Dövlət
turizmin inkişaf
etdirilməsi üçün öz üzərinə düşən
işləri görür
Əli
Məsimli: “Müstəqilliyimizin 20 ilini üç mərhələyə
bölmək olar. 2005-ci ildən sonra ölkəmiz müstəqilliyin
üçüncü mərhələsini - sürətli
artım və yüksəliş dövrünü
yaşayır və bu, turizm sahəsində də
özünü göstərir”
“Bundan sonrakı mərhələdə
turizmin inkişafına özəl sərmayə qoyuluşu
artırılmalıdır. Bu işin
stimullaşdırılması üçün güzəştlərin
tətbiqi qanunvericilikdə öz əksini tapmalıdır.
Üçüncüsü, elə bir şərait yaratmaq
lazımdır ki, turizmə kapital qoyan adam ticarətə
kapital qoyandan çox vəsait əldə etsin”.
Millət vəkili, Milli Məclisin İqtisadi siyasət
komitəsinin üzvü Əli Məsimli ilə söhbətimizdə
turizm qanunvericiliyi, «Turizm ili» çərçivəsində
təsdiq olunmuş tədbirlər planı, eyni zamanda müstəqillik
illərində Azərbaycanın turizm sahəsində əldə
etdiyi uğurlar barədə danışdıq:
- Bu gün turizm dünya
iqtisadiyyatının əsas istiqamətlərindən biri kimi
qəbul olunur. Azərbaycanda bu sahənin inkişafını
necə dəyərləndirirsiniz?
- Turizm dünyada ən çox gəlir
gətirən sahələrdən biridir. Azərbaycanın
kifayət qədər imkanı var ki, bu gəlirli sahə
üzrə böyük nəticələr əldə etsin.
Beynəlxalq praktikadan çıxış etsək,
dünyanın ümumi daxili məhsulunun 10 faizindən
çoxu turizmdən əldə olunur. Azərbaycanda bu sahə
inkişaf etməkdədir. «Turizm haqqında» qanunun qəbulu,
bu sahədə hüquqi bazanın yaradılması,
regionların inkişafı üzrə 2004-2008-ci illəri əhatə
edən Dövlət Proqramı çərçivəsində
görülən tədbirlər ölkədə turizmin inkişafına
mühüm zəmin yaratdı. Regionlarda turizmin
inkişafı prioritet götürülməklə müvafiq
infrastruktur qurulmağa başlandı. Bunun nəticəsində
son 5 il ərzində Azərbaycana gələn turistlərin
sayı 1,6 dəfə artıb. Amma turizm sahəsində
görülən işlərin əhəmiyyətini azaltmadan
qeyd etmək lazımdır ki, bu sahədə görülən
işlərdən daha böyük həcmdə işlər hələ
görülməlidir.
- Sizcə, bundan sonrakı mərhələdə
hansı işləri görmək lazımdır?
- Turizmin inkişafı
üçün ilkin şərt kimi təbii şərait,
tarixi mədəni abidələr, zəngin mədəniyyət
əsas rol oynayır. Amma bu sahənin genişlənməsi,
reklam olunub dünyada öz layiqli yerini tutması
üçün əlavə tədbirlər lazımdır.
Bunlar, qeyd etdiyim kimi, infrastrukturun qurulması, xidmətin
keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, ekoloji cəhətdən
təmiz məhsul istehsalı, mətbəximizin zənginliyinin
təbliği və s. məsələlərlə
bağlıdır. Bundan əlavə, turistlərin yerləşdirilməsi,
onlara təklif olunan turizm marşrutu məsələsi də
mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ölkəmizdə
son illər xeyli sayda müasir tələblərə cavab verən
hotellər tikilib. Amma hamının 5 ulduzlu hoteldə
qalmağa imkanı çatmır. Odur ki, 2-3 ulduzlu hotellərin
tikilməsi və orta təbəqənin gəlirinə
uyğun qiymətlərin müəyyənləşdirilməsi
çox vacibdir.
Digər mühüm məsələ
qanunvericiliklə bağlıdır. 1999-cu ildə qəbul
edilmiş «Turizm haqqında» qanun Azərbaycanda turizmin
inkişafının hüquqi bazası rolunu oynayıb.
İndi yeni bir mərhələ - artıq 2010-2014-cü illəri
əhatə edən Dövlət Proqramına uyğun surətdə,
«Turizm ili»ndə qarşıya qoyulan vəzifələr kontekstindən
yeni konsepsiyada turizmin inkişaf etdirilməsinə ehtiyac var. Bu
yeni konsepsiya həm proqramda, həm də hüquqi normativ
aktlarda öz əksini tapmalıdır.
- Azərbaycanda daha çox
hansı turizm növlərinin inkişafı üçün
zəmin var?
- Azərbaycanda müxtəlif iqlim
zonaları var. Ölkəmizdə dəniz, dağ, çay
var. Ona görə də məsələn, çimərlik
turizminin inkişafına uyğun bir konsepsiya işlənib
hazırlanmalıdır. Düzdür, bu istiqamətdə də
müəyyən sərmayələr qoyulur, komplekslər
tikilir. Amma bu, işin hələ başlanğıcıdır.
