Çövkən:
at belində şücaət
Şəkidə keçirilən Milli Atüstü
Oyunlar Festivalında “ev sahibi” növbəti dəfə qalib
oldu
Mayın
6-dan 10-dək Respublika Atçılıq Turizm Mərkəzinin
Şəki filialında ümummilli lider Heydər Əliyevin
xatirəsinə həsr olunmuş Milli Atüstü Oyunlar
Festivalı keçirildi.
Azərbaycan xalqının
atüstü milli oyunlarının qorunub saxlanılması,
xalqımızın qeyri-maddi mədəni irsinin ayrılmaz
hissəsi olan qədim oyun ənənələrinin bərpası
və gənc nəsildə bu sahəyə marağın
artırılması, ölkəmizdə atçılıq
turizminin təbliği məqsədilə təşkil olunan
festival 2006-cı ildən keçirilir. Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyinin Respublika Atçılıq Federasiyası və
Respublika Atçılıq Turizm Mərkəzi ilə birgə
keçirdiyi festivalda nazirliyin Aparat rəhbərinin müavini
- Kadrlar şöbəsinin müdiri Cavanşir Cəfərov,
Mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri
Fikrət Babayev, şöbənin Qeyri-maddi mədəni irs
sektorunun məsləhətçisi Rəşad Əliyev,
şəhər və rayonların mədəniyyət və
turizm şöbələrinin rəhbərləri iştirak
edirdilər.
Doqquz
komandanın mübarizəsi
Çövkən, sürpapaq,
papaq və atüstü güləş oyunları üzrə
keçirilən festival Respublika Atçılıq Turizm Mərkəzinin
Şəki filialının yerləşdiyi Daşüz kəndində
baş tutdu. Festivalla bağlı əsl bayram ovqatı yaradan
hazırlıq işləri görülmüşdü.
Turnirin keçirildiyi məkanda Şəki Uşaq İncəsənət
Məktəbi şagirdlərinin atüstü milli
oyunlarımızı əks etdirən rəsmlərinin sərgisi
də tamaşaçılarda maraq doğururdu. 2010-cu ilin
dekabrında keçirilmiş Prezident Kuboku uğrunda V
çövkən milli oyununun nəticəsinə əsasən
bu dəfə iştirakçı komandalar üç qrupa
bölünmüşdülər: ”A” qrupu - Ağdam, Zaqatala,
Goranboy; “B” qrupu - Şəki, Qax, İsmayıllı; “C” qrupu
- Oğuz, Balakən, Yevlax.
Milli Atüstü Oyunlar
Festivalının açılış mərasimi mayın 7-də
keçirildi. Mərasimdən əvvəl Şəki Şəhər
İcra Hakimiyyətinin başçısı Murad
Cabbarlı, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin məsul
nümayəndələri Cavanşir Cəfərov, Fikrət
Babayev və digər qonaqlar Atçılıq Turizm Mərkəzində
yaradılan şəraitlə yaxından tanış oldular.
Tədbiri giriş sözü ilə
açan Şəki Şəhər Mədəniyyət və
Turizm Şöbəsinin müdiri Aydın İbrahimxəlilov
ölkəmizdə mədəniyyət sahəsinə göstərilən
diqqət və qayğıdan danışdı, milli
oyunların təbliğinin əhəmiyyətini
vurğuladı. Bildirdi ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin
xatirəsinə həsr olunan və ənənəvi olaraq
keçirilən festival gənc nəsildə milli mənəvi
dəyərlərə, doğma tarixə, milli mədəniyyətə
daha çox bağlılıq yaradır, mədəni irsə
marağı artırır. A. İbrahimxəlilov tədbiri
açıq elan etdi, iştirakçı komandalara uğurlar
arzuladı. Sonra Azərbaycanın Dövlət himni səsləndirildi.
Meydana dəvət olunan komandalar azarkeşlər
tribunasının və rəsmi kürsünün
önündən keçdilər.
