Milli maraq və dəyərlər
üzərində dünyaya inteqrasiya
12-07-2019 20 Dünyada
hər bir ölkəyə maraq və diqqət, ilk
növbədə, onun gücü, yerləşdiyi
coğrafiyadakı strateji imkanları ilə
şərtlənir. Məhz bu faktorların
üstünlüyü dövlətə də, onun
əldə etdiyi nailiyyətlərə də münasibəti
təmin edir. Bu baxımdan Azərbaycanın müstəqilliyini
bərpa edəndən sonra keçdiyi yol, nail olduğu
inkişaf səviyyəsi özümüzdə qürur
doğurduğu qədər, dünyanın gözündə
də diqqətəlayiqdir.
Bu illərdə respublikamızın əldə etdiyi
nailiyyətlər onun beynəlxalq aləmdə nüfuzunu
yüksəltdi, dünya birliyinə inteqrasiyasını daha
da sürətləndirdi. Bu gün ölkəmiz beynəlxalq
təşkilatların fəal üzvüdür.
Azərbaycanla sıx münasibətlər qurmaq istəyən
ölkələrin sayı ildən-ilə artır. Prezident
İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata
keçirilən praqmatik, çoxşaxəli xarici siyasət
dövlətimizi beynəlxalq aləmdə söz sahibi edir.
Bu praqmatizm, təbii ki, öncəlik olaraq iqtisadi faktorla
bağlıdır. Burada ölkəmizin
təşəbbüsü, bilavasitə iştirakı ilə
reallaşan irimiqyaslı neft-qaz layihələrini, Uzaq
Şərq və Orta Asiyadan Avropaya uzanan ticarət yolunda
Azərbaycanın tranzit ölkə kimi əhəmiyyətini
və sair amilləri sadalamaq olar. Ölkəmiz BMT-dən
ATƏT-ə, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatından
Avropa Şurasınadək bir çox beynəlxalq və
regional qurumlarla qarşılıqlı-faydalı
əlaqələr yaradıb. Diplomatiyamızın bu
çoxşaxəli əməkdaşlıq kursu ümummilli
lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın
tələbi ilə hakimiyyətə qayıtmasından sonra
təşəkkül tapıb. Məhz həmin
dövrdən başlayaraq, daxili sabitliyin bərqərar
olunması ilə yanaşı, Azərbaycanın beynəlxalq
münasibətlərində yeni səhifələr
açıldı. Ulu öndərin xarici siyasət xətti
bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən
uğurla davam etdirilir. Ölkəmiz milli maraqlara əsaslanan
müstəqil, balanslı və fəal xarici siyasət
yeridir. Hazırda Bakıda 66 ölkənin və 11 beynəlxalq
təşkilatın diplomatik missiyaları fəaliyyət
göstərir. Eyni zamanda Azərbaycanın xaricdə 59
səfirliyi, beynəlxalq təşkilatların yanında 5
daimi nümayəndəliyi və 9 baş konsulluğu
ölkəmizi təmsil edir.
İqtisadi imkanlar humanitar diplomatiyaya yol açır
Son
illər artan iqtisadi potensialımız ölkəmizin regional
layihələrdə daha güclü rol oynamasına,
beynəlxalq təşəbbüslərə daha aktiv cəlb
olunmasına, xaricdə sərmayə qoyuluşuna zəmin
yaradır. Çünki
daxildə gücü, imkanları olan dövlət
beynəlxalq miqyasda da özünü əmin və arxayın
hiss edir. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı
deyib: “Xarici siyasətimiz daxili siyasətimizin davamıdır. Bu gün Azərbaycanın xarici siyasəti
prinsipiallığı ilə seçilir. Eyni zamanda ölkəmizin uğurlu inkişafı
və iqtisadi müstəqilliyimizin tam şəkildə
təmin olunması bizə imkan verir ki, xarici arenada da öz
sözümüzü deyək, öz maraqlarımızı
müdafiə edək”.
