“Nizami türk dünyasının əvəzolunmaz mütəfəkkiridir”

Tuncel Acar Türkiyə Milli Kitabxanasının direktorudur. Onunla Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, TÜRKSOY və Azərbaycan Milli Kitabxanasının birgə təşkil etdiyi “Nizami irsinin təbliği” adlı elmi konfransda həmsöhbət olduq. Qonaq rəhbərlik etdiyi kitabxananın fəaliyyətindən, Azərbaycan kitabxanaları ilə əməkdaşlıqdan və Nizami irsindən söz açdı.

- Bu mənim Bakıya altıncı səfərimdir. Zaman-zaman burada müxtəlif mədəniyyət tədbirlərində iştirak edirəm. Hər səfərimdə qardaş ölkənin daha da inkişaf etdiyinin şahidi oluram. Bu dəfə bizi Bakıya Nizami Gəncəvi sevgisi gətirdi. Biz bu dahi Azərbaycan şairini eyni zamanda türk dünyasının əvəzolunmaz mütəfəkkiri kimi qəbul edirik. Düşünürəm ki, bu tədbirlə dahi Azərbaycan şairinin irsinin təbliği ilə yanaşı, kitabxanalar arasında əlaqələrin güclənməsinə də töhfə vermiş oluruq.

- 2008-ci ildə Azərbaycan və Türkiyə milli kitabxanaları arasında əməkdaşlıq memorandumu imzalanıb. Səfər əsnasında bu xüsusda yeni sənədləşmə oldu. Ötən dövrü qarşılıqlı əlaqələr baxımdan necə dəyərləndirirsiniz?

- İki qardaş ölkənin milli kitabxanaları arasında əlaqələr 1996-cı ildən yüksələn xətlə davam edir. Beş il öncə imzaladığımız memorandumdan sonra birgə fəaliyyətimiz daha da artdı. İki ölkənin milli kitabxanaları bir-birlərini daha yaxından tanıdı. Məlumat bazalarının yaradılmasında ortaq çalışmalarımız oldu və bu işi ilin sonunadək yekunlaşdırmağı planlaşdırırıq. Biz eyni zamanda birgə Avropa kitabxanası məkanına daxil olduq. İndi həm Azərbaycan, həm də Türkiyə Milli Kitabxanasının məlumat bazası Avropa kitabxanası üzərindən axtarıla bilir. Bu, bizim üçün çox önəmli hadisə oldu. Bundan əlavə, Azərbaycan və Türkiyə türk dünyasının digər kitabxanalarına təcrübə baxımından öncüllük etdi. Birgə tədbirlər təşkil edərək türk dünyası kitabxanalarının bir-birini daha yaxından tanımasına nail olduq. Bütün bunlar səmərəli əməkdaşlığımızın nəticələridir. Əməkdaşlığın daha beş il uzadılmasına dair yeni memorandum imzaladıq və qarşıda çoxlu planlarımız var.

- Növbəti beş ildən gözləntiləriniz nələrdir?

- Gözləntilərimiz çoxdur. Növbəti illərdə də bir sıra yeniliklərin həyata keçiriləcəyinə inanıram. Yeni anlaşma ilə mütəxəssis mübadiləsi aparacağıq, qabaqcıl təcrübəni paylaşacağıq. Qarşılıqlı səfərlərimiz olacaq. Xüsusilə məlumat bazalarının rəqəmsallaşdırılması ilə bağlı məsələlərə önəm veriləcək. Azərbaycanda bu istiqamətdə çox böyük işlər görüləcəyinə inanıram.

- Nizami Gəncəvi ilə bağlı əlyazmaların surətini Azərbaycan Milli Kitabxanasına hədiyyə etdiniz. Rəhbərlik etdiyiniz kitabxanada ölkəmizlə bağlı materiallar çoxdurmu?

- Azərbaycanla bağlı materiallar çoxdur. Maraqlı əlyazmalar var, kitabların sayı hər il artır. Məsələn, M.F.Axundzadə adına Milli Kitabxananın direktoru Kərim Tahirov əməkdaşları tərəfindən hazırlanmış “Nizami Gəncəvi. Biblioqrafiya” kitabını mənə hədiyyə edib. Onu özümlə aparıb fonda təhvil verəcəyəm. Bizim kitabxanamızda Nizami ilə bağlı əlyazmalar var. Biz onların surətlərini Azərbaycanın Milli Kitabxanasına hədiyyə etdik. Digər bir əlyazma da var ki, çox köhnəlib, onun bərpasına çalışırıq. İşlər yekunlaşandan sonra onun da surətini təqdim edəcəyik.