Xəzər sahili boyunca gözəl komplekslər yaratmaq olar.
Ölkəmizdə müalicə turizminin inkişafı
üçün geniş potensial var.
Qusarda Şahdağ qış-yay
turizm kompleksinin tikintisi şimal zonasında turizmin
canlanmasına böyük təkan verəcək. Burada infrastrukturun
yaradılması və ilkin hotelin tikintisi ilə bağlı
dövlət həqiqətən də düzgün siyasət
qurub. Bunları dövlət edir. Bundan sonra digər obyektlərin
tikintisi özəl sektora həvalə ediləcək. Bu
baxımdan Azərbaycanın gələcəyi
üçün böyük potensiala çevriləcək
turizm obyektlərinin tikintisinə maraq göstərən
iş adamlarına güzəştli kreditlərin verilməsi
istiqamətində addımlar atılmalıdır. İş
adamları bu sahəyə kapital qoymağa təşviq edilməlidirlər.
Dövlət Azərbaycanda turizmin
inkişaf etdirilməsi üçün öz üzərinə
düşəni edib: yeni proqram qəbul olunub, yeni qanun layihəsi
hazırlanıb, infrastrukturun yaradılması istiqamətində
işlər görülür. Amma lazımdır ki, bir
neçə əlavə tədbirlər görülsün.
Birincisi, turizmin inkişafına sərmayə qoyuluşu
artırılmalıdır. İkincisi, turizmin
stimullaşdırılması üçün güzəştlərin
tətbiqi qanunvericilikdə öz əksini tapmalıdır.
Üçüncüsü, elə bir şərait yaratmaq
lazımdır ki, turizmə kapital qoyan adam ticarətə
kapital qoyandan çox vəsait əldə etsin. Amma bu, turizm
sahəsində məqbul qiymətlər tətbiq olunmaqla həyata
keçirilməlidir. Yəni turizm məhsulunun qiyməti rəqabətqabiliyyətli
olmalıdır. Əsasən də qonşu ölkələrdən
ucuz olmalıdır. Bu istiqamətdə ciddi hesab etdiyim məsələlərdən
biri də xidmətin keyfiyyətinin artırılması ilə
bağlıdır. 2010-2014-cü illər proqramında bu məsələyə
xüsusi diqqət yetirilib. Sənəddə adıçəkilən
məsələ ikitərəfli götürülüb.
Burada həm xidmətin keyfiyyətinin bilavasitə
artırılması məsələsi, həm də kadr
hazırlığı öz əksini tapıb. 2006-cı ildə
Turizm İnstitutunun yaradılmasını bu istiqamətdə
irəliyə doğru addım hesab etmək olar. Bu il artıq
institutun ikinci məzun buraxılışı oldu. Burada xarici
dili bilən turizm mütəxəssisləri hazırlanır.
Bunlar hamısı keyfiyyətə gətirib
çıxarır.
2011-ci ili ölkədə «Turizm ili»
elan etməklə dövlət artıq bu sahəni prioritet
elan etdi. Bununla bağlı da ciddi bir siyasət
formalaşdırılmalıdır. Bu siyasətdə dövlətin,
biznes qurumlarının, ictimaiyyətin, elmin, mədəniyyətin
və s. üzərinə düşən vəzifələr
öz əksini tapmalı və kompleks şəkildə tətbiq
olunmağa başlamalıdır. Əgər belə olsa, Azərbaycan
yaxın 4-5 ildə dünyada öz potensialına uyğun
turizm ölkəsinə çevrilə bilər.
Azərbaycanın bu sahədə
potensialı böyükdür. Sadəcə, bu potensialdan əhalinin
bütün təbəqələrinin imkanına uyğun bir
turizm bazarı formalaşdırmaq lazımdır.
Turizmi inkişaf etdirmək istəyiriksə,
bu sahə bazar münasibətlərinin prinsiplərinə əsaslanmalıdır.
Hesab edirəm ki, «Turizm haqqında» yeni qanunun qəbulu və həyata
keçirilməsi regionların inkişafında, əhalinin
güzəranının yaxşılaşmasında, mədəni
səviyyənin artmasında, Azərbaycanın dünyada
müsbət imicinin formalaşmasında, eyni zamanda neftdən
kənar sahələrin irəliləməsi hesabına
turizmin balanslı inkişafının təmin edilməsində
önəmli rol oynayacaq.
- Bu yaxınlarda belə bir xəbər
yayıldı ki, Rusiya Xəzər dənizi boyunca turizm şəbəkəsi
yaratmaq istəyir. Bu layihənin reallaşmasının Azərbaycanın
turizm sektoruna hansı mənfi və müsbət təsirləri
ola bilər?
- Bu şəbəkənin
yaradılması ölkəmizdə turizmin inkişafına
yalnız təkan ola bilər. O baxımdan ki, Azərbaycana gələn
turistlərin əhəmiyyətli hissəsi Rusiyadan gəlir.