Çağdaş
dünyada iqtisadi güc həlledici faktor, xarici
siyasətdə mühüm təsir rıçaqları
deməkdir. Bir
vaxtlar “Əsrin müqaviləsi”nə və digər
layihələrə dünyanın böyük
dövlətlərini, regionun söz sahiblərini cəlb
etməklə enerji diplomatiyasında tarazlığı
təmin edən Azərbaycan indi özü xarici
siyasətdə iqtisadi imkandan yararlanır. Ölkəmiz qonşu Gürcüstan, qardaş
Türkiyə ilə yanaşı, Avropa məkanında da
investor kimi çıxış edir.
Dövlət
başçısının haqlı olaraq qeyd etdiyi kimi,
enerji diplomatiyası milli təhlükəsizliyin vacib
elementidir: “Bu gün enerji təhlükəsizliyini
ölkələrin milli təhlükəsizliyindən
ayırmaq mümkün deyildir. Son vaxtlar imzalanan
sazişlər Azərbaycanı dünya üçün,
Avropa üçün daha da önəmli ölkəyə
çevirəcəkdir. “Şahdəniz-2”,
TANAP, TAP layihələri Avropanın ən böyük
infrastruktur layihələridir. Azərbaycan
bu layihələrdə liderliyi öz üzərinə
götürüb və onların icrası nəticəsində
böyük bazara çıxış əldə
edəcəyik. Ona görə bizim iqtisadi
diplomatiyamız çox fəal olmalıdır”.
İqtisadi
imkanlar xarici siyasətin mühüm istiqamətlərindən
olan humanitar diplomatiyaya da yol açır. 10-15 il
öncəyədək üzləşdiyi hərbi
təcavüzün fəsadlarını aradan qaldırmaq,
yüz minlərlə qaçqın və
köçkünün problemlərini həll etmək
üçün xaricdən köməyə ehtiyac duyan
Azərbaycan bu gün müxtəlif ölkələrə
humanitar yardım göstərir. Xarici
İşlər Nazirliyinin nəzdində təsis edilmiş
Azərbaycan Beynəlxalq İnkişafa Yardım Agentliyinin
(AİDA) həyata keçirdiyi humanitar proqramlar
Fələstin, Anqola, Əlcəzair, Çad, Liviya, Vyetnam,
Əfqanıstan kimi onlarla ölkəni əhatə edir.
Bu fəaliyyətlər ölkəmizin
beynəlxalq arenada mövqeyini möhkəmləndirir,
tərəfdaşlarının sırasını
genişləndirir.
Ölkə
rəhbərliyinin yeritdiyi ölçülü-biçili
və ən əsası, səmimi xarici siyasət
nəticəsində dünyada bizə etimad
bəsləyən dövlətlərin sayı artır. Azərbaycan 155
ölkənin dəstəyi ilə BMT TŞ-nin qeyri-daimi
üzvü seçilərək 2012-2013-cü illərdə
bu mötəbər qurumda təmsil olundu. Bunun
ardınca ölkəmiz 2017-2019-cu illər üçün
BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurasına üzv
seçildi. 2019-cu ildən isə
Azərbaycan 2011-ci ildə üzv olduğu və BMT-dən
sonra ikinci ən böyük beynəlxalq platforma olan
Qoşulmama Hərəkatında sədrliyi icra edəcək.
