Hansı kitablara maraq daha çoxdur?
“Oxucular bədii əsərlərə
üstünlük verirlər”
Dünyanın məşhur şair
və yazıçıları,
elm və maarif xadimləri kitabların tərbiyəvi əhəmiyyətinə
böyük qiymət
verərək, öz əsərlərində bu
barədə müdrik
fikirlər söyləmişlər.
Dahi Nizami Gəncəvi kitabı “tükənməz mənəvi
qida”, Uilyam Şekspir “tacdan qiymətli”, Maksim Qorki “bilik, xoşbəxtlik
və səadət mənbəyi”, qədim
Roma natiqi, filosof və siyasi xadim Siseron isə
“kitabsız evi ürəksiz bədən”
kimi təsəvvür
etmişdir.
Kitab oxumağa
marağın azalması
bir vaxtlar hər birimizin gündəlik həyatda, mətbuatda, televiziyada və digər kütləvi informasiya vasitələrində tez-tez
rast gəldiyi ürəkağrıdıcı mövzulardan idi. Son vaxtlar Bakıda kitab dükanlarının
açılmasının və
şəbəkələrinin formalaşmasının şahidi
oluruq.
Biz də paytaxtımızda
fəaliyyət göstərən
kitab mağazalarına
baş çəkərək
mövcud vəziyyəti
öyrənmək qərarına
gəldik. Görək əvvəlki illərlə
müqayisədə kitab
oxumağa maraq hansı səviyyədədir?
Hansı kitablara maraq var: elmi,
bədii, yoxsa dini?
“Kitab bilik mənbəyi
kimi öz şöhrətini qaytarmaqdadır”
İlk baş çəkdiyimiz ünvan
metronun “İçərişəhər”
stansiyasının qarşısındakı
yeraltı keçiddə
fəaliyyət göstərən
kitab dükanı oldu. Bizi gülərüzlə qarşılayan mağazanın
sahibi Hilal Bağıyevin bu məsələdə ürəyi
dolu görünürdü.
Suallarımızı diqqətlə
dinlədikdən sonra
kitab satışı
ilə bağlı vəziyyətin qənaətbəxş
olduğunu bildirdi: “Əvvəlki illərə
nisbətən kitaba maraq artıb. Mən uzun illərdir bu işlə məşğulam. İndi kitab
alanların sayı ildən-ilə artır.
Bu da onu
göstərir ki, kitab bilik, savad
mənbəyi kimi öz şöhrətini qaytarmaqdadır. Bir ara kitab
alıcıları detektiv
kitabları almağa daha çox üstünlük verirdilərsə,
bu gün artıq vəziyyət dəyişməkdədir. Detektivlə yanaşı
romanlar, psixoloji əsərlər, elmi-intellektual
kitablara da üstünlük verənlərin
sayı artıb.
Sırf elmi və dini
kitabların isə öz alıcıları
var. Demək olar ki, bu kitabların
satılma səviyyəsi
çox aşağıdır.
İnsanlar daha çox
bədii kitablara üstünlük verirlər”.
Hansı yaş qrupundan olan insanlar kitab
almağa üstünlük
verirlər? Yerli müəlliflərdən daha
çox kimlər oxunur suallarımıza isə H.Bağıyev belə cavab verdi: “Demək
olar ki, hər yaş qrupunda olan alıcılarımız
var. Gənclərin də
arasından kitab almağa meyl çoxalmaqdadır. Ortayaşlı və yaşlı insanların kitaba marağı yüksəkdir.
Çünki onlarda kitab oxumaq ənənəsi sovet dövründən formalaşıb. Oxucular daha
çox xarici ədəbiyyat almağa üstünlük verirlər.
Yerli yazıçılardan isə
daha çox Çingiz Abdullayev, Elxan Elatlı, Varisin kitabları alınır”.
“Gənclər arasında kitaba maraq daha
çoxdur”
“Əli və
Nino” kitab mağazaları
şəbəkəsinin Nizami
küçəsində yerləşən
dükanında da olduq. Suallarımızı cavablandıran mağazanın
satış meneceri Könül Nağıyeva
da son illər kitaba marağın artdığını dilə
gətirdi: “Hazırda
istirahət vaxtı olmasına baxmayaraq, alıcı qıtlığı
hiss etmirik. Həqiqətən də, kitaba
maraq yüksəlməkdədir.
