Ziyalı məsuliyyəti, vətəndaş qeyrəti
Aydın Məmmədovun -75
Əslində, insanın ömrü uzun, ya qısalığı
ilə deyil, qismətinə yazılan bu zaman kəsiyini
necə yaşamaqla ölçülür. Bəxti illər
bolluğu sarıdan gətirənlər də
olur, qısa ömründə yaxşı
ad-san qazanıb yaddaqalan
əməllərlə ədəbiləşənlər
də.
“Mənim bəxtim
nağıllarda olduğu
kimi, həmişə
üçdən gətirib”
deyən görkəmli
dilçi, türkoloq
alim, ictimai-siyasi xadim Aydın Məmmədov (1944-1991) ikinci
kateqoriyaya aid şanslılardan
idi.
47 ilə sığdırdığı
elmi irfan aydınlığı, siyasət,
meydan öncüllüyü
onu əbədi xatırlanacaq ölümsüzlər
mərtəbəsində qərarlaşdırdı. Çünki
o, yönünü çevirdiyi
bütün sahələrdə
professionallığını ortaya qoyur, örnəyə
çevrilirdi...
Qışın buz yağdırdığı
məqamlarda (16 yanvar)
Şəkinin Kiş kəndində dünyaya göz açan Aydın Məmmədov hərarətli ömür
yaşadı. Bu hərarət
xalqın sabahlarını
işığa qərq
etməyə, elmli, mədəni, mütərəqqi
dünyagörüşlü nəsillər yetişdirməyə
yaradı. Qonşu Oxud
kənd orta məktəbini qızıl
medalla bitirmişdi.
Azərbaycan (indiki Bakı)
Dövlət Universitetinin
Filologiya fakültəsində
təhsil almış,
SSRİ EA-nın Dilçilik
İnstitutunun Türk
dilləri bölümünün
aspiranturasında oxumuşdu.
Orta məktəbdə müəllim
olmuş, sonralar elm meydanında bilik və qızıldan qiymətli ideallarını
xalqın gələcəyi
naminə xərcləməyə
başlamışdı. Fəaliyyət istiqamətləri genişlənməkdə, məsuliyyət
və zəhməti sayəsində qazandığı
şöhrəti isə
artmaqda idi.
Aydın Məmmədov həqiqi alimlərdən idi. Elm adamı olmağın məsuliyyətini dərindən
dərk edirdi. O,
yurdumuza göz dikən yağılara tutarlı cavab verir, Azərbaycan türklərinin bu torpaqların əbədi-əzəli
sakinləri olduğunu
elmi əsaslarla sübuta yetirirdi. İstər ittifaq miqyaslı “Sovetskaya turkoloqiya” jurnalının
redaktor müavini, istərsə də Bakıdakı Bədii Tərcümə Mərkəzinin
rəhbəri kimi
SSRİ-nin və bütövlükdə bütün
dünya türklərinin
bir-birini daha yaxından tanıması,
onların doğmalaşması
üçün misilsiz
işlər görürdü.
Tələbə yoldaşı və
dostu, türkoloq Tofiq Məlikli Aydın Məmmədovla bağlı xatirələrində
yazır: “Moskvada oxuduğumuz illərdə
biz Aydınla ayrılmaz
dost olmuşduq... O, olduqca
səmimi, sədaqətli,
mehriban, hər şəkili kimi məzəli lətifələri
bitib-tükənməyən bir insan idi.
Aspirantlar axşamlar bir araya gələr,
gördüyümüz işlərimizdən,
siyasi vəziyyətdən,
vətənlə bağlı
eşitdiklərimizdən söhbət
açardıq...1988-ci ildə
“Kitabi-Dədə Qorqud”a həsr olunmuş ilk sovet-türk kollokviumunun Bakıda uğurla keçirilməsində
Aydının böyük
rolu olmuşdu”.
Ömrünün təxminən son on ilini bütünlüklə ictimai-siyasi
hadisələrə həsr
edən Aydın Məmmədov 1988-