60 ildir -

 

bu TV bir sir-sehrlipəncərədir” - hər gələn baxar, sevər...

 

1926-cı il noyabrın 6-da “Danışır Bakı!” səslənişilə ümummilli SƏSimiz eşidilməyə, 1956-cı il fevralın 14-də “Göstərir Bakı!” söylənişilə ümummilli SİFƏTimiz görünməyə başladı. İndi rəsmi xəlqi tribunamızdan eşidilən SƏSimizin 90, görü-görsənişimizin 60 yaşı var.

İndi, sözügedən o səsin ilkini eşidənlərdən bu günə sağ qalanlar ya bir olar, ya iki, sifətimizi görənlər isə bir-iki faiz ola, ya olmaya...

 

Deyək ki, indi durub bu yığcam yazıda televiziyamızınqədim”liyindən danışmaq, “ yaxşı ki, bizim televiziyamız var!” eyforiyasına qapılmaq fikrində deyilik. Heç bu baş TV-mizin otuz ildən çox yarı milli-yarı lilli, bir sözü , biri qırmızı, “doğdu günəş qırmızıfəaliyyətinə mətbupanorametmək cəhdindən uzağıq. Amma bunları demək gərəkdir ki, həmin illərdə Azərbaycan xalqını verilən imkanlar daxilində göstərmiş Azərbaycan Televiziyası özünü öz istedadlı texnomütəxəssisləri, reportyorları, aparıcıları, diktorları başqa görəvliləri sayəsində İttifaq miqyasında da göstərə bilmişdir. Ölkənin kütləvi elektron-informasiya məkanında ən yaşlı başlı olan bu TV-ninfilmotekaadlanan zənginkitabxana”sında neçə-neçə dahilərin, ədiblərin səs görüntü imzaları, “aldanmış kəvakibtaleli əmək qəhrəmanlarınınsurətyadigarları vardır.

, bir qədər bizim bu ən keçmiş müasir canlı Həmsöhbət-vizual Müsahibimizin -

 

Tarixçəsindən...

 

Öncə (bir vaxtlar televizyonçu olmuşlardan biri olaraq) deyim ki, haqqında yazmaqda olduğum bu aləm, sözün həqiqi mənasında özgə bir aləmdir! Bütün ətrafa dünyaya güzgü olan bu obyektəaləmi bəzər, özü lüt gəzərzərb-məsəlindən baxmaq olar. Yəni, bir az keçmişdə diktorlarından, indilər aparıcılarından başqa, hər şey hamı görünməz - kadr arxasında. Üstəgəl, uğurları haqda adətən susular, qüsurları barədə isətutuquşu”lanar. Əksəriyyət nəzərə almaz ki, bu fağır obyekt ümumölkəvi-bədənnüma Güzgüdür biz necə varıqsa, o da onu göstərir...

Əlqərəz.

Bakı televiziyası binasının inşasına 1954-cü ildə (sonralarMehdi Hüseyn küçəsi -1” adlanacaq ünvanda) başlanıb, 1955-ci ilin sonunda təhvil verilib. İlk veriliş günü ekranda görünən gənc aktrisa Nəcibə MəlikovaGöstərir Bakı!” kəlməsilə sözə başlayıb, tamaşaçıları Azərbaycan televiziyasının fəaliyyətə başlaması münasibətilə təbrik edib, ardıncaBəxtiyarbədii filmi nümayiş etdirilib. Növbəti ilin fevralınadək buradan yalnız sınaq verilişləri yayımlanıb.

Telemütəxəssis qıtlığı ucbatından həftədə iki-üç dəfə 2 saatlıq proqramla efirə çıxan Bakı studiyasına radio, qəzet teatr əməkdaşları dəvət edilir onlar hər gün toplaşaraq tamaşaçılarahansı keyfiyyətdəməsələsi üzərində yox, “ necə göstərməkdilemmaları üzərində düşünürmüşlər. Seçim, təqdimədava”ları çox qıt imiş; klassik estrada musiqiləri, muğam xalq mahnılarından ibarət konsertlər, bədii film, tamaşalar, ictimai-siyasi mövzuda müsahibələr, “xarüqələr yaradanəmək qabaqcıllarının çıxışları, diktorların qəzetlərdən oxuduqları 10-15 dəqiqəlikxülasə... vəssalam.

İki il sonra həftədə 5 dəfə efirə çıxmağa başlayan bu televiziyanın gündəlik yayımı 2 saat 20 dəqiqəyə, 1962-ci ildən 7, 1970-dən 10, 80-ci illərdə 18 saata çatdırıldı. 2005-ci ilin yanvarından isə ana televiziyamız 24 saatlıq fasiləsiz yayıma keçdi.