Mədəni
diplomatiya – dünyada tanınan irsimiz
Azərbaycanın
dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən
biri də milli-mənəvi dəyərlərin,
tarixi-mədəni irsin qorunması və təbliği ilə
yanaşı, beynəlxalq səviyyədə dünya irsinin
müdafiəsi və mühafizəsinə dəstək
verməkdir. Bu
məqsədlə ölkəmiz BMT-nin Təhsil, Elm və
Mədəniyyət Təşkilatı – UNESCO ilə sıx
əməkdaşlıq münasibətləri qurub və
təşkilatın fəaliyyətinə öz
töhfəsini verir. Azərbaycan Respublikası UNESCO-ya
1992-ci il iyunun 3-də üzv qəbul
olunub. Bu təşkilatla əlaqələrin
genişləndirilməsi isə 90-cı illərin
ortalarında ümummilli lider Heydər Əliyevin
rəhbərliyi və təşəbbüsü ilə
başlanıb. 1996-cı ildə dahi Azərbaycan
şairi Məhəmməd Füzulinin 500 illiyi, 2000-ci ildə
“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının 1300 illik yubileyi UNESCO
səviyyəsində qeyd olundu, həmin il
İçərişəhər Qız qalası və
Şirvanşahlar saray kompleksi ilə birlikdə UNESCO Dünya
irs siyahısına salındı. Mədəni
müstəvidə əldə olunan bu nailiyyətlər
həm də Azərbaycanın beynəlxalq miqyasda artan
nüfuzunun təsdiqi idi.
UNESCO
ilə Azərbaycan Respublikası arasındakı
əlaqələr 2004-cü ildə Heydər Əliyev Fondunun
prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təşkilatın
Xoşməramlı səfiri seçilməsindən sonra daha
sürətlə inkişaf etməyə başladı. Bu gün
respublikamızın Birinci vitse-prezidenti Mehriban
Əliyevanın yaxından iştirakı ilə mədəni
irsimiz dünyada, o cümlədən UNESCO-da layiqincə
təbliğ edilir. 2007-ci ildə Qobustan qayaüstü
rəsmlərinin, 2008-ci ildən bu yana
qeyri-maddi mədəni irsimizin 13 nümunəsinin UNESCO
siyahılarında yer alması ölkəmizin bu
təşkilatda aktiv fəaliyyətinin göstəricisidir. Son illərdə Azərbaycanın görkəmli
şəxsiyyətlərinin və əlamətdar
hadisələrin yubileylərinin UNESCO
çərçivəsində qeyd edilməsi də bu qurumla
əlaqələrin yüksək səviyyəsinin
təsdiqidir. UNESCO üzrə Milli
Komissiyanın fəaliyyəti müxtəlif səpkili
layihə, seminar və beynəlxalq tədbirlərlə
müşayiət olunur.
2013-cü ildə
UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Qorunması
üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 8-ci
sessiyasına uğurla ev sahibliyi edən
Azərbaycanda eyni müvəffəqiyyətlə hər iki
ildən bir UNESCO-nun rəsmi tərəfdaşlığı
ilə Dünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu
keçirilir. Dünyanın mötəbər
beynəlxalq təşkilatlarının öz
tədbirlərini Azərbaycanda keçirmələri
müstəqil dövlətimizin nüfuzundan xəbər
verir. UNESCO-nun Dünya İrs Komitəsinin
43-cü sessiyasının Bakıda keçirilməsi də
bunun növbəti təsdiqi oldu.
Prezident İlham
Əliyevin bununla bağlı müvafiq sərəncam
imzalaması mötəbər tədbirin yüksək
səviyyədə keçirilməsinə təminat
yaratdı və 30 iyun – 10 iyul tarixlərində ölkəmiz
Dünya İrs Komitəsinin 43-cü sessiyasına uğurla ev
sahibliyi etdi.
Birinci
vitse-prezident, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban
Əliyeva sessiyanın açılış mərasimində
çıxışı zamanı ölkəmizlə bu
təşkilat arasında ötən illərdə uğurlu
əlaqələrin qurulduğunu, dünya və milli irsin
qorunmasının Azərbaycanda dövlət siyasətinin
mərkəzində dayandığını bir daha
diqqətə çatdırdı.
