“Mədəni
əlaqələrimiz həm də xalqlarımızın mənəviyyatı
ilə şərtlənir”
Teymuraz Şaraşenidze: “Zəngin
mədəniyyətimizi dünyaya təqdim etmək istər
Gürcüstan, istərsə də, Azərbaycan
üçün çox vacibdir”
Qonşu Gürcüstanla Azərbaycan
arasında əlaqələrin kökləri qədim dövrlərə
gedib çıxır. Qafqaz xalqları olaraq bir çox dəyərləri
bölüşürük. Bu dəyərlər nəinki mədəniyyət
sahəsində, hətta adət-ənənələrimizdə
də özünə yer alıb. Gürcüstanın Azərbaycandakı
fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Teymuraz
Şaraşenidze ilə müsahibəmizdə bu mövzuda bir
sıra məqamlara toxunduq.
- Cənab səfir,
Gürcüstanla Azərbaycan arasında münasibətlərin
qədim tarixi var. Bizi birləşdirən məqamlar
çoxdur. Məsələn, elə götürək hər
iki ölkənin tarixində yer alan Böyük İpək
Yolunu. Bu yol həm Gürcüstandan, həm də Azərbaycandan
keçib. Tarixi prizmadan baxanda bugünkü münasibətlərimiz
necə görünür?
- Əlbəttə, Azərbaycanla
Gürcüstanın tarixi əlaqələri qədim
keçmişə gedib çıxır. Bizi tarixi İpək
Yolu ilə yanaşı, bir çox hadisələr, faktorlar
yaxınlaşdırıb. Bizim xüsusən də mədəniyyət
sahəsində çoxlu faydalı, səmərəli işlərimiz
var. Siyasi, iqtisadi əlaqələrdən başqa,
xalqlarımız arasında belə böyük qüvvə də
mövcuddur ki, bu da mədəni ünsiyyət adlanır. Azərbaycanla
Gürcüstan arasında mədəni əlaqələrin qədim
tarixi kökləri var. Ona görə də bizim
üçün bu əlaqələri daha da
yaxınlaşdırmaq və regionda vahid məqsədi
nümayiş etdirmək vacibdir.
Cənubi Qafqazda xristian və
müsəlman mədəniyyəti uzun əsrlər boyu
formalaşıb, bir-birindən yararlanıb və bu
coğrafiyada bütövlük yaradıb. Bu, bizim regionun
unikal mədəniyyətidir. Müasir dövrdə əlaqələrimizdə
olan mühüm məqamlara toxunsaq, mədəniyyət
günlərini misal göstərə bilərik. Məsələn,
2009-cu ildə Gürcüstanda Azərbaycan Mədəniyyəti
Günləri, 2010-cu ildə isə Azərbaycanda
Gürcüstan Mədəniyyəti Günləri
keçirildi. Bütün bunlar mədəni mübadilədir.
Biz təkcə incəsənət
sahəsində əməkdaşlıq etmirik, həm də məişət
mədəniyyətində, ünsiyyət mədəniyyətində
də əlaqələrimiz mövcuddur ki, bunlar da bizi birləşdirir.
Mənəvi əməkdaşlığımızı
xüsusi qeyd etmək istərdim. Qafqaz yalnız coğrafi cəhətdən
Qərblə Şərqin qovuşduğu yer deyil, o həm də
mədəniyyətlərin qovuşduğu bir məkandır.
Azərbaycanın mədəniyyət
xadimləri Gürcüstana tez-tez qastrol səfərlərinə
gəlir, mütəmadi olaraq mədəniyyət tədbirləri
keçirirlər. Teatr sahəsində əlaqələrimiz
inkişaf edir. Məsələn, bu yaxınlarda
Gürcüstan Dövlət Dram Teatrının heyəti
Bakıya, Azərbaycan Milli Dram Teatrının truppası isə
Tbilisiyə qastrol səfəri etdi.
Azərbaycan Akademik Milli Dram
Teatrı ilə Kote Marcanişvili adına Gürcüstan
Dövlət Dram Teatrı arasında əməkdaşlıq
haqqında müqavilə imzalandı. Düşünürəm
ki, birgə tamaşaların səhnələşdirilməsi
çox faydalı və səmərəli bir işdir. Bu da mədəniyyətin
bir istiqamətidir. Gürcüstanda teatr incəsənəti və
kino incəsənəti çox inkişaf edir. İncəsənətimizin
bir-birindən qarşılıqlı faydalanması, zənginləşməsi
prosesi gedir.
