“Burada səfir kimi işləməyim
taleyimdə mühüm rol
oynadı”
“Azərbaycan
və Koreya xalqlarının öz ənənəvi mədəniyyətini
qoruyub inkişaf etdirməsi çox təqdirəlayiqdir”
Koreya Respublikasının Azərbaycandakı
səfiri Li Ci Ha ilə müsahibəni təqdim edirik.
- Cənab səfir, necə oldu ki,
Azərbaycana səfir təyin olundunuz?
- Mən 1981-ci ildə Koreya
Respublikasının Xarici İşlər və Ticarət
Nazirliyinə işə qəbul olmuşam və artıq 30
ildən çoxdur ki, diplomatik fəaliyyətlə məşğulam.
Nazirlikdə işə başlayandan sonra Fransada beynəlxalq əlaqələr
kursunda təlim keçmiş, daha sonra isə əksər
fransızdilli ölkələrdə fəaliyyət göstərmişəm.
2009-cu ilin iyun ayında Azərbaycana səfir təyin
olunmağım haqda təklifi alandan sonra Azərbaycan və
rus dillərini bilmədiyim üçün bu işlərin
öhdəsindən necə gələcəyimdən narahat
idim. Bununla belə, Koreya və Azərbaycan arasında qısa
zaman ərzində əlaqələrin çox sürətlə
inkişafına nəzər yetirdikdə bu ölkənin
dilini bilməməyimə baxmayaraq, burada işləməyə
qərar verdim. Azərbaycandakı diplomatik fəaliyyətim
artıq başa çatmaq üzrədir və bu ölkədə
səfir kimi işləməyimin taleyimdə mühüm rol
oynadığını düşünürəm.
- Azərbaycanla Koreya arasında
münasibətlərin hazırkı səviyyəsini necə
dəyərləndirirsiniz?
- Ölkələrimiz arasında
diplomatik əlaqələrin 1992-ci ilin mart ayında
yaranmasına baxmayaraq, ikitərəfli münasibətlərimiz
xüsusilə son illər sürətlə inkişaf yolu
keçib. Qısa zamanda siyasi, iqtisadi, mədəni, təhsil
və digər sahələrdə fəal əməkdaşlığa
nail olmuşuq. 2006-cı ildə Prezident No Mu Hyonun Azərbaycana
səfəri çərçivəsində Koreya
Respublikasının Azərbaycanda səfirliyi fəaliyyətə
başlayıb. 2007-ci ildə Prezident İlham Əliyev Koreyaya
səfər edib və həmin il Koreyada Azərbaycan
Respublikasının səfirliyi açılıb. Bundan sonra əlaqələrimiz
daha da inkişaf etdi. Ötən müddətdə iki ölkə
arasında müxtəlif səviyyələrdə
qarşılıqlı səfərlər gerçəkləşib.
Dövlətlərimiz arasında əməkdaşlığa
dair 40-dək sənəd imzalanıb.
2011-ci ildə iki ölkə
arasında ticarət dövriyyəsi 700 milyon ABŞ dolları
təşkil edib. Koreya Azərbaycana investisiya yatıran
ölkələr sırasında 7-ci yerdədir. Koreya
hökuməti ölkəmizin XX əsrin sonunda nail olduğu
inkişaf təcrübəsini bölüşmək məqsədilə
2012-2014-cü illər üçün 26 əsas tərəfdaş
ölkə seçmişdir və Azərbaycan da bu ölkələr
sırasına daxildir. Ölkələrimiz arasında təhsil
sahəsində yaxşı əməkdaşlıq
yaranıb. Hazırda 20 nəfər koreyalı tələbə
Azərbaycanda, 70 nəfərdən çox azərbaycanlı
tələbə Koreyada müxtəlif ixtisaslar üzrə
bakalavr, magistratura və doktorantura pilləsində təhsil
alır.
Mədəniyyət sahəsində
də əlaqələrimiz inkişaf edir. İki ölkə
xalqlarına bir-birinin mədəniyyətini tanıtmaq
üçün müxtəlif tədbirlər təşkil
olunur. İyunun 21-də Heydər Əliyev Sarayında ölkələrimiz
arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 20
illiyinə həsr olunmuş mədəniyyət tədbiri
keçirildi. Həmçinin Koreya xalqına əsrarəngiz
Azərbaycan mədəniyyətini tanıtmaq
üçün Yesu şəhərində keçirilən
EXPO-2012 ümumdünya sərgisi çərçivəsində
iyunun 12-də “Azərbaycan günü” adlı tədbir
gerçəkləşdi. Bu ilin oktyabrında isə Azərbaycanda
Koreya mətbəxinin təqdimatı və Koreya dilində
danışıq üzrə yarış keçiriləcək.