Bu tədbirə ev sahibliyi etməklə Azərbaycan dünya
xalqlarının mədəniyyət tarixində öz
müsbət izini qoydu. Çünki Dünya
İrs Komitəsinin illik sessiyası UNESCO-nun həm
iştirakçı sayına, ölkələr üzrə
əhatə dairəsinə, davametmə müddətinə,
həm də qəbul etdiyi qərarların
əhəmiyyətinə və doğurduğu beynəlxalq
rezonansa görə ən böyük tədbiri
sayılır. Sessiyanın davam etdiyi günlər
işgüzar müzakirə və diskussiyalarla, Dünya irs siyahısı ilə bağlı
təqdimatlara baxıldığı 5-7 iyul tarixi isə
də həm də həyəcanlı anlarla yadda qaldı. Təsadüfi deyil ki, nominasiyaları müzakirə
olunan hər bir ölkənin informasiya vasitələri
Bakıdan gələn xoş müjdəni xəbər
bloklarının ilk sırasında dərhal yayırdılar.
Bu günlər ərzində beş
qitənin bir çox ölkələrində ən azı
mədəniyyət gündəmi Bakı ilə
məşğul idi, bu mövzuda dünya Azərbaycan
paytaxtına diqqət kəsilmişdi. Bakı
sessiyasınadək UNESCO-nun Dünya irs
siyahısında 167 ölkəsindən 1092 irs nümunəsi
vardı. 43-cü sessiyadan sonra bu say
1121-ə çatdı. Deməli, Bakıda
qəbul olunan qərarlar 29 dəfə müxtəlif
ölkələrdə xoş əks-səda doğurdu. Və bu sırada biz də varıq. Sessiyada
Azərbaycanın daha bir mədəni irs
məkanının – Şəki şəhərinin tarixi
mərkəzinin Xan sarayı ilə birlikdə Dünya irs
siyahısına salınması ölkəmizin UNESCO-da aktiv
fəaliyyətinin bəhrəsidir.
Şəkinin
UNESCO siyahısına daxil edilməsi ölkəmiz
üçün 2019-cu ildə ən əlamətdar
hadisələrdən biridir. Bu uğur
Azərbaycanın illərdən bəri – həm ölkəmizin
daxilində, həm də onun hüdudlarından kənarda –
dünya irsi obyektlərinin qorunması ilə bağlı
həyata keçirdiyi dövlət siyasətinin
davamıdır. Bu hadisə
Azərbaycanın dünya mədəni-turistik
xəritəsində beynəlxalq mövqelərini daha da
möhkəmləndirir. UNESCO
siyahısına daxil edilmək dünya mədəni və
təbiət irsinin saxlanılması üçün
beynəlxalq təsisatlardan, ilk növbədə Dünya
İrs Fondundan maliyyə vəsaitlərinin cəlb
edilməsində prioritetliyi təmin edir.
Bu
əlamətdar hadisə həmçinin Azərbaycan
xalqının dünya mədəniyyətinə verdiyi
xüsusi töhfənin beynəlxalq müstəvidə
növbəti təsdiqidir.
***
Beynəlxalq
əməkdaşlığın ölkəmizə
qazandırdığı dividentlər isə suverenliyimizin
möhkəmlənməsinə, eyni zamanda davamlı
islahatların dərinləşməsinə xidmət edir. Yəni bu əməkdaşlıq
Azərbaycana müxtəlif sahələrdə əlavə
nüfuz qazandırır. Bununla
bərabər ölkəmizin milli maraqları bu prosesdə
hər zaman öncəlik təşkil edir. Azərbaycan Prezidentinin qeyd etdiyi kimi, biz bütün
ölkələrlə və təşkilatlarla
bərabərhüquqlu, qarşılıqlı səmərəli
əməkdaşlıq quramağın
tərəfdarıyıq. Milli maraqlarımızın
müdafiəsindən isə heç vaxt geri
durmayacağıq: “Biz bütün ölkələrlə
çox xoş münasibətlər qurmaq əzmindəyik. Ancaq milli maraqlarımızın hesabına yox,
bərabərhüquqlu münasibətlərin hesabına”.
Lalə
AZƏRİ
Mədəniyyət.-
2019.- 12 iyul. S. 5.