Mədəni miras xalqı yaşadan yaddaşdır

“Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri” portalının təqdimatı

Oktyabrın 3-də Muzey Mərkəzində Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri” portalının (www.intangible.az) təqdimat mərasimi keçirildi.

Təqdimatda çıxış edən layihənin rəhbəri, mədəniyyət naziri Əbülfəs Qarayev portalın yaradılmasının əhəmiyyəti və məqsədi haqqında məlumat verdi. Diqqətə çatdırdı ki, layihə həm cəmiyyətimiz, həm də tariximiz üçün əhəmiyyət kəsb edir. Layihə ayrılıqda götürülmüş hansısa fayl, nominasiya şəklində deyil, dövlətimizin strateji xətti kimi qəbul edilməlidir.

Nazir vurğuladı ki, müharibələrdən əziyyət çəkən ölkələrin həm canlı qurbanları, zəbt olunmuş torpaqları, həm də ilk baxışda gözə görünməyən itkiləri olur: “Bu gün bizim təqdim etdiyimiz layihə cəmiyyəti yeni prosesə səsləyir. Biz gündəlik həyatımızda qeyri-maddi irs barədə düşünmürük. Amma kimsə müharibənin vurduğu ziyan haqqında xəbər eşidəndə, bədxah qonşuların hansısa mədəni nümunəmizi öz adlarına çıxması faktı ilə rastlaşanda bu zaman mütləq dövlətin bu işlə məşğul olan strukturlarını günahkar hesab edir. Onlar düşünmürlər ki, bu iş bütün vətəndaşların və cəmiyyətin birgə səyi nəticəsində reallaşmalıdır. Mədəniyyət abidələrimizin, ümumilikdə qeyri-maddi mədəni irsimizin qorunması vətəndaşların şüurunda formalaşmalıdır. Burada artıq yalnız hansısa təşkilatın fəaliyyətini gözləmək düzgün deyil. Yeni layihə məhz bu amala xidmət edir”.

Qeyd olundu ki, mədəni irsin qorunması, ona sahib çıxmaq məsələləri təxminən 10 il bundan əvvəl dünya səviyyəsində bu qədər aktual deyildi. Amma bu gün qloballaşma dövründə bu məsələ ən aktual və vacib mövzuya çevrilib. UNESCO çərçivəsində keçirilən sessiyalar belə sanki müharibə, döyüş xarakteri daşıyır.

Əbülfəs Qarayev diqqətə çatdırdı ki, dövlətimizin bu sahəyə diqqəti olmasaydı, Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva mədəni irsimizin qorunması işinin təməlini qoymasaydı, bu gün maddi nümunələrimiz bu dərəcədə təbliğ olunmayacaqdı: “Məhz Mehriban xanımın mədəni irsimizə, tariximizə diqqət və qayğısı nəticəsində bu gün UNESCO-nun müvafiq siyahılarında Azərbaycanın 11 nominasiya faylı qorunur və ölkəmiz təşkilatın “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasına dair” Konvensiyasına qoşulub”.

Bildirildi ki, “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri”nin yaradılması bu nümunələri dövlət qeydiyyatına almaq, onların təbliğini təşviq etmək, bədnam qonşular tərəfindən mənimsənilməsinin qarşısını almaq üçün lazımi informativ bazanı formalaşdırmaq ehtiyacından irəli gəlib. Çünki nəsildən-nəslə ötürülən belə nümunələr xalqın uzaq keçmişinə, qədim tarixinə söykənən təcrübə əsasında yaradılır və insanlarda özünəməxsusluq, irsilik hissi formalaşdırmaqla həm də mədəni müxtəlifliyə xidmət edir.

Əbülfəs Qarayev layihənin ərsəyə gəlməsində Aşıqlar Birliyi, Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC), Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, Milli İncəsənət Muzeyi, Xalça Muzeyi, Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyi, Milli Kulinariya Mərkəzi və Dövlət Film Fondunun, eləcə də biblioqrafiyanın hazırlanmasında Milli Kitabxananın fəaliyyətini qeyd etdi.

Nazir bildirdi ki, bu layihə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən bütün muzey sərvətlərinin qorunması ilə bağlı reyestr planının hazırlanmasını da zəruri edir: “Artıq bu layihə üzərində işlərə başlanılıb və ilkin format hazırlanıb. Bu gün qloballaşan, informasiya çevikliyi tələb edən zamanda öz milli mədəni irsimizi zərbə altında qoymamaqdan ötrü bütün innovativ vasitələrdən istifadə edərək ölkəmizin sərvətlərini müdafiə etməyi bacarmalıyıq”.

Vurğulandı ki, “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri”nin yaradılması UNESCO-nun “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasına dair” Konvensiyasından irəli gələn müddəaların həyata keçirilməsi istiqamətində görülən işlərin nəticəsidir. Dövlət Reyestrinin elektron portalı Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irs nümunələri, onların daşıyıcıları və təşkilatlar haqqında məlumatı, həmçinin mədəniyyət sahəsində qəbul olunmuş milli və beynəlxalq sənədləri, qeyri-maddi irs sahəsində ən son yenilikləri, UNESCO siyahısındakı Azərbaycan mədəni irs nümunələrini, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair lazımi elmi ədəbiyyatı, foto və videomaterialları özündə ehtiva edir. Bundan əlavə, portalda Azərbaycanın şəhər və rayonları, həmin bölgələrə məxsus qeyri-maddi irs nümunələri haqqında məlumatlar əksini tapıb.

Daha sonra nazirliyin Muzey işi və mədəni sərvətlərə nəzarət şöbəsi Mədəniyyət sərvətlərinə nəzarət və reyestrlər sektorunun müdiri Yaşar Hüseynli layihə barədə təqdimatla çıxış etdi. Bildirdi ki, www.intangible.az portalı “Əsas səhifə”, “Reyestr haqqında”, “Reyestr”, “Azərbaycan nümunələri UNESCO siyahılarında”, “Ermənistanın təcavüzü”, “Xəritə”, “Xəbərlər”, “Təkliflər” və “Əlaqə” bölmələrindən ibarətdir. Portalda Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irs nümunələri diyarşünaslıq, folklor və sənətkarlıq olmaqla üç kateqoriyada təqdim edilir. Həmin kateqoriyalara daxil olan məfhumlar siniflərə, növlərə, janrlara və qruplara görə fərqləndirilib. Qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin səhifəsi nümunə haqqında arayışdan, foto və videolardan, nümunənin pasportundan, daşıyıcı və təşkilat, nümunənin yayıldığı areal haqqında məlumatlardan ibarətdir. Arayışlar UNESCO-nun tələbləri çərçivəsində tərif (təsvir), təsnifat, tarix və yayıldığı areal əhatə olunmaqla həmin sahə üzrə çalışan mütəxəssislər tərəfindən hazırlanıb.

Təqdimatda çıxış edən Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədri, Əməkdar elm xadimi, professor Məhərrəm Qasımlı, Milli Kulinariya Mərkəzinin prezidenti Tahir Əmiraslanov portalı yüksək dəyərləndirdilər. Vurğulandı ki, qeyri-maddi mədəni irsin qorunması təkcə dövlət tərəfindən deyil, cəmiyyət tərəfindən də dəstəklənməli, daim diqqətdə saxlanılmalıdır.

Sonda nazir Əbülfəs Qarayev portalın təkmilləşdirilməsi və xarici dillərə tərcüməsi ilə bağlı tövsiyələrini verdi.

LALƏ

Mədəniyyət.- 2018.- 5 oktyabr.- S.2.