“Beryozka”nın süzən qızları və şən oğlanları

Yəqin ki, bütün dillərdə belədir. Gözəllərin yerişini, duruşunu ən gözəl, ən incə ağaclarla müqayisə edirlər. Azərbaycan dilində yaranmış bədii ədəbiyyat gözəl qızları sərvboylu deyib vəsf edəndə rus xalqı folklorundan ta müasir yazılı ədəbiyyatınadək qadın gözəlliyinin təsvirində beryoza (tozağacı), topol (ağcaqayın) deyərək əzizləyib...

Oktyabrın 11-də Heydər Əliyev Sarayında Rusiyanın dünya şöhrətli “Beryozka” Dövlət Akademik Xoreoqrafiya Ansamblının ilk solo konserti oldu. 71 illik şanlı qastrol və konsert fəaliyyəti ilə dünyanı başdan-başa gəzmiş kollektivin Bakı səfəri Rusiya incəsənət ustalarının Azərbaycanda yaradıcılıq proqramı çərçivəsində gerçəkləşdi.

Konsertdən əvvəl səhnəyə çıxan Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri Mixail Boçarnikov ölkəsinin Mədəniyyət naziri V.R.Medinskinin təbrik məktubunu oxudu. Məktubda deyilirdi ki, Rusiya və Azərbaycan arasında sıx və məhsuldar mədəni dialoq ölkələrimizin mehriban qonşuluq münasibətinə kömək edir və xalqlarımızın bir-birinin mədəniyyətinə marağını sübuta yetirir.

Uzun illər Nadejda Nadejdinanın qadın zərifliyinə ehtiram olaraq yaratdığı və yalnız qadın solistlərdən ibarət “Beryozka” hər zaman slavyan qadınlarının zərifliyini, gözəlliyini təkcə rəqslərin kompozisiyası ilə deyil, həm də səhnə geyimlərinin şuxluğu ilə diqqəti çəkib, rus xalqına xas ən yaxşı keyfiyyətlərin təbliğatçısı olub. Bütün rəqs kollektivləri üçün ən mühüm cəhət sayılan sinxron hərəkət bacarığı, solistlərin zahirən də bir-birinə bənzərliyi məqamlarına gəlincə, “Beryozka” bu xüsusiyyətləri ilə lap əvvəldən seçilib. Dünya İrlandiyanın “River dans”ına, Türkiyənin “Anadolu atəşi”nə bayılmazdan öncə “Beryozka”ya heyran olub. Və “Beryozka” artıq yetmiş ildən çoxdur ki, heyranlığa layiq ifaçılıq mədəniyyətini yaşadır.

Kütləvi rəqsdə səhnəyə gah 16, gah da 20 nəfərlə çıxan ansamblın vizit kartı sayılan “Beryozka”, “Krujeva toxuyanlar”, “Zəng səsi”, “Payız rəqsi”, “Bahar rəqsi”, “Çay” kimi rəqs nömrələrində nizamlı düzülüşləri, hətta ən xırda jestlərin qırılmadan bir-birinə keçidi və sinxronluğu, üzlərindən əskik olmayan xoş təbəssümləri ilə xeyli alqış qazandılar. “Beryozka” qızlarını digər rəqs kollektivlərindən fərqləndirən, salondan sanki döşəmə üzərində üzmək təəssüratı yaradan səhnə hərəkəti bir vaxtlar N.Nadejdinanın qoyduğu səhnə hərəkəti qaydasından fərqlənmirdi. Ağır şal parçadan tikilmiş sarafanlar solistlərin çəkmələrinin dabanlarını da tam örtdüyü, ifaçıların xırda addımlarını görünməz etdiyi üçün tamaşaçıda səhnədəkilərin sanki fırlanan döşəmə üzərində dayanaraq yerimədiyi təəssüratını yaradır.

Son illərdə “Beryozka”da oğlanlardan ibarət rəqqas qrupu da çıxış etməyə başlayıb. Qarışıq rəqslər ansamblın repertuarında qadın qrupu üçün qurulmuş rəqslər qədər çox olmasa da, Bakıya gətirilən proqramda bu rəqslərə də kifayət qədər yer ayrılmışdı. Maraqlıdır ki, “Beryozka”nın qızlarının rəqsləri nə qədər incə, lirik olsa da, oğlanların çıxışları daha şux və məzəli, çevik, şərqi slavyan xalq rəqslərinə məxsus akrobatik rəqs elementləri ilə zəngin idi. “Zarafatcıllar”, “Arabaçılar”, “Ağcaqanad” kimi rəqsləri ifa edən kişi solistlərin çıxışları salonda rəqslə bağlı ən müxtəlif zövq sahiblərinin ruhunu oxşadı. İsti-soyuq su ilə yuyunmaq vücuda necə gümrahlıq gətirirsə, lirik rəqslərlə çevik, iti hərəkətli, şən ovqatlı rəqslərin növbələşməsi də eyni tərzdə ruhu təzələyirdi.

“Xoxloma skamyası”, “Subaylar” məzəli rəqslərində isə ansamblın daha gənc solistləri çıxış edirdi. Təbii ki, iti ritm, çeviklik tələb edən hərəkətlərin bol olduğu nömrələrin ifası üçün gənclik ruhu azdır, gərək vücudun da cavan ola.

Kollektivin təqdim etdiyi, əsl Volqaboyu şəhərlərinə xas yarmarka ovqatı oyadan “Petruşka”ya isə rəqs nömrəsi demək günah olar. “Beryozka” onu xoreoqrafik səhnə kimi təqdim etsə də, təxminən on dəqiqə davam edən bu səhnə məzmunca bitkin, süjetli, bir neçə parlaq qəhrəmanı olan kiçik folklor baleti nümunəsi idi. Zatən, “Beryozka”nın bütün rəqsləri xoreoqrafik həllinə görə milli və klassik rəqs elementlərinin qovuşuğudur. 1979-cu ildən “Berjozka”nın bədii rəhbəri olan Mira Kolsova müəllimi Nadejda Nadejdinanın bu dəst-xəttini davam etdirir və rus səhnə rəqsi sənətinin ruhunu yaşadır.

“Petruşka”nın tamamında digər rəqs nömrələrində çıxış edən bütün solistlər səhnəyə çıxınca anladıq ki, saat yarımdan artıq bir müddətdə zövq aldığımız konsert proqramı başa çatmaqdadır. “Beryozka”nın Bakı konserti bitmək üzrədir. Məşhur “Kalinka” mahnısının melodiyasına qurulmuş rəqs zövqlü tamaşaçıların ifaçılara minnətdarlıq, yüksək sənətə heyranlıq ritmli son və sürəkli alqışlarına bələndi.

Beləcə, o gün hər kəs mükəmməl sənətlə ünsiyyətin uzun müddət tükənməyəcək təəssüratını özüylə apardı.

Bir müdrik insan deyib ki, bir xalqı tanımaq üçün onun haqqında cild-cild kitab oxumaqdansa, rəqslərinə tamaşa etmək kifayətdir. Həmin müdrik çox insansevər biri imiş. Çünki milli rəqs sənəti ifadəsi mənsub olduğu millətin, xalqın ən yaxşı cəhətlərinin, ən xeyirxah hisslərinin nümayişidir.

GÜLCAHAN

Mədəbiyyət.-2019.- 16 oktyabr.- S.1;5.