Məsələn, gürcü rəqsləri
Azərbaycanda konsert tədbirlərində ifa olunur. Bizim
üçün də muğam musiqisi çox maraqlıdır.
Bu, Azərbaycan mədəniyyətinin dəyəridir. Ona
görə də, mədəni əlaqələrimiz həm də
xalqlarımızın mənəviyyatı ilə şərtlənir.
Bütün Cənubi Qafqazı əhatə edən bir mədəni
irs də var ki, bu da aşıq musiqisidir. Cənubi Qafqazı
bu mədəni element birləşdirir. Aşıq musiqisi əsrlər
öncə yaranıb və bu günə qədər davam
edir. Ona görə də bizim mədəniyyətimizdə
yaxınlıq çoxdur.
- Necə
düşünürsünüz, bu əməkdaşlığın
inkişafı üçün nə etmək lazımdır?
- İlk növbədə qeyd edim
ki, əlaqələrimizdə çox zəngin ənənələr
var. Bu əməkdaşlıq həm ikitərəflidir, həm
də geniş miqyasda UNESCO çərçivəsində
inkişaf edir. Bu istiqamət hər şeydən əvvəl
mədəni irsdir. Məsələn, götürək Azərbaycan
və Gürcüstan ərazisində olan abidələri, kilsə
və məscidləri. Dövlət onlara yüksək səviyyədə
qayğı göstərir və bunun da böyük əhəmiyyəti
var. Qeyri-maddi mədəni irs sahəsində maraqlı olan
qeyd etdiyim aşıq musiqisidir. Əlaqələri inkişaf
etdirmək üçün əməkdaşlığımızı
genişləndirmək lazımdır. Azərbaycanla
Gürcüstanın sərhəd rayonlarının
teatrları arasında əməkdaşlıq, mübadilə
ilə bağlı planlarımız var. Böyük əhəmiyyətə
malik olan bu mübadilə sistemli proses olmalıdır. Azərbaycan
ərazisində gürcülər, Gürcüstanda isə azərbaycanlılar
yaşayır. Onların milli-mədəni eyniyyətinin
qorunub saxlanması, eyni zamanda, təmsil olunduqları cəmiyyətə
inteqrasiyaları üçün mövcud olan faktorlar var: mədəni
irs və mədəni ünsiyyət.
- Sizcə, gürcü mədəniyyəti
Azərbaycanda nə dərəcədə tanınır?
- Gürcüstan mədəniyyəti
təkcə bizimlə sərhəd rayonlarda deyil, eləcə
də Azərbaycanın digər yerlərində insanlara
yaxşı tanışdır. Məsələn, Azərbaycanda
tez-tez bizim rəssamların sərgiləri keçirilir.
Vaxtanq Kikabidze, Nino Katamadze və digər incəsənət
nümayəndələri Azərbaycana səfər edib. Həmçinin
gürcülərdə Azərbaycan mədəniyyəti
haqqında geniş məlumat var.
- Bakıya səfir kimi gəlməzdən
öncə Azərbaycan, onun tarixi, mədəniyyəti
haqqında nələri bilirdiniz?
- Əlbəttə, müəyyən
məlumata malik idim. Azərbaycanın çox maraqlı və
zəngin tarixi var. Bu ərazidə vaxtilə böyük
dövlət - Qafqaz Albaniyası, alban sivilizasiyası olub. Onun
təməli üzərində bir oyanış dövrü
başlayıb və yeni Azərbaycan mədəniyyəti
yaranıb. Öz dövrünün gözəl irsi olan
İçərişəhər çox maraqlı məkandır.
Onun qorunub saxlanılması və qiymətləndirilməsi təqdirəlayiqdir.
- Azərbaycanda olduğunuz qısa
müddətdə sizdə ölkəmiz, onun insanları
haqqında hansı təəssürat yaranıb?
- Azərbaycan XXI əsrin müasir
dövlətidir, sürətlə inkişaf edir. Sivil
dünyada formalaşan və qiymətləndirilən Qərb
dəyərləri həm Gürcüstanda, həm də Azərbaycanda
təsdiqini tapıb, möhkəmlənib. Bu baxımdan zəngin
mədəniyyətimizi dünyaya təqdim etmək istər
Gürcüstan, istərsə də, Azərbaycan
üçün çox vacibdir. Bu gün Azərbaycanda bu məsələyə
xüsusi diqqət verilir. Bakının demək olar ki,
bütün muzeylərinə getmişəm. Mən
gördüklərimdən çox təəccübləndim.
