Turizm sektoru davamlı inkişaf yolunda

Aydın İsmiyev,

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Turizm şöbəsinin müdiri

Turizm müasir dünyada iqtisadiyyatın ən gəlirli sahələrindən biridir. Əksər ölkələrin büdcəsinin formalaşmasında bu sahə önəmli rol oynayır. Təbii-coğrafi baxımdan əlverişli mövqedə yerləşən Azərbaycanda da turizm üçün geniş potensial, zəngin təbii resurslar var. Ölkə rəhbərliyinin həyata keçirdiyi uğurlu sosial-iqtisadi siyasət nəticəsində turizm sektoru davamlı inkişaf yoluna qədəm qoyub.

Son beş ildə respublikamızda turizm sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən ölkəmizin mövcud turizm potensialının beynəlxalq aləmdə tanınması, turistlərin Azərbaycana çoxsaylı səfərlərinin təşkili, turizmin müxtəlif növlərinin inkişaf etdirilməsi, normativ-hüquqi aktların qəbul edilməsi, turizm sahəsində kiçik və orta sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, müasir turizm infrastrukturunun yaradılması sahəsində məqsədyönlü işlər görülmüşdür. Bu müddətdə həm daxili turizmin inkişafı, həm də Azərbaycanın beynəlxalq turizm bazarına inteqrasiyası, ölkəmizə daha geniş miqyasda xarici turist səfərlərinin təşviq edilməsi diqqət mərkəzində olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında Yoxsulluğun Azaldılması və İqtisadi İnkişaf üzrə Dövlət Proqramı”nın tələbləri çərçivəsində hesabat dövrü ərzində Quba, Şamaxı, Şəki, Lənkəran, Gəncə, Zaqatala, Xaçmaz və Naxçıvan turizm informasiya mərkəzləri fəaliyyətə başlamışdır.

Nazirliyin həyata keçirdiyi əsas tədbirlərdən biri də beynəlxalq mədəni turizm marşrutları vasitəsilə Azərbaycanın turizm bazarının beynəlxalq turizm bazarına inteqrasiya etməsidir. Bununla bağlı Avropa Şurasının Kiyev təşəbbüsü layihəsi çərçivəsində “Aleksandr Düma Qafqazda”, “Azərbaycanda şərab yolları” və “İpək Yolu” beynəlxalq mədəni turizm marşrutları, “Alman yaşayış məskənləri” adlı beynəlxalq layihələr işlənməkdədır. “Azərbaycanda şərab yolları” layihəsi çərçivəsində Beynəlxalq Mədəniyyət və Turizm Mübadiləsi Assosiasiyası yaradılmışdır.

Eyni zamanda ölkəmizin turizm potensialının beynəlxalq aləmdə tanıdılması məqsədilə Almaniya, Avstriya və Türkiyə, Misir, Mərakeş, Küveyt, Yunanıstan və başqa ölkələrin turizm şirkətləri və kütləvi informasiya vasitələri üçün infoturlar təşkil edilir. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən turoperatorlar və KİV nümayəndələri üçün 2006-cı ildən mütəmadi olaraq respublikamızın müxtəlif rayonlarına infoturlar həyata keçirilmişdir. Bu infoturlar nəticəsində turist şirkətləri ilə mehmanxanalar arasında əməkdaşlıq yaranır.

Bütün dünyada olduğu kimi, hər il Azərbaycanda da 27 sentyabr Turizm Günü kimi qeyd olunur. Bununla bağlı müxtəlif tədbirlər, ümumrespublika daxili turizm konfransları, turizm sahəsinə aid layihələr həyata keçirilir.

Daxili turizmin inkişafı prioritet məsələdir

Daxili turizmin inkişaf etdirilməsi istiqamətində Yanardağ və Nardaran qalası turist marşrutuna salınıb. «Qala» Dövlət Tarixi Etnoqrafik Muzeyi yaradılıb və bu məkanın turizm marşrutu kimi tanıtdırılması istiqamətində işlər görülüb. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 16 iyul 2004-cü il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Turist-ekskursiya xidmətlərinin sertifikatlaşdırılması Qaydası”na uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikasında dövlət təsnifatından keçmiş mehmanxana və mehmanxana tipli obyektlərin sayı 74-ə çatmışdır.

Turizm şirkətlərinin fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi, onların işində mövcud olan problemlərin aradan qaldırılması və turizm şirkətlərinin mənafeyinin qorunması, vahid şəkildə yerli və beynəlxalq tədbirlərdə iştirak etmək məqsədilə 2009-cu ildə Azərbaycan Turizm Şirkətləri Assosiasiyası yaradılmışdır.

“Azərbaycan Respublikasında bəzi fəaliyyət növlərinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi haqqında qaydalar”a əsasən isə 207 hüquqi və fiziki şəxsə turizm fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün xüsusi razılıq (lisenziya) verilib.

Ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən mehmanxana və mehmanxana tipli obyektlərin sayı 2006-cı ildə 288, 2007-ci ildə 320, 2008-ci ildə 370, 2009-cu ildə 452, 2010-cu ildə 477 olmuşdur.

Azərbaycana gələn xarici turistlərin sayı da ilbəil artmaqdadır. 2006-cı ildə ölkəmizə gələn turistlərin sayı 903.889, 2007-ci ildə 1.010.792, 2008-ci ildə 1.408.988, 2009-cu ildə 1.429.825 nəfər təşkil etmişdir.

2010-cu il aprelin 28-30-da Bakı şəhərində “9-cu Beynəlxalq Turizm Sərgisi” və ilk dəfə “I Ümumrespublika Daxili Turizm Sərgisi” keçirilmişdir. Sərginin açılışında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti iştirak etmiş, sərginin işinə uğurlar arzulamışdır. Qeyd edim ki, “AİTF” Beynəlxalq turizm sərgisində iştirak edən xarici ölkələrin cografiyası genişlənir və burada iştirak edən turizm şirkətlərinin sayı ildən-ilə artır. 2010-cu ildə iştirakçı ölkələrin sayı 32-yə, şirkətlərin sayı isə 120-yə çatmışdır.

Dövlət Proqramı turizmin inkişafına mühüm zəmin yaradır

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 aprel 2010-cu il tarixli sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı” təsdiq edilmişdir. Proqramın təsdiq edilməsində məqsəd Azərbaycanda yüksək iqtisadi, sosial və ekoloji tələblərə cavab verən müasir turizm xidməti sahələrinin formalaşdırılması, turizm sahəsinin ölkə iqtisadiyyatının əsas inkişaf dayaqlarından birinə çevrilməsinin təmin edilməsi, qeyri-neft sektorunda turizmin gəlir gətirən sahə kimi inkişaf etdirilməsi, bu sahədə yüksək keyfiyyətli xidmət səviyyəsinin yaradılması və davamlı inkişafın təmin edilməsidir. Proqramın icra olunması məqsədilə ötən müddətdə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən müəyyən işlər görülmüşdür. Nazirliyin tədbirlər planı təsdiq edilmiş və bir sıra bəndlərin icrası ilə bağlı aidiyyəti üzrə dövlət qurumlarına məktublar ünvanlanmışdır. Bunun nəticəsi olaraq, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə birgə Dövlət Proqramının icrasına dair Tədbirlər Planı hazırlanmışdır.

Proqramın icrasına uyğun olaraq Azərbaycanda yeni turist marşrutlarının yaradılması çərçivəsində 2010-cu il avqustun 3-dən 5-dək Respublika Atçılıq Mərkəzinin Şəkidəki filialında “Atüstü turizm marşrutları”nın təqdimatı keçirilmiş və tədbirdə 12 turizm şirkəti, KİV nümayəndələri iştirak etmişlər. Eyni zamanda sentyabrın 3-5-də Bakı-Quba-Şamaxı-Bakı istiqamətində dağlıq ərazilərdə avtoturizm və ekstremal turizmin komponentlərini özündə əks etdirən yeni turist marşrutu yaradılmışdır.

Ölkəmizin turizm sənayesinin inkişafının indiki mərhələsində yeni “Turizm haqqında” Qanunun hazırlanmasına ciddi ehtiyac yaranmışdir. Bunu nəzərə alaraq, nazirliyin mütəxəssisləri tərəfindən yeni qanun layihəsi hazırlanaraq, aidiyyəti dövlət qurumları ilə razılaşdırılması məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq sərəncamına əsasən 2006-cı ildə yaradılan Azərbaycan Turizm İnstitutunun bu il ilk məzunları buraxılmışdır. Qeyd etmək istərdik ki, 74 məzundan 14-ü eyni zamanda Avstriyanın Krems Universitetinin müvafiq diplomunu da almışdır. Hazırda bu ali təhsil ocağında 1100-dən çox tələbə müxtəlif ixtisaslar üzrə təhsil alır.

Azərbaycan turizminin təbliğatı yüksək səviyyədə qurulub

Respublikamızın turizm imkanlarını təbliğ etmək məqsədilə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi bir sıra tədbirlər həyata keçirir. Nazirliyin sifarişi ilə son on il ərzində ölkəmizin turizm imkanlarını əks etdirən rus, ingilis, fransız, ərəb, yapon, çin, alman, ispan və Ukrayna dillərində 40-dan çox reklam-çap məhsulları, CD və DVD disklər hazırlanmışdır. Bu reklam-çap məhsulları beynəlxalq turizm sərgilərində sərgi iştirakçılarına və ziyarətçilərə, respublikamızın xarici ölkələrdəki səfirlik və nümayəndəliklərinə çatdırılır.

