Danışan
xalçalar
Xalçaya vurulan hər bir ilmədə
Bir insan ömrünün
naxışları var!..
Bəzən
belə bir sözlə rastlaşırıq: Filankəs
möcüzələr yaradır! Mən də ecazkar sənət
sahibi olan bir insan - Azərbaycan və Moskva Rəssamlar
İttifaqının, Beynəlxalq Rəssamlar İttifaqı
Fondunun üzvü, “Şəhriyar - 90” müsabiqəsinin
qalibi Fazil Abasquluzadə barədə söhbət açmaq,
onun yaratdığı möcüzələrdən bəhs
etmək istəyirəm.
Fazil Abasquluzadənin özünəməxsus,
təkrarolunmaz iç dünyası var. Budur, onun ərsəyə
gətirdiyi xalçalarla üz-üzə dayanmışam.
Sanki xalçalar mənimlə söhbət edir, onların
pıçıltısını eşidirəm.
Rəssamın “Dörd fəsil”
adlandırdığı xalçanın qarşısında
dayanıb tamaşa edirəm. Hər fəsil öz gözəlliyindən
söhbət açır, öz füsunkarlığından
bəhs edir.
Yaz öz
çılğınlığı ilə: mən olmasam, təbiət
cana gəlməz, deyir.
Yay öz isti hərarəti ilə
öyünür: mən canlıları, cansızları isitməsəm,
torpağı qızdırmasam, torpaq məhsul, ağaclar bar
verməz!
Payız öz
şıltaqlığı ilə: mən təbiəti silkələməsəm,
yenilik baş verməz, deyir.
Qış öz sərtliyi ilə
söhbətə qarışır: mən torpağı
dondurub, ziyanverici həşəratları məhv etməsəm,
təbiət məhv olub gedər, deyir.
Rəssamın bu möcüzələrini
xalça üzərinə köçürən incə
barmaqların sahibləri ilə qürur duymamaq mümkün
deyil. Xalçaçı qızların hər birinin
barmaqlarında sanki bir sehr, yaxşı mənada, bir tilsim var.
Usta Rəmziyyə xanım, toxucu xanımlar Leyla, Müqəddəs,
Mehparə, Rəsmiyyə, Südabə, Gülzaman, Həlimə,
Leysan, Sarıtel, Aybəniz və Bənövşə sanki rəssamın
ürəyinin dərinliyində, iç dünyasında nələr
olduğundan, nə demək istədiyindən xəbərdardırlar.
Rəssamın fikirlərini öz sehrkar barmaqlarının
vurduğu ilmələrlə təsdiq edir,
tamaşaçıları heyran qoyurlar.
Tanrı sizləri qorusun,
barmaqlarınız heç zaman yorulmasın!..
Dahi bəstəkar Qara Qarayevin
portreti toxunmuş xalçaya tamaşa edirəm. Bəstəkar
dərin düşüncələrə qərq olub, sanki yeni
bir əsər - bir simfoniya haqqında düşünür.
Özümdən asılı olmayaraq ehtiyatla hərəkət
edirəm ki, birdən bəstəkarı fikirlərindən
ayıra bilərəm...
Ehtiyatla keçib Məhəmmədhüseyn
Şəhriyarın, Səməd Vurğunun, Bəxtiyar
Vahabzadənin və Süleyman Rüstəmin portretləri
toxunmuş xalçanın qarşısında dayanıb
şairlərə tamaşa edirəm.
Məhəmmədhüseyn Şəhriyar
gözlərində bir nisgil, bir həsrət sözə başlayır:
- Biz bir dərya
qan vermişik,
Zindanlarda can vermişik...
...Mən də təkəm, sizə qurban,
Tək canım hamuza
qurban.
Bəxtiyar Vahabzadə xəyala dalmış halda ustad Şəhriyara cavab verir:
- Qurban olum qardaş deyən,
“Heydər
baba” dilinə mən.
Ağsaqqalsan elinə sən,
De, Səttaram,
de, Babəkəm,
Demə, təkəm, demə, təkəm!
Süleyman Rüstəm narahatlıqla
söhbətə qoşulur:
- Qoy söyləyim ürəyimin
sözünü,
Bir kərə də
görməmişəm üzünü.
