifarişlə ona lazım olan kitabı, kitabxanaya nə vaxt gələcəyi haqqında məlumatları bizə göndərir, kitabxana əməkdaşları da həmin kitabı tapır və oxucu vaxt itkisinə yol vermədən özü üçün müəyyənləşdirilmiş vaxtda gəlib ondan istifadə edir”.

Nadir kitablardan istifadə üçün xüsusi icazə lazım deyil

Kitabxanada nadir və qiymətli kitabların elektron versiyasından lokal şəbəkədə istifadə etmək imkanı da yaradılıb. Elektron informasiya xidməti və Kitabxanalararası abonement şöbəsinin müdiri Ş.Mirəhmədova deyir ki, əvvəllər nadir kitabları nəinki aparmağa, hətta zədələnməməsi üçün oxumağa da icazə verilmirdi. Bunun üçün xüsusi icazə tələb olunurdu: “Artıq oxuculara nadir kitablar fondunda kitabların elektron forması təqdim olunur. Hər bir oxucu burada həmin nadir kitablardan lokal şəbəkədə istifadə edə bilər”.

Ceyhun

Mədəniyyət.- 2010.- 17 sentyabr.- S. 8.