Azərbaycanın turizm potensialını dünyada tanıtmaq məqsədilə yaradılan www.azerbaijan.tourism.az saytının adı beynəlxalq telekanallarda nümayiş olunan, Azərbaycanın turizm potensialını əks etdirən reklam çarxlarında, beynəlxalq turizm sərgilərinin rəsmi kataloqlarında, eləcə də digər rəsmi xarici mənbələrdə göstərilir. Sayt mütəmadi olaraq yeniləşdirilir. Son on il ərzində nazirliyin iştirak etdiyi beynəlxalq turizm sərgilərinin coğrafiyası genişlənmiş və iştirak etdiyimiz sərgilərin sayı 19-a (London, Nyu-York, Moskva, Berlin, Pekin, Milan, Madrid, Dehli, Vyana, Mumbay, İstanbul, Tokio, Əl-Küveyt, Dubay, Kiyev, Tbilisi, Bəhreyn, Daşkənd və s.) çatmışdır. Bu sərgilərdə nazirliklə birlikdə respublikamızda fəaliyyət göstərən bir sıra turizm şirkətləri və mehmanxana kompleksləri də təmsil olunur. Sərgilər zamanı respublikamıza olan marağın ildən-ilə artmasının şahidi oluruq. Sərgidə iştirak edən turizm şirkətləri sərgi zamanı xarici ölkələrin turizm şirkətləri ilə danışıqlar aparır və əməkdaşlıq haqqında müqavilələr imzalayırlar.

2006-cı ildən etibarən Azərbaycanın imic-reklam çarxları hazırlanmağa başlanmışdır. Bu məqsədlə Rusiyanın “NTV”, yerli “MaxMedia”, “Salnamə” studiyaları tərəfindən çəkilişlər aparılmışdır. Həmin ildən başlayaraq məşhur xarici televiziya kanallarında bu reklam çarxları yayımlanır. Bunlar “CNN”, “Euronews”, “National Geographic”, “Travel Channel”, “BBC” və “CNBC” televiziya kanallarıdır.

2006-2010-cu illər ərzində Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin şifarişi ilə BƏƏ, Ukrayna, Çexiya və Rusiya televiziya kanalları və prodakşn şirkətləri tərəfindən bir çox turizm imkanlarını əks etdirən filmlər və reklam çarxları hazırlanmış və yayımlanmışdır.

Beynəlxalq qurumlarla əlaqələr genişlənir

Turizm sahəsində əməkdaşıq haqqında Hökumətlərarası Sazişlər çərçivəsində də müəyyən işlər görülmüşdür. Belə ki, son 5 il ərzində Azərbaycanla Yunanıstan, Qazaxıstan, İordaniya, Fransa, Tacikistan, Misir Ərəb Respublikası, Litva, Mərakeş Krallığı, Küveyt, Suriya və Latviya arasında turizm sahəsində əməkdaşlıq haqqında sazişlər bağlanmışdır. İmzalanmış sazişlərin müddəalarının həyata keçirilməsi ilə əlaqədar Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi mütəmadi olaraq tədbirlər görür və digər ölkələrlə turizm sahəsində ikitərəfli əlaqələrin qurulması istiqamətində müvafiq işlər aparır.

İslam dünyası ilə mədəniyyət və turizm sahələrində çoxtərəfli əməkdaşlıq münasibətləri yüksək səviyyədə inkişaf edir. Bu əməkdaşlıq həm İslam Konfransı Təşkilatı, həm də onun ixtisaslaşmış institutları olan İSESCO, İRCİCA, SESRTCİC, İslam Texnologiyalar Universiteti və s. təşkilatlar çərçivəsində həyata keçirilir. 2006-cı ildə İslam Konfransı Təşkilatına üzv olan dövlətlərin Turizm Nazirlərinin 5-ci Konfransı Bakı şəhərində keçirilmişdir və Azərbaycan 2006-2008-ci illər ərzində Turizm Nazirlərinin İslam Konfransına sədrlik etmə hüququnu əldə etmişdir.

Azərbaycan Respublikası ilə 28 ölkə arasında turizm sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş layihələri hazırlanmışdır. Həmçinin çoxtərəfli əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması və inkişaf etdirilməsinin turizm siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri olduğunu nəzərə alaraq Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Dünya Turizm Təşkilatı, Avropa Şurası, İslam Konfransı Təşkilatı, Müstəqil Dövlətlər Birliyi, Demokratiya və İqtisadi İnkişaf naminə Təşkilat - GUAM, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və s. beynəlxalq təşkilatlarla turizm sahəsində çoxtərəfli əməkdaşlığın təşkil edilməsi, turizm sahələrində mövcud proqramlara qoşulma, beynəlxalq tədbirlərdə fəal iştirakın təmin edilməsi, əməkdaşlığa dair sənədlərin imzalanması istiqamətində səmərəli fəaliyyətini davam etdirir.

Mədəniyyət.- 2011.- 26 yanvar.- S. 12.