İlk iki ilə yaxın müddətdə ayrıca fəaliyyət göstərənBakı televiziya studiyası” 1957-ci ilin oktyabrında Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılaraqRadioinformasiyaİdarəsi ilə birləşdirildi Respublika Nazirlər Soveti yanında Dövlət Radio Televiziya Verilişləri Komitəsi adlandırıldı. 1970-ci ildə bu qurum Dövlət Televiziya Radio Verilişləri Komitəsi statusu aldı. 1991-ci ildə komitə şirkətə çevrildi. 2005-ci ildən isə Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə şirkətAzərbaycan Televiziya Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti”nə çevrildi.

Hörmətli oxucularımızın (onlar həm tamaşaçıdırlar) statistikmaraq şkalası” nəzərə alıban, Azərbaycan Televiziyası Yolunun saysız cığırları haqda xronikal məlumatlardan yan keçərək, seçmə-özək faktlara toxunaq. Məsələn;

- sonradan AzTV meydanına çıxan istedadlı ( yaradıcı) diktorlar nəslinin bir neçə nümayəndəsi: Roza Tağıyeva, Rafiq Hüseynov, Ofeliya Sənani, Şərqiyyə Hüseynova, Sabir Ələsgərov, Hicran Hüseynov, Həqiqət Əsgərova, Natəvan Hacıyeva, Tamilla Ələkbərova, Davud Əhmədov, Gülşən Əkbərova, Nərgiz Cəlilova, Ülkər Quliyeva, Aygül Qaradağlı, Dilarə Səlim, Rafiq Həşimov başqaları.

- yaddaşlarımızda retrolaşmaqda olan maraqlı verilişləri: “Odlar diyarı”, “Zaman biz”, “Tələbə klubu”, “İnsan qanun”, “Şən hazırcavablar klubu”, “Sizinlə birlikdə”, “Karvan”, “Ədəbiyyat zaman”, “İncəsənət”, “Palitra”, “Hekayə axşamı”, “Yumoristik novellalar”, “Kamillik”, “Arzular”, “Səhər görüşləri”, “Dalğa”, “Komediyalar aləminə səyahət”, “Publisist studiyası”, “Dünyamıza misra-misra baxıram”, “Çay dəstgahı”, “Caz aləmində”, “Evrika”, “Qoşma”, “Retro”, “Bayatı”, ünlü televiziya tamaşalarındanÖtən ilin son gecəsi”, “Mən, sən, o telefon”, “Şur”, “Dindirir əsr bizi”, “Topal Teymur”, “Ordan-burdan”, “Evləri köndələn yar”, “Yaşıl eynəkli adam”, “Səni axtarıram”, “Bağışla”, “Səndən xəbərsiz”, “Qatarda”, “Kökdən düşmüş piano” s. Bu televiziyanın indiki maraqlı proqramlarının hamısı haqda yazmaq qəzetxronometraj”ındankənar məsələ olsa da, “Turan elləri”, “PoeziyaKlassik irsimizdənverilişlərini qeyd etmək məmnuniyyətindəyəm.

- nəhayət, 60 ildir xalqın göz yetirdiyi, ümummilli əxlaq, həya, tərbiyə, ağırbatmanlıq özgürlüyünü saxladığına görə, bəzilərinin, xüsusən, nəvə-kanallarınsözyetirdiyi buqoca”, “dədə-babaAzTV-nin sədrləri: Ənvər Əlibəyli, Teymur Əliyev, İmran Mirzəyev, Qurban Yusifzadə, Elşad Quliyev, Qeysər Xəlilov, Məmməd Murad, Məmməd İsmayıl, Babək Məmmədov, Nizami Xudiyev Arif Alışanov.

 

Son “titr”:

 

Xəbərlər”i... sözün kosmetik anlamında yox, həqiqi mənasında dəqiq, ədəbi-bədii, musiqi, mədəniyyət, idman proqramları savadlı, başqa kanallarınmoltanıleksikonlarından fərqli olaraq - saf, ədasız Azərbaycan dilində, reportyorları mordagöstərmək hərisliyindən uzaq, aparıcıları reklamoqrafiya iddiasından uzaq bütün bunların harmoniyasında xalqa çox yaxın bir TV...

 

Tahir Abbaslı

 

Mədəniyyət.- 2016.-  12 fevrak.- S. 13.