Müharibə arzuların üstündən
xətt çəkir
… Atışma başladı. Əslində, şəhərdə hər gün atışma gedirdi. Mərmilər şəhər sakinlərini hər yerdə - küçədə, evdə, iş yerində yaxalayırdı. O da qaldığı evdən küçəyə çıxmışdı. İşə gedirdi. Yenə mərmilər dolu kimi yağmağa başladı.
Küçədəki hər kəs qorunmaq üçün özünü daldaya verməyə çalışır, ağacların altına keçir, küçə qapılarına qısılır, binaların arxasına keçib aranın səngiməyini gözləyirdi. Təkcə o az qala küçənin tən ortası ilə gedirdi. Onunla üzbəüz gələnlərlə yanaşı, iti addımlarla arxadan ötüb keçənlər də qanrılıb təəccüblü baxışlarla onu süzürdülər. Təlaş içində yaşayan şəhərdə belə gözəgəlimli, mavigözlü sarışın qızın öz yerişinə haram qatmadan addımlaması ən azından qəribə idi…
Bu mənzərə hansısa filmdən deyil. Şəhər min doqquz yüz doxsanların əvvəlinin Şuşasıdır. O qız isə ən yaxın günlərdə Vətən təəssübünü sənət sevgisindən, həyat arzularından üstün tutaraq əlinə silah alacaq Şuşa teatrının gənc aktrisası Şükufə Musayevadır...
- Düşünmürdüm ki, yaralanmaqdan, ölməkdən qorxmaq olar. Fikirləşirdim ki, Vətənim, torpağım odun-alovun içindədirsə, mən nədən qorxmalıyam? Ölüm qorxusu ilə yaşamaqdansa, elə gedib ön cəbhədə Vətənimi müdafiə edərəm, qismət olsa, sağ qalaram, qismət olmasa, ölərəm. Öləndə də bilərəm ki, Vətən uğrunda canımdan keçdim. Onsuz da bu can Vətənsiz heç nədir. Kiminsə köləsi olmaqdansa, canımı Vətənimə qurban verərəm.
Heç bu sözlər də hansısa əsərdən deyil. Bu fikri deyən də elə həmin mavigözlü, sarışın qız, Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının aktrisası, Xalq artisti, keçmiş döyüşçü, Qarabağ müharibəsi veteranı Şükufə Musayevadır. Onunla teatrın Bakıdakı hələ rəng qoxusu çəkilməmiş yeni binasında görüşürük. Müharibə keçmiş insanlar, öz fədakarlığına heç bir don geyindirməyi sevməyən sabiq döyüşçülər cəbhə xatirələrini danışmağı heç sevməzlər. Odur ki, söhbətimizdə gah geri qayıdırıq, gah bu günümüzdən danışırıq.
* * *
- Yadımdadır, orta məktəbdə oxuyanda bizə arzularımız haqqında inşa yazdırdılar. Mən də yazdım ki, aktrisa olmaq istəyirəm. Rəhmətlik Şirin müəllim yazımı oxuyandan sonra təəccüblə soruşdu ki, ay Şükufə, yəni evdən səni aktrisa olmağa qoyacaqlar? Cavab verdim ki, niyə qoymurlar, burda nə var ki? Özü də mən kino aktrisası olmaq istəyirdim. Qismətə bax ki, taleyimi teatra bağlamalı oldum.
- Çox qəribə qismətdir…
Siz özünüz Bərdədənsiz.
Tale sizi Şuşaya aparıb çıxarıb. Şuşa teatrı
ilə birlikdə də qaçqın düşmüsünüz. Yəni qaçqınlıq
taleyi sizi təkcə şəxsi həyatınızda yox, iş
həyatınızda da
izləyir.
- Şuşa Mədəni-Maarif
Texnikumunu bitirəndən
sonra təyinatımı
elə Şuşadakı
Mədəniyyət evinə
verdilər. Teatr yarananda isə
teatra keçdim.
Arada Ağdam teatrında 5-6 ay işlədim. Sonra yenidən Şuşa
teatrına qayıtdım.
1990-cı ildə indiki Mədəniyyət və İncəsənət
Universitetinin Rejissorluq
fakültəsinə qiyabi
qəbul olunmuşdum.
- Eyni vaxtda həm
döyüşçü, həm də tələbə…
- Könüllülərə
qoşuldum. Qarabağı müdafiə batalyonunda
vuruşdum. Əvvəlcə dedilər ki, qərargahda qal, yazı-pozu işlərinə
bax. Razılaşmadım. Silahla rəftarı öyrənəndən
sonra ön cəbhəyə getməyimə
icazə verdilər.
- Neçə il
cəbhədə olmusunuz?
- İki il.
Ağdərədə ağır yaralandım,
kontuziya aldım.
Bir də Tərtərdə hospitalda ayıldım.
Bədənimdə, üzümdə 72 qəlpə yarası var idi. Təkcə bir cərrahiyyə əməliyyatında 27 qəlpəni
çıxardılar. Bəziləri isə… deyəsən,
ömürlük mənimlə
qalacaq.
- Görürəm ki, o günləri xatırlamaq
sizə çox çətindir. Mövzunu dəyişək.
- Onsuz da müharibə
mənim düşüncələrimdən,
qəlbimdən silinmir
ki…
- Siz bu teatrın
veteran artistisiniz… Bu illər ərzində onlarla rol oynamısınız.
Bir neçəsini mən də seyr etmişəm.
