“Teatrın gələcəyi
bu sənəti ürəkdən sevən insanların əlindədir”
Əliqismət
Lalayev: “Əsas odur ki, teatrda islahatları hər birimiz
özümüzdən başlamalıyıq”
“Azərbaycan
teatrı 2009-2019-cu illərdə» Dövlət Proqramına
uyğun olaraq başlanan islahatlar ölkənin bütün
teatrlarında yeni keyfiyyət dəyişikliklərini nəzərdə
tutur. İslahatların ilk olaraq başladığı
Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında bu prosesin gedişi barədə
kütləvi informasiya vasitələrində xeyli
işıqlandırılıb. Bəs digər teatrlarda
Dövlət Proqramının icrası ilə bağlı
hansı işlər görülür? Bu barədə təcrübəli
teatr təşkilatçısı, Azərbaycan Dövlət
Musiqili Komediya Teatrının direktoru Əliqismət Lalayevlə
söhbətləşdik.
- Əliqismət müəllim,
öncə ölkənin teatr həyatında başlanan
islahatlar barədə fikirlərinizi eşitmək istərdik...
- Ölkəmizin qaynar mədəni
həyatında teatr sənəti sahəsində
islahatların xüsusi yeri var. Bu islahatlar bizdən çox
böyük məsuliyyət tələb edir.
İslahatların ilkin mərhələsində Gənc
Tamaşaçılar Teatrının rus bölməsinin Rus
Dram Teatrına köçürülməsi, Kamera
Teatrının, Gənclər Teatrının Gənc
Tamaşaçılar Teatrında birləşdirilməsi
gözəl nəticələr verdi. Hər iki teatra yeni nəfəs,
yeni qüvvə gəldi. Bu, hər iki teatrın
repertuarında da müsbət nəticəsini göstərdi.
Akademik Milli Dram
Teatrında islahatlar davam edir, teatra yeni qüvvələr cəlb
edilib. Nəticəsini yəqin ki, yaxınlarda görəcəyik,
inşallah.
Mədəniyyət və Turizm
Nazirliyi əlindən gələn hər şeyi edir ki,
yaradıcı insanlar istedadlarını hərtərəfli
ortaya qoya bilsinlər. Bir baxın, teatr sənətində nə
qədər azad və geniş yaradıcılıq məkanı
yaranıb? Görün aktyorların özləri
üçün də nə qədər imkanlar
açılıb?! Aktyorlar ayrı-ayrı teatrlara dəvət
olunurlar. Rejissorlar hətta aktyorları başqa-başqa
teatrlardan seçə bilirlər. Bu islahatlar, şübhəsiz
ki, milli teatrımızın daha da inkişafına xidmət
edir. Amma əsas odur ki, bu islahatları bizim teatrda olduğu
kimi, hər birimiz özümüzdən
başlamalıyıq.
- Nəyi nəzərdə
tutursunuz?
- İdarəçilikdə bu sərbəstlikdən
və azadlıqdan səmərəli istifadə etməyi.
Baxın görün, son illər hansı uğurlara sahib
olmuşuq? Bu gün teatrımızın fəaliyyətini
yaxşılaşdırmaq üçün bir çox
tanınmış sənət adamları və gənc
yaradıcı qüvvələr tamaşaların
hazırlanmasına cəlb olunublar. Xalq artistləri Yaşar
Nuri, Şükufə Yusupova, Məleykə Əsədova,
Valeh Kərimov, Təranə Muradova, əməkdar artistlər
Naibə Allahverdiyeva, Anar Şuşalı, istedadlı aktyor
Qurban İsmayılov, dirijor, Əməkdar incəsənət
xadimi Yalçın Adıgözəlov, rejissorlar - əməkdar
incəsənət xadimləri Bəhram Osmanov, Əsgər Əsgərov,
Oruc Qurbanov, gənc rejissorlar Mikayıl Mikayılov, Nicat
Kazımov, Elvin Mirzəyev, sənətşünaslıq
doktoru, professor Məryəm Əlizadə, habelə
Gürcüstandan rejissor Qoça Kapanadze, rəssamlar Lomqul
Murusidze, Ketevan Titişvili, Tamuna Maçaraşvili,
Rusiyanın Xalq artisti, «Qızıl Maska» milli mükafatı
laureatı, professor Kiril Savelyevic Strecnevin tələbəsi, gənc
rejissor Serqey Yunqans və başqaları ilə əməkdaşlıq
bizə çox şey verir.