Həmin turistləri itirməmək üçün biz Xəzər
ətrafında güclü infrastruktur qurmalı,
qabaqlayıcı tədbirlər görməliyik. Əgər
nəzərə alsaq ki, Xəzərin Azərbaycan ərazisi
Xəzərin Rusiya ərazisindən turizm üçün
daha cəzbedicidir, onda rəqabətdə qalib gələcəyimiz
şübhəsizdir. Buna bir tərəfdən bizim təbii
üstünlüyümüz, digər tərəfdən isə
maddi durumumuz imkan verir. Xəzər ətrafında sivil prinsiplərə
əsaslanan turizm zonalarının yaradılması prosesi
sürətləndirilməlidir. Bu, Azərbaycandan turistlərin
ora axmasına yox, əksinə, oradan ölkəmizə turist
axınına xidmət edəcək.
- Milli Məclisin deputatı kimi
xarici səfərlərdə tez-tez olursunuz. Bu zaman
özünüzlə Azərbaycanı təbliğ edən hər
hansı suvenir və yaxud reklam-çap məhsulları
aparırsınızmı? Ümumiyyətlə, xarici səfərlərinizdə
ölkəmizi hansı formada təbliğ edirsiniz?
- Azərbaycanı bir tərəfdən
siyasətçi kimi, ümumi formada təbliğ edirik. Digər
tərəfdən isə ölkəmizi turizm kontekstindən təbliğ
edirik. Xarici ölkələrdə olduğum tədbirlərdə
ölkəmizin gəzməli, görməli yerləri barədə
həmsöhbətlərimə məlumat verirəm. Hər səfərə
gedəndə Azərbaycanı təbliğ edən suvenirləri
özümüzlə götürürük. Düzdür,
bu baxımdan müəyyən çətinliklər var.
Çünki bizdə milli suvenirlər çox azdır. Xaricə
gedəndə əsasən Qız qalasının,
xalçalarımızın əksi olan suvenirləri, məşhur
sənətkarlarımızın, Rəşid Behbudovun,
Müslüm Maqomayevin və s. disklərini özümlə
götürürəm. Hesab edirəm ki, suvenir istehsalına
da diqqət yetirmək lazımdır. Bu, ölkəmizdə həm
sənətkarlığın inkişafına təkan verər,
həm də insanların maddi durumuna müsbət təsir edər.
- Qarşıdan Azərbaycanın
dövlət müstəqilliyini bərpa etməsinin 20 illik
yubileyi gəlir. Bu müddət ərzində ölkəmiz
iqtisadiyyatda, xüsusilə də turizm sahəsində
hansı uğurlar əldə edib?
- Müstəqilliyimizin 20 ilini
üç mərhələyə bölmək olar. Birincisi,
Azərbaycan müstəqillik qazanan dövrdə böyük
bir imperiya dağıldı və Azərbaycan bazar münasibətlərinə
keçdi. Bazar münasibətlərinə keçid prosesində
transformasiya itkiləri oldu. Yəni 1995-ci ildə Azərbaycan
1990-cı illə müqayisədə özünün
ümumi daxili məhsulunun 70 faizə qədərini, sənayenin
72 faizini, kənd təsərrüfatının 50 faizindən
çoxunu itirmişdi. Bu dövrdə bütün sahələrdə
olduğu kimi, turizm sahəsində də böhran oldu.
1996-cı ildən başlayaraq, 2004-2005-ci illərə qədər
olan dövrdə Azərbaycan birinci mərhələdəki
itkilərinin yerini doldurmaqla məşğul oldu. Biz
2004-2005-ci illərdə 1990-cı ilin səviyyəsinə
çatdıq. Bu dövr bərpa illəridir. Həmin
dövrü turizm sahəsində də bərpa və canlanma
dövrü kimi qiymətləndirmək olar. Bu illər ərzində
turizmin inkişafına dair birinci proqram, «Turizm haqqında»
qanun qəbul edildi. 2005-ci ildən sonra Azərbaycanda sürətli
artım və yüksəliş dövrüdür. Bu
dövrdə ölkəmiz sözün həqiqi mənasında
həddən artıq yüksək templə inkişaf etdi. Belə
sürətli inkişaf əlbəttə ki, bir sıra sahələrin
inkişafına təkan verməliydi. Əhalinin maddi
imkanının yaxşılaşması turizm
üçün maliyyə bazası rolunu oynamağa
başladı. Daxili turizm, onunla paralel olaraq da xarici turizm
inkişaf etdi. Nəticədə 2006-2010-cu illərdə
Azərbaycana gələn
turistlərin sayı
1,6 dəfə artdı. Bu isə yeni hotellərin tikilməsini, kadr hazırlığının genişlənməsini
və s. diktə etdi. Biz artıq
Azərbaycanın inkişafının
üçüncü mərhələsində
turizmin də sürətlə inkişafını
görürük və
bu sürətlə Azərbaycan tezliklə dünyada öz potensialına uyğun turizm ölkəsinə çevriləcək.
Fəxriyyə Abdullayeva
Mədəniyyət.- 2011.- 7 oktyabr.-
S. 5.