Şəraitsizlik, binasızlıq üzündən bəxti
gətirməyən tamaşalarınız
da olub. Amma nədənsə yadıma gəlmir ki, məhz sizin
üçün rejissorlar
tamaşa qursunlar…
- Yooxxx… Yalan nə deyim?
Olmayıb… niyəsini mən
də bilmirəm.
Heç
kimi də qınamıram, kimsədən
də küsmürəm.
Binasızlıq çox yaradıcı
insanın karyerasına
zərbə vurdu.
Görək, bundan sonra necə olacaq…
- Şükufə xanım,
bayaq söhbət edəndə dediniz ki, kino aktrisası
olmaq istəyirdiniz… Bəs bu sahədə vəziyyət necədir?
- Bir-iki filmdə epizodik rollara çəkilmişəm. Kinoda
elə bir işim yoxdur ki, məni onunla
tanısınlar…
- Səhv etmirəmsə, sizi bir serialda
da gördüm…
- Hə, ötən il “İmtahan”
serialında çəkildim.
Orda da mənim
qəhrəmanım cəmi
bir neçə seriyada göründü…
- Dəvət etmirlər, yoxsa, aldığınız
dəvətləri bəyənmirsiniz?... Aktyor, aktrisa təkcə
teatrda oynamaz ki? Bəlkə elə sizin kimi peşəkar aktrisalar seriallardan qaçır deyə, gördüyümüz serial qəhrəmanları
bir-birinə oxşayır,
tamaşaçıya maraqsız
gəlir?...
- Hər şeyə zaman lazımdır. Baxın, neçə illər idi ki, bizdə
film çəkilmirdi. Kinostudiyamız indi-indi dirçəlir,
serial sahəsində də
rəqabət təzəlikcə
yaranmaqdadır.
- Bəs teatrdan başqa həyatınızda nələr var?
- Əsas iş yerim Şuşa
teatrıdır. Hazırda “Anamın
kitabı”nda Zəhrabəyim
rolunu hazırlayıram.
Yəqin
ki, tamaşanı gələn mövsüm təhvil verərik. Neçə
ildir ki, Xırdalanda – Abşeron
rayon Mədəniyyət Mərkəzində
Xalq teatrının rəhbəriyəm. Rayonun, şəhərin
tədbirlərində iştirak
edirik, bütün əlamətdar günlərlə
bağlı kompozisiyalar,
həm böyüklər,
həm də uşaqlar üçün
tamaşalar hazırlayırıq.
Özüm də arada nağıl-pyeslər, hekayələr,
şeirlər yazıram.
İndiyədək iki kitabım
çap olunub.
- Deməli, müharibənin
içinizdə gəzdirdiyiniz
ağrı-acısını yazılarınıza boşaldırsınız…
- Çalışıram. Amma
Şuşada, köçhaköçdə
o qədər yazılarım
itdi ki…
- Üzünüzə demək
olmasın, mehribanlığınıza,
yumşaq xasiyyətinizə
görə sizi heç müharibənin odundan keçmiş döyüşçü hesab
etmək olmaz. Adətən deyirlər ki, müharibə görmüş insanların,
xüsusən də qadınların xasiyyəti
tündləşir…
- Mən əvvəldən kövrək olmuşam, müharibədən sonra kövrəkliyim daha da artıb. Gərginliyə düşəndə gözümün yaşını
saxlaya bilmirəm.
Düzdür, arada kontuziyanın təsiri özünü göstərir:
möhkəm əsəbiləşirəm.
Amma hirsim də tez soyuyur. Qorxuram ki, əsəbi, hirsli vaxtımda kiminsə qəlbinə dəyərəm (bir qədər susur və əlavə edir), mən müharibəyə nifrət
edirəm. Müharibə insanların arzularının
üstündən xətt
çəkir.
Yaralanandan sonra xeyli müalicə
aldım. Hələ üzümdəki tikişlərin izləri keçməmişdi, bədənimdəki
qəlpələrin çoxu
qalırdı, yenidən
cəbhəyə dönmək
istədim, icazə vermədilər. O vaxt
Şuşa teatrı ön cəbhədə əsgərlər
qarşısında konsert
proqramı ilə çıxış edirdi,
mən də teatrın kollektivinə qoşuldum. “Arşın
mal alan”dan Asyanın mahnısı və rəqsi ilə həmin konsertlərdə çıxış
edirdim.
- Hərdən savaş meydanına döyüş
səhnəsi də deyirlər. Yəni o səhnə ilə
teatr səhnəsinin arasında oxşar cəhətlər bu qədər çoxdu?
- Hər iki cəbhədə
xidmət etmək əziyyətdir. Amma sənin üçün
son çıxış ola biləcək döyüş səhnəsinin
iştirakçısı olmaq
hara, səhnəyə
çıxıb rol oynamaq hara? Mən müqayisə
etməzdim. Yenə də
yaxşı ki, teatr var. Teatr olmasaydı, bəlkə də bu gün
sizinlə üzbəüz
oturub söhbət etmirdik.
* * *
…Söhbətimizi burada kəsməyə məcburuq.
Çünki Şükufə xanım məşqə tələsir. Teatrda Şuşanın
işğalının növbəti
ildönümünə həsr
olunmuş kompozisiyanın
məşqi gedir.
Mənimsə ürəyimdə
başqa istək var. Şuşa teatrının
Şuşadakı məşqindən
reportaj hazırlamaq! Müsahibimin dediyi bir cümlə isə fikrimdən çıxmır: “Müharibə
arzuların üstündən
xətt çəkir”.
G.MİRMƏMMƏD
Mədəniyyət.- 2019.- 8 may.- S.1;6.