Nigaranam, yetir mənə özünü,
Məhəbbətin
bağrımdadır, Şəhriyar,
Mənim ürək ağrımdadır,
Şəhriyar!
Səməd Vurğun barmaqlarını
daraq kimi saçına çəkib
dillənir:
- Bahar nə xoş gəlir, ruha dad verir,
Xəyala, duyğuya qol-qanad
verir.
Var olsun şeirimiz, şairlərimiz,
Hər gülə, çiçəyə
təzə ad verir!
Mən düşüncələrdən
ayrılıb portretlər
toxunmuş digər xalçalara tamaşa edirəm.
Şair-həkim Paşa Qəlbinurun
portreti önündə
dayanmışam. P.Qəlbinur
deyir: - Mən insanların gözlərinə
nur bəxş edirəm, başqa birisi biz unudulmayaq deyə, xalçanın üzərinə həkk edib bizi əbədi
yaşadır... Göz
ürəyin aynasıdır,
qoruyun gözlərinizi!..
Öz söz ləngəri
ilə hər zaman qəlbləri oxşayan məhəbbət
şairi Nüsrət
Kəsəmənlinin portreti
ilə üz-üzə
dayanmışam. Soruşuram:
- Şair, nə xəyala dalmısan?!
N.Kəsəmənli
öz xəyal dünyasından ayrılmadan
cavab verir:
- Mənsiz qalacaqdır bu dünya bir gün,
Kiminsə gözünə yaş gələcəkdir.
Mənsiz qalacaqdır bu dünya bir gün,
Bir daş qəmli-qəmli dikələcəkdir!..
Şair, sən həmişə könüllərdə yaşayacaqsan,
bu xalça üzərindəki portretin
buna bariz nümunədir!
Şair Zəlimxan Yaqubla qarşı-qarşıya dayanıb
soruşuram: - Şair,
bu vaxtacan necə yaşadın?!
Cavab verir:
- Mənim ömrüm təbiətin
ömrüdür,
Damlasında, ümmanında yaşadım.
Zirvələrin
çiskinində, çənində,
Yağışında,
dumanında yaşadım!..
Musa Yaqubun
portreti önündə
dayanıram.
Şair deyir:
- Açılmaz
düyünüm, deyilməz
sirrim,
Bir sevgi yerim var, bir yanğı
yerim.
Qoy ona bu gündə
bir salam
verim,
Sən Allah, bu dəfə məni aparma!..
Elə bu zaman qulağıma
Xəlil Rza Ulutürkün hayqırtısı
gəlir:
- Hər insan varlığında
uyuyur
iki varlıq.
Göz-gözədir
elə bil,
qorxaqlıqla
cəsarət.
Acgözlüklə
dəyanət,
Xəsisliklə
səxavət,
Tərəddüdlə qətiyyət.
Qalx ayağa,
özünü
kəşf et bir də təzədən,
Əl çəkə bilməzsən
mübarizədən!
Torpaqdan başlanmır, yox,
Kişi qanındakı qeyrət selindən,
Səndən başlanır VƏTƏN,
Məndən başlanır VƏTƏN!
Əziz oxucum, mənim
bu düşüncələrim
sizə heç də qəribə gəlməsin, doğrudan
da Fazil Abasquluzadənin yaratdığı
xalçalarla üz-üzə
dayanan zaman adama elə gəlir ki, xalçalar sanki dil açıb danışır. Bütün varlığı
ilə vətənini
sevən bir sənətkar ömründən
xəbər verir bu sənət əsərləri.
Fazil Abasquluzadənin yaratdığı
hər bir sənət əsərinin
arxasında böyük
bir ürək sahibi dayanır, bir qürur hissi ilə deyir: - Mən, Azərbaycan deyilən bir məmləkətin oğluyam!..
Əziz dostum Fazil, Ulu
Tanrıdan arzum budur ki, heç
zaman gözündən
nur, dizindən taqət, qollarından, barmaqlarından güc əskik olmasın! Hər zaman yeni-yeni möcüzələr
yaradasan, biz də baxıb qürurlanaq, sevinək!
Nizami Cabbaroğlu
Mədəniyyət.-
2012.- 7 fevral.- S. 12.