Biz məhz gənc yaradıcı
qüvvələrin gücü ilə dahi Üzeyir Hacıbəylinin
«Arşın mal alan» əsərini müasir tələblər
səviyyəsində tamaşaya qoyduq. Rejissor Elvin Mirzəyevin
quruluşunda hazırlanan bu məşhur səhnə əsərinin
bütün yaradıcıları gənclər idi. Onu da qeyd
edim ki, «Arşın mal alan» tamaşası ölkəmizin
teatr mühitində ən uğurlu səhnə əsəri
kimi mükafata layiq görüldü. Tamaşa həm Azərbaycan,
həm də rus bölmələrində oynanılır.
Təməlini Üzeyir Hacıbəylinin
qoyduğu teatrın repertuarında bir neçə il öncəyə
qədər dahi bəstəkarın bir əsəri belə
yox idi. Bu gün Üzeyir bəyin «O olmasın, bu olsun»,
«Arşın mal alan» və «Ər və arvad» komediyaları
teatrın simasıdır. Biz ilk dəfə olaraq bir il bundan
öncə dünyanın 50 ölkəsinin
qatıldığı Beynəlxalq Teatr Bayramında -
İranda keçirilən Fəcr festivalında Azərbaycanı
«O olmasın, bu olsun» tamaşası ilə təmsil etdik. Onu
da deyim ki, festival daha çox tamaşaçı cəlb etmək
üçün məhz bizim tamaşa ilə
açıldı. Bütün tamaşalar bir dəfə
göstərildiyi halda, «O olmasın, bu olsun» iki dəfə
göstərildi və festivalın ən yüksək
mükafatına layiq görüldü.
2010-cu ildə bizim ən uğurlu
tamaşalarımızdan biri də dünya şöhrətli
bəstəkar İmre Kalmanın «İddialı
qaraçı» operettası oldu. Bu əsər Azərbaycan
tamaşaçılarına yaxşı tanışdır.
Müxtəlif illərdə teatrımızın rus bölməsində
uğurla göstərilib. Biz yubiley tamaşalarımız
arasında «İddialı qaraçı»nı da görmək
istədik və əsərin qəhrəmanlarını Azərbaycan
dilində danışdırmağı qərara aldıq.
Klassik Avropa operettası ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilində
təqdim olundu. Bu, artıq tarixə dönmüş bir hadisədir.
Keçən ay premyerası olan
«Evlənmə» tamaşası bütünlükdə milli
teatrımızın uğurudur. Tamaşa, əlbəttə,
bəzi xırda nöqsanlardan xali deyil. Amma ümumilikdə
çox uğurlu alınıb və bir sıra elə məziyyətləri
var ki, teatrımız doğrudan da bununla öyünə bilər.
Bizim teatrda ilk dəfə böyük rus
yazıçı-dramaturqu Nikolay Vasilyeviç Qoqolun əsəri
səhnəyə qoyuldu. Bu, Azərbaycan səhnə sənətində
yaxşı tanınan Əməkdar incəsənət xadimi
Bəhram Osmanovun bizim teatrda ilk işi oldu. Dramatik aktrisa kimi
tamaşaçı qəlbində öz yeri olan xalq artistləri
Şükufə Yusupova, Məleykə Əsədova, aktyor
Qurban İsmayılov ilk dəfə olaraq Musiqili Komediya
Teatrının səhnəsinə gəldilər.
Tanınmış gülüş ustaları Arif Quliyevlə,
Elçin Həmidovla (Allah ona rəhmət eləsin),
Çingiz Əhmədovla eyni tamaşada
çıxış etdilər. Mən deyim ki, bu addım,
doğrudan da hər iki aktrisadan böyük cəsarət tələb
edirdi və onlar bunu bacardılar. Səhnə tərtibatındakı
səliqə-sahman (rəssam Nabat Səmədova) diqqəti
çəkdi. Bu tamaşa ilə Musiqili Komediya Teatrı da yalnız
operetta səhnəyə qoymaq kimi «böyük boyunduruqdan»
qurtuldu.
Bu gün Rusiyanın Musiqili Komediya
Teatrlarında ən müxtəlif janrlarda tamaşalar səhnələşdirilir.
Biz isə bu çərçivələrdən
çıxa bilmirdik. Nəhayət ki, bunu bacardıq. «Evlənmə»nin
uğuru hamını düşünməyə vadar etdi ki, sən
demə, belə də olarmış.