İnsanların dünyagörüşü, zövqləri müxtəlif
olduğundan seçdikləri
kitabların da janrları müxtəlifdir.
Detektiv, psixoloji, siyasi kitablardan tutmuş romantik, hətta fantastik hadisələrdən
bəhs edən kitablara da maraq
var. Elmi, dini kitablara gəlincə isə onların satışı nisbətən
aşağı səviyyədədir.
Bu tip kitabların bədii
kitablardan fərqli olaraq həmişə xüsusi alıcı kütləsi olur.
K.Nağıyeva kitab alıcılarının
böyük əksəriyyətini
gənclərin təşkil
etdiyini bildirdi: “Gənclər arasında kitaba maraq daha
çoxdur. Onlar əsasən dünya
ədəbiyyatının tanınmış
yazıçılarını oxumağa üstünlük
verirlər. Amma yerli yazıçılarımıza
da maraq az deyil.
Onlardan Çingiz Abdullayev, Elxan Elatlı, Qaraqan, Varis, Ziya Səfərbəyov
daha populyar müəlliflərdir”.
“Sentyabrda kitab satışı yenidən
canlanacaq”
Baş çəkdiyimiz
daha bir kitab satışı mərkəzi isə Nigar Rəfibəyli küçəsində yerləşən
“Kitab evi” mağazası oldu. Mağazanın
meneceri Mehdi Əliyarov yay aylarında kitab satışının aşağı
səviyyədə olmasından
gileyləndi: “Ümumilikdə
götürəndə kitab
oxumağa maraq əvvəlki illərə
nisbətən yaxşıdır.
Amma onu deyə bilərəm
ki, yay ayları
istirahət mövsümü
olduğundan hazırda
satış, demək
olar ki, yox dərəcəsindədir.
Çünki kitabları daha
çox gənclər,
tələbələr alır.
İndi onlar tətildə, istirahətdədirlər. Sentyabrdan isə yenidən kitab satışı canlanacaq. Kitab alıcıları daha çox bədii əsərlərə
üstünlük verirlər.
Oxucular bütün janrlarda olan kitabları alırlar. Amma satılan kitablar
arasında detektiv və psixoloji əsərlər üstünlük
təşkil edir”.
Bu həmsöhbətimiz də yuxarıda adları çəkilən
yerli və xarici müəlliflərin
əsərlərinə marağın
daha çox olduğunu bildirdi.
İnternet şəbəkəsinin sürətli
inkişafı, həmçinin
kitabları elektron formatda oxumaq imkanı ənənəvi
kitaba marağı bir qədər azaltdı. Kitabları elektron formatda
oxumaq maddi baxımdan və eyni zamanda vaxt
sarıdan əlverişli
olduğu üçün
insanlar bu üsula daha çox üstünlük
verirlər. Gəlin unutmayaq
ki, elektron kitablar nə qədər asan və ucuz başa
gəlsələr də,
ənənəvi mütaliənin
yerini heç vaxt verə bilməz. Əvvəla, bütün kitabların
elektron variantı yoxdur. Hətta fərz etsək
ki, belə bir imkan var,
yenə də kompüterdən oxumaq real
kitab oxumaq qədər effektli deyil. Həm də kompüterdən
oxumaq real kitab oxumaqdan dəfələrlə
çox insan sağlamlığına mənfi
təsir göstərir.
Kitabı əldə
hiss etmək, onun məxsusi ətrini duymağın qədrini yalnız əsl kitab oxuyanlar bilər.
Müdrik bir kəlamda deyildiyi kimi “Kitabı sevin. O, bilik mənbəyidir, ancaq bilik insana nicat
verir, ancaq bilik insanı ürəkdən sevməyi,
onun zəhmətinə
hörmət etməyi
öyrədər, ruhən
qüvvətli, namuslu
və ağıllı
adam edər”.
Bu fikirlərdən, qiymətli
kəlamlardan belə bir mühüm nəticə çıxır
ki, kitab ən mühüm məlumat mənbəyi, siyasi və ideoloji mübarizə silahı, bilik, təlim və tərbiyə vasitəsidir.
Fariz Hüseynov
Mədəniyyət.- 2014.- 22
avqust.- S. 12.