Nizami böyük türk şairidir. Etiraf edək ki, illər uzunu türk dünyası tərəfindən bir qədər diqqətdən kənarda qalıb. Amma son dövrlərdə Nizami irsinin önəmi daha qabarıq şəkildə ortaya çıxır. Ən vacibi isə o, Azərbaycan, türk şairi kimi qəbul edilir. Siz bilirsiniz ki, Qərb mətbuatında Nizaminin kimliyi barədə yanlış məlumatlara rast gəlinir. Əsərlərini farsca yazdığı üçün onu bəzən fars şairi kimi qələmə verirlər. Hamımız bilirik ki, o dönəmdə fars dili önəmli olduğuna görə şairlər farsca yazıb. Nizami elə bir bəşər övladıdır ki, ona hər kəs sahiblənmək istəyir. Amma biz həqiqəti olduğu kimi dünyaya çatdırmalıyıq. Bu baxımdan Azərbaycanın apardığı təbliğat işlərini də xüsusi qeyd etməliyəm.

- Azərbaycanda kitabxana sahəsində vəziyyəti necə dəyərləndirərdiniz?

- Buraya hər səfərimizdə kitabxana sahəsində yeniliklər görürük. Əməkdaşlıq etdiyimiz kitabxananın timsalında bunu deyə bilərəm. Türkiyədə biz kitabxana fondlarının rəqəmsallaşdırılmasını, demək olar ki, başa çatdırmışıq. Bu məlumatları Avropa kitabxanaları üzərindən bütün dünyanın istifadəsinə veririk. Azərbaycanda bu iş uğurla davam etdirilir. Ölkələrimiz müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən kitabxana sahəsində ən nüfuzlu beynəlxalq təşkilat olan Kitabxana Assosiasiyaları və İnstitutların Beynəlxalq Federasiyası (İFLA) ilə əməkdaşlıq edir.

Məsələn, növbəti ildə Avropa Birliyi ölkələri milli kitabxanalarının rəhbərləri Bakıya toplaşacaq, təcrübə mübadiləsi aparılacaq. Bu, çox böyük mədəni hadisədir. Avropa milli kitabxanaları rəhbərlərinin toplantıları hər il bir ölkədə keçirilir. Avropa Birliyinə üzv olmayan ölkələrin də bu tədbirlərdə iştirakına imkan yaradılıb. Bu il tədbir Lixtenşteyndə baş tutub. Türkiyə, Azərbaycan kimi quruma üzv olmayan ölkələr kitabxana sahəsində təcrübə mübadiləsi apara bilirlər.

- Türkiyə Milli Kitabxanası haqqında qısa məlumat verərdiniz?

- Kitabxanamız Türkiyənin ən böyük kitabxanasıdır, 3 milyondan artıq kitab fondumuz var. Onların tam əksəriyyəti rəqəmsallaşdırılıb. Kitablarla yanaşı, 300 mindən artıq əlavə material var. Buraya əlyazmalar, vallar, CD-lər, tablolar və s. aiddir. Bütün kataloqlarımız elektron formatdadır. Kitabxana həftənin 7 günü səhər saat 9-dan 22-dək açıqdır. Gün ərzində 2500-dən artıq adam kitabxanamızı ziyarət edir. Ötən il 665 min insan bizim mərkəzin xidmətlərindən istifadə edib. Gözdən əlil vətəndaşlarımıza xidmət edən səsli kitabxanamız da mövcuddur. Bütün dünya ilə əlaqələrimiz var. Çalışırıq dünyada olan ən qabaqcıl təcrübəni ölkəmizdə tətbiq edək. Müxtəlif ölkələrlə qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində ixtisasartırma kursları təşkil edir, mütəxəssislərimizin bilik və təcrübələrini artırırıq.

Ceyhun Zərbəliyev

Mədəniyyət.- 2012.- 3 oktyabr.- S. 6.