Ötən il bizim teatrın nəzdində
Uşaq Yaradıcılıq Studiyası yaradıldı.
İlin əvvəlindən fəaliyyətə başlayan
studiya teatr mədəniyyətini təbliğ etmək, teatra
kütləvi marağı artırmaq işində əhəmiyyətli
rol oynayıb. Studiya müasir və milli səhnə sənətinin
hərtərəfli inkişafını təmin etmək məqsədilə
teatr sənətinə maraq göstərən, xoreoqrafiya,
vokal, aktyorluq və ifaçılıq sahəsində
xüsusi bacarığı olan uşaqların səhnəyə
cəlb olunmasına, novator səhnə formalarının tətbiqinə,
habelə operetta janrında yaradıcılıq
axtarışları aparan gənc ifaçılar və
müəlliflər nəslinin yetişdirilməsinə zəmin
yaratdı. Yaradıcılıq studiyası üzvlərinin
xarici ölkələrə səfərləri balaca
ifaçıların uğurlarından xəbər verir.
Teatrımız ölkə prezidentinin 18 may 2009-cu il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə» Dövlət Proqramına uyğun olaraq xarici ölkələrin teatrları ilə əlaqələrin qurulması istiqamətində məqsədyönlü iş aparır. İstedadlı gənclərin yaradıcılığının dəstəklənməsi, xüsusən teatr rejissorluğu sahəsində qabaqcıl ölkələrin təcrübəsindən istifadə edilməsi və teatrda çalışan gənc kadrların peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə teatrın ayrı-ayrı əməkdaşları müəyyən müddətə xarici ölkələrə ezam olunur və başqa dövlətlərin teatrlarında təcrübə keçirlər. Gənc rejissor, tamaşaçılara Ü.Hacıbəylinin «Arşın mal alan» komediyasının quruluşu ilə yaxşı tanış olan Elvin Mirzəyev ixtisasını artırmaq üçün Yekaterinburqa - Sverdlovsk Dövlət Akademik Musiqili Komediya Teatrına göndərildi. Teatrımızda “Milyonçunun dilənçi oğlu” tamaşasına quruluş verən gənc rejissor Mikayıl Mikayılov isə ötən il Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə Novosibirsk Musiqili Komediya Teatrında təcrübə keçdi. Teatrın əməkdaşları - dekorçu rəssam Elgün Vəliyevlə işıqçı Tural Şərifov isə dünya şöhrətli Robert Sturuanın rəhbərlik etdiyi Ş.Rustaveli adına Akademik Dram Teatrında təcrübə keçmək üçün Tbilisiyə ezam olundular. Bütün bunlar teatrımızın gələcək inkişafına xidmət edən tədbirlərdir.
- Sizin sənətçilər də başqa teatrlara dəvət olunurmu?
- Əlbəttə, bu gün Akademik Opera və Balet Teatrının səhnəsində Fərid Əliyev, Ələkbər Əliyev, Ağaxan Şərifov, Firuz Məmmədov və başqa aktyorlarımız müxtəlif tamaşalarda çıxış edirlər. Opera teatrının aparıcı səhnə ustalarından biri olan Əməkdar artist İnarə Babayeva bizim teatrda bir sıra tamaşalarda maraqlı obrazlar yaradıb. Teatrın baş dirijoru Nazim Hacıəlibəyov Akademik Opera və Balet Teatrının müxtəlif tamaşalarına dirijorluq edir. Martın 27-də Opera Teatrında bizim aparıcı solist Ramil Qasımov “Koroğıu” operasında Koroğlu partiyasını ifa etdi. Nazim müəllim isə həmin tamaşanın dirijoru idi. Bunlar mədəni həyatımızda böyük hadisədir. Buna ancaq sevinirəm və qürurla deyirəm ki, biz bunları da bacarırıq.
Ümumiyyətlə, bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, islahatların nəticəsi olaraq Azərbaycanda möhtəşəm bir teatr məkanı formalaşır. İstedadlı insanlarda özlərinə bir inam yaranır. Hansı teatrda işləmələrindən asılı olmayaraq, onların yalnız bir sevgili güvənc yeri var - Azərbaycan Teatrı. Bu teatrın gələcəyi isə istedadlı, bacarıqlı və bu sənəti ürəkdən sevən insanların əlindədir. Mən buna inanıram.
Lalə Bağırzadə
Mədəniyyət.- 2011.- 8 aprel.-
S. 7.