Favoritlər bəlli idi: Şəki və Ağdam
Günəşli
hava iştirakçıların əsl mübarizə aparmağa
imkan verirdi. İştirakçılar
Ağdam və Şəki komandalarının daha çox
hazırlıqlı olduğunu bildirirdilər. Hərçənd bu sadəcə təxminlər
idi. Çövkən atüstü milli
oyunu üzrə ilk qarşılaşma Ağdam və Zaqatala
komandaları arasında baş tutdu. Oyun
Qarabağ təmsilçilərinin 4:0 üstünlüyü
ilə başa çatdı. Həmin gün Şəki
komandası Qax komandasının qapısına qalib gəldi:
6:0. Qrupun ən maraqlı oyunu isə Balakən
və Oğuz komandaları arasında baş tutdu. Maraqlı mübarizə şəraitində
keçən oyun 3:2 hesabı ilə balakənlilərin
üstünlüyü ilə başa çatdı. Bütün oyunlar boyu qara zurna sədaları
oyunçuları qələbəyə səsləyirdi.
Peşəkarlıq ildən-ilə artır
Festivalın
gedişi barədə iştirakçıların fikirlərini
də öyrəndik. Növbəti oyuna hazırlaşan
Qax komandasının üzvü Vüqar Kərimov mübarizənin
heç də asan olmayacağını deyir: “İndidən nəsə
demək tezdir. Atdan da, oyunçudan da çox
şey asılıdır. Oyunda iştirak
edən atlar xüsusi bəslənmə tələb edir.
Şəki, Balakən komandalarını ciddi rəqib
hesab edirəm”.
Onun komanda yoldaşı Elçin Əmranov
da söhbətə qoşulur: “Bundan əvvəlki oyunlarda
sürpapaqda III yer tutmuşuq. Çalışacağıq
ki, layiqincə mübarizə aparaq. İstərdik
ki, bizim rayonda da belə bir atçılıq turizm mərkəzi
yaradılsın. Mərkəz olsa
davamlı və sistemli məşğul olarıq. Əcnəbi turistlər də bu oyunlara maraq göstərirlər”.
Şəki komandasının
üzvü Vüqar Seyidov isə qələbənin
onların olacağına inanır: “Yarışlara ciddi
hazırlaşmışıq. İnanırıq
ki, ötənilki kimi, bu dəfə də festivalın qalibi
olacağıq. Balakən, Oğuz, Ağdam komandaları
da bizim qədər qələbəyə iddialıdır.
Hiss olunur ki, onlar da ciddi hazırlaşıblar”.
Oyunun hakimi Etibar Məmmədov da
komandaların ötənilkindən fərqli olaraq daha ciddi
mübarizə apardığını deyir: “Ötənilki
oyunlarda daha böyük hesablı qələbələr qeydə
alınırdı. Bu il komandalar daha məzmunlu
oyun göstərirlər. Görünür ki,
ciddi hazırlaşıblar”.
Milli
oyunlarımızın sadiq azarkeşləri
Milli atüstü
oyunları izləyənlər arasında müxtəlif
yaşlarda insanları görmək olurdu. 70
yaşlı Əmrah Əmrahov da oyunu izləyənlər
arasında idi. Ağdam komandasına
azarkeşlik edirdi. Mədəni irsimizin tərkib
hissəsi olan milli atüstü oyunların davamlı
keçirilməsinə sevinir. 50 ildən
artıq atçılıqla məşğul olan Firudin
Yaqubov isə milli oyunları izləmək üçün
Şəkiyə gəlib. Ancaq türk xalqlarında bu
tip oyunların olduğunu deyir.
Balakən Rayon Mədəniyyət
və Turizm Şöbəsinin müdiri Ruqiyyə Seyidova da
azarkeşlər arasındadır: “Bu oyunlar əsl el şənliyi
kimi keçirilir. Bu oyun
iştirakçılardan qüvvə, cəsarət tələb
edir. 2009-cu ildə Balakən komandası
sürpapaqda I yeri tutub. İstəyirik ki,
belə oyunları rayon daxilində də keçirək”.