2007-ci ildə iki dövlət
arasında gənclərin mübadiləsi sahəsi üzrə
anlaşma memorandumuna uyğun olaraq, 2008-ci ildən etibarən
hər il ölkələrimizdən 10 nəfər gənc
tarix, mədəniyyət, incəsənət və s. sahələrdə
təcrübə qazanmaq imkanı qazanır.
- Belə görünür ki,
ölkələrimiz arasında, mədəniyyət sahəsi
də daxil olmaqla, geniş əməkdaşlıq imkanları
var. Bu münasibətləri inkişaf etdirmək
üçün daha nələr etmək lazımdır?
- Ölkələrimiz arasında əlaqələrin
inkişafı üçün təkcə dövlət rəsmiləri
deyil, xalqlar arasında da münasibətlərin genişlənməsinə
nail olmaq lazımdır. Müxtəlif səfərlər, sərgi,
forum, seminarlar və s. təşkil edərək bu əlaqələri
gücləndirmək vacibdir. Azərbaycanda olduğu kimi,
Koreyada da belə bir atalar sözü var: “Yüz dəfə
eşitməkdənsə, bir dəfə görmək daha
yaxşıdır”. Düşünürəm ki, bu fikir
ölkələrimiz arasındakı əməkdaşlıq
üçün yaxşı misaldır. Koreya dövləti
belə görüşlərin həyata keçirilməsi
üçün bir sıra işlər görür ki, buraya
təqaüd proqramları, dövlət işçilərinin
təlim proqramlarında iştirak etməsi, təqaüdə
çıxmış koreyalı mütəxəssislərin
öz sahəsi üzrə biliklərinin azərbaycanlı həmkarları
ilə bölüşməsi, mədəniyyət sahəsində
çalışan şəxslərin
qarşılıqlı səfərləri və s. layihələr
aiddir. 2006-cı ilin mayında iki ölkə arasında mədəniyyət
sahəsi üzrə əməkdaşlıq sənədi
imzalanıb. Bundan sonra, kino günlərinin keçirilməsi,
rəsm sərgisi, ənənəvi milli musiqi konserti, moda
şousu, taekvando, milli mətbəxin tanıtımı və
s. müxtəlif mədəniyyət tədbirləri həyata
keçirilib. Düşünürəm ki, bu sahə üzrə
daha da aktiv fəaliyyət göstərmək lazımdır.
- Konkret olaraq mədəniyyət
sahəsini götürsək, hansı istiqamətlərdə
əməkdaşlıq qurmaq mümkündür?
- Mədəniyyətin müxtəlif
sahələrində əlaqələrimiz inkişaf edir. Bu
xüsusda səfirliyin əməkdaşlıq etdiyi tərəfdaşlarından
biri kimi SEBA (Seul-Bakı) Koreya- Azərbaycan Mədəniyyət
Mübadiləsi Assosiasiyası ilə birgə layihələri
qeyd edə bilərik. Bu günə kimi təşkilat səfirliklə
birlikdə müxtəlif mədəniyyət tədbirləri
həyata keçirib. Seul Universitetinin arxeologiya və
antropologiya fakültəsinin professorları Qəbələdə
tarixi məkanların araşdırılması
üçün Azərbaycana dəvət olunub. SEBA-nın təşkilatçılığı
ilə həyata keçirilən beynəlxalq incəsənət
festivalında koreyalı artistlər iştirak edib. Artıq
üç ildir ki, Şəki şəhərində
keçirilən beynəlxalq “İpək Yolu” musiqi
festivalına Koreyanın Koncu Buyoq şəhərindən
iştirakçılar qatılır. 2011-ci ildə Koncu Buyoq
şəhərində təşkil olunan Peqçe mədəniyyət
festivalına da Şəki şəhərindən
iştirakçılar dəvət olunmuşdu. Ümumiyyətlə,
biz Bakı ilə yanaşı, Azərbaycanın müxtəlif
bölgələrilə mədəni əlaqələri
inkişaf etdirməyə çalışırıq.
Düşünürəm ki, bölgələrdə
yaşayan insanlarla mədəniyyət mübadiləsi də
çox önəmlidir. Məsələn, 2011-ci ilin
noyabrında Gəncə şəhərində Koreya filmləri
günləri keçirilib. Azərbaycanda Koreya kinosuna,
musiqisinə maraq var. Hətta Bakı Dövlət Universitetində
tələbələr Koreya fan-qrupu yaradıblar. Səfirlik tərəfindən
bu qrupun aktiv fəaliyyət göstərməsi
üçün daha çox dəstək veriləcək.
- Azərbaycan tarixi, mədəniyyəti
və musiqisi haqqında təəssüratlarınızı
bilmək maraqlı olardı. Mədəni tədbirlərə,
teatra, opera tamaşalarına, konsertlərə getməyə
vaxt tapırsınızmı?