Bundan başqa mən sizin müasir incəsənətinizlə
də qürur hissi duydum. Bir neçə dəfə
Müasir İncəsənət muzeyində olmuşam. Azərbaycan
rəssamları güclü, maraqlı təsvir qabiliyyətinə
malik sənətkarlardır. Xalça muzeyi isə çox
heyranedicidir. Burada bütünlüklə Azərbaycan
xalçaçılıq ənənələri əks
olunub. Hər bir xalça zəngin təəssürat
yaradır. Xalça muzeyinin tikilməkdə olan yeni
binasının memarlıq quruluşu çox xoşuma gəlir:
bu bükülmüş xalçaya bənzəyir və
gözəl təqdimat yaradır. Gürcüstanda da
xalça toxuculuğu ənənələri var. Bilirsiniz ki,
xalçaçılıq ənənəsi Şərqdən
gəlir. Gürcüstan da, Azərbaycan kimi, Şərq mədəniyyətinin
bir parçasını təmsil edir. Bu baxımdan xalça
bizdə təkcə bədii incəsənət eksponatı
deyil. Hər bir ailədə gündəlik istifadə olunur.
Gürcüstanda da gözəl xalça nümunələri
var. Amma mənim daha çox Azərbaycan xalçaları
xoşuma gəlir.
- Fəaliyyətiniz dövründə
regionlarımıza səfər etmisinizmi?
- Altı aydır ki, Azərbaycandayam.
Bu qısa zamanda bəzi rayonlara baş çəkə
bilmişəm. Bölgələrdəki tarixi və görməli
yerlər, qədim məscidlər diqqətimi cəlb edib, məndə
dərin təəssürat yaradıb. Həm bir ölkəni
təmsil edən səfir kimi, həm də adi bir vətəndaş
kimi bu gözəllik və mədəniyyət məni valeh
edib. Gəncə çox xoşuma gəldi. Ona görə ki,
bu şəhər Gürcüstana yaxındır və burada
mədəniyyətlərimiz qovuşur. Bu gün də Gəncədə
gürcü mədəniyyətinin nümunələri var.
Tovuz, Qax, Şəki, Qəbələ də maraqlı yerlərdir
və çox xoşuma gəlib. Təəssüf ki,
Naxçıvana hələlik getmək imkanım olmayıb.
Çox istərdim ki, gedib o yerləri də görüm. Ona
görə ki, orada türk və Azərbaycan mədəniyyətinin
zəngin elementlərini görəcəyəm. Mən uzun
müddət Türkiyədə işləmişəm, ona
görə də türk mədəniyyəti mənə
çox yaxındır.
- Bakıda diqqətinizi hansı
tarixi, gəzməli yerlər cəlb edir?
- Müasir Bakı çox
xoşuma gəlir. Bu şəhərdə inşa edilən
müasir tikililəri, yeni salınan parkları, fəvvarələri
çox bəyənirəm. Boş vaxtlarım az-az olur. Vaxt
tapanda mütləq teatra, muzeyə gedirəm. İçərişəhərin
küçələrində gəzmək, qədim abidələri
seyr etmək də xoşuma gəlir. Mən bu qədim məkanın
«Qədim şəhər» adlandırılmasını sevmirəm.
Məncə, «İçərişəhər» daha
yaxşı səslənir. Bu şəhərdə həmin
dövrlərə məxsus bütün sivilizasiya toplanıb.
Azərbaycan mədəniyyətinin böyük hissələri
məhz bu divarların arasındadır. Memarlıq
quruluşuna gəlincə, Şirvanşahlar sarayı olduqca
heyrətamizdir.
- Teatrdan, musiqimizdən necə,
zövq almaq imkanınız olub?
- Bir neçə dəfə Azərbaycan
Dövlət Opera və Balet teatrında olmuşam. Sizin opera
müğənniləri çox gözəl səsə
malikdirlər. Məşhur müğənni Rəşid
Behbudovun səsini xatırlayıram. Muğamı isə hələ
Azərbaycana gəlməzdən öncə, Kvemo-Kartlidə,
azərbaycanlıların kompakt yaşadıqları yerdə
eşitmişəm.
- Milli mətbəximizlə
aranız necədir?
- Azərbaycan milli mətbəxi
çox gözəldir. Xüsusilə, ət və balıq
yeməkləri xoşuma gəlir. Kalafuru da xoşlayıram,
- Bakını tərk edərkən
xatirə olaraq özünüzlə nə
aparacaqsınız?
- Qəlbimdə dostluq və
insanların qonaqpərvərliyini aparacağam.
Mehparə Sultanova
Mədəniyyət.-
2011.- 27 iyul.- S. 5.