Respublika
Atçılıq Turizm Mərkəzinin tibb bacısı Əsginaz
Quliyeva da oyunları maraqla izləyir. Oyunlarda
hələlik heç bir zədə olmadığını
deyir. “Ötənilki oyunlarda
iştirakçıların zədələri nisbətən
çox olurdu. Amma bu il
iştirakçıların peşəkarlığı
artıb. Oyunçular gərgin mübarizə
aparsalar da, bir-birinə hörmətlə yanaşırlar”.
Milli
oyunların əcnəbi izləyiciləri
Atüstü milli
oyunları izləyənlər arasında əcnəbilər
də vardı. İngilis Jovanna Burton
işi ilə bağlı Azərbaycanda fəaliyyət
göstərir. Daşüz kəndindən
avtomobillə keçərkən gənclərin at
üstündə top qovmağını görüb. Avtomobili kənarda saxlayıb izləyicilərə
qoşulub. Oyunu izləməkdən zövq aldığını
deyir: “Burada hər şey çox gözəldir, xüsusilə
atlar. Oyun da çox maraqlıdır. Bugünkü oyunları tam izləyə bilməyəcəyəm.
Çünki yol üstündəyik.
Ən
yaxşı oyunçu
Festivalda öz
gözəl və məzmunlu oyunu ilə seçilən
Oğuz komandasının kapitanı Rəhim Manafovun fədakar
mübarizə əzmini görməmək mümkün
deyildi. Onun özündən iki dəfə
canlı-cüssəli olan Balakən təmsilçisini
atüstü güləşdə atdan yerə salması
alqışlarla qarşılandı. Onun
sürpapaq oyununda dəfələrlə qol keçirməsi
isə Oğuz komandasını qalib etdi. Rəhim
Manafov həm də şəxsi birincilikdə I yerə layiq
görüldü. Digər komandalar da onun
oyununu, top qovmasını, atüstü güləşdə
etdiklərini maraqla izləyirdilər.
Qədim
milli oyunlarımızın bərpası davam etdiriləcək
Respublika Atçılıq Turizm Mərkəzinin
direktoru Elman Qədirov milli atüstü oyunlar festivalına
böyük marağın olduğunu deyir: “İlk dəfə
atüstü milli oyunlara 8 komanda ilə
başlamışdıq. Amma artıq bu gün
16 bölgə ölkə daxilində keçirilən
çövkən milli oyunlarında iştirak etmək
üçün komanda yaradıb”. E.Qədirov
gələcəkdə digər atüstü
oyunlarımızın da bərpasının
planlaşdırıldığını deyir. “Fikirləşirik ki, başqa oyunlarımızı
da bərpa edək. Onlar çox maraqlı
oyunlardır. Çövkən,
sürpapaq, papaq oyunları kimi onların da kütləviləşməyinə
nail olmalıyıq. Baharbənd, zorxana kimi
digər maraqlı oyunların bərpasını və təbliğini
düşünürük”.
Bu da
son: Şəki növbəti dəfə qalibdir!
Çövkən
oyununun finalında 3 komanda mübarizə aparırdı.
Proqnozlar özünü doğrultdu: Ağdam, Şəki və
Balakən komandaları izləyicilərə maraqlı və
həyəcanlı anlar yaşatdılar. Ağdam
və Balakən komandaları üzərində inamlı qələbə
qazanan Şəki komandası birinci yeri qazandı. Ağdam komandası II, Balakən komandası III yerə
layiq görüldü. Sürpapaq oyunu
üzrə Oğuz komandası I, İsmayıllı II,
Zaqatala komandası isə III yerə çıxdı. Papaq oyunu üzrə Goranboy komandası I, Qax II,
Yevlax komandası isə III oldular. Şəxsi
birincilikdə isə hər kəsin gözlədiyi kimi
Oğuz komandasının nümayəndəsi Rəhim Manafov
fərqləndi. Festivalın
bağlanış mərasimi mayın 9-da keçirildi. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin diplom və
müvafiq pul mükafatları komandaların kapitanlarına təqdim
edildi. Qalib olub-olmamasından asılı
olmayaraq hər kəs sevinirdi. Festival əsl el şənliyi
kimi yekunlaşdı...
Ceyhun
Zərbəliyev
Mədəniyyət.-
2011.- 11 may.- S. 8.