- Azərbaycan və Koreya tarixlərinə
nəzər yetirdikdə hər iki ölkənin zaman-zaman
güclü dövlətlərin müdaxiləsinə məruz
qaldığını görə bilərik. Xalqların istəyi
olmadan ölkənin iki hissəyə ayrılması
ağrısını da yaxşı başa
düşürük. İki ölkənin öz ənənəvi
mədəniyyətini qoruyub saxlayaraq inkişaf etməsi
çox təqdirəlayiqdir. Mən də işlərimin
çox olmasına baxmayaraq, həyatımın mənəvi
hissəsini kənara qoymayaraq onu da zənginləşdirməyə
çalışıram. Opera, balet, konsert, sərgi, sirk və
s. mədəni istirahətdə xoş vaxt keçirmişəm.
Azərbaycanın musiqisini, xüsusilə də muğamı
daha çox xoşlayıram. Sizin muğam Koreyanın ənənəvi
musiqisinə çox oxşayır və sözlərini
başa düşməsən belə, ifaçının ifa
zamanı göstərdiyi hislərdən musiqinin mövzusunu
anlamaq olur. Keçən ay Şəki şəhərində
keçirilmiş beynəlxalq musiqi festivalında Azərbaycanın
Xalq artisti Mələkxanım Əyyubova tərəfindən
ifa olunan muğamın gözəlliyini hələ də unuda
bilmirəm. Azərbaycanın mədəniyyəti və
musiqisi çox zəngindir. Burada yaşayışdan
danışarkən gecə saatlarında, şəhər və
ya rayon olmasına baxmayaraq, hər kəsin təhlükəsiz
şəkildə küçədə sərbəst
dolaşmasını da qeyd etmək istərdim. Dünyanın
böyük şəhərləri ilə müqayisədə
Bakı bu baxımdan çox təhlükəsiz bir şəhərdir.
- Ölkələrimiz arasında
turizm əlaqələri ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?
Bu sektorun perspektivlərini necə görürsünüz?
- Ölkələrimiz coğrafi
nöqteyi-nəzərdən bir-birindən uzaqda yerləşir
və birbaşa təyyarə reysi olmadığından,
turizm sahəsində əlaqələrimiz hələ
yaxşı inkişaf etməyib. Turizm mübadiləsinin
inkişaf etməsi üçün turistlərin istədiyi
zaman rahat şəkildə səfər etməsinə şəraitin
yaradılması vacibdir. Bu baxımdan ölkələrimiz
arasında sıravi insanların, yəni ümumvətəndaş
pasportuna malik şəxslərin gediş-gəlişi
üçün vizasız razılaşmaya dair
danışıqlar aparılır. Bununla bağlı
saziş imzalandığı təqdirdə turizm sahəsində
inkişaf olacaq və vətəndaşların mübadiləsinin
genişləndirilməsi üçün müsbət təsir
yaranacaq.
- Azərbaycanda olduğunuz müddətdə
ölkənin görməli yerlərinə səfər edə
bilmisinizmi? Boş vaxtlarınızda nə ilə məşğul
olmağı sevirsiniz?
- Vaxtım olanda Azərbaycanın
Xızı, Quba, Xınalıq, Şabran, Şamaxı,
Lahıc, İsmayıllı, Qəbələ, Şəki,
Qobustan, Lənkəran, Lerik və s. gözəl guşələrinə
səyahət edirəm.
Həftə sonları həmkarlarımla
birlikdə “Golfland”a gedərək orada golf və ya Tennis
Akademiyasına gedib tennis oynayıram. Bəzən həyat
yoldaşım ilə birlikdə dənizkənarı bulvarda gəzirik.
Həftə içində isə əsasən kitablar oxuyur,
müxtəlif televiziya proqramlarına baxmaqla boş
vaxtımı keçirirəm.
- Azərbaycan mətbəxini bəyənirsiniz?
- Azərbaycanın milli mətbəxində
ən çox bəyəndiyim yeməklər sırasına mərci
şorbası, dolma, toyuq kababı və s. daxildir.
- Bakını hansı təəssüratla
tərk edəcəksiniz?
- Azərbaycandakı diplomatik fəaliyyətim
diplomat kimi həyatımda sonuncu iş olduğuna görə,
mənim üçün xüsusi məna kəsb edir. Burada
çalışdığım zaman iqtisadi, təhsil və
mədəniyyətin mübadiləsi sahələrində əməkdaşlığın
inkişafı üçün çalışmışam.
Ölkənizi də xoş hislər, zəngin təəssüratla
tərk edəcəyəm.
Mehparə
Mədəniyyət.-
2012.- 1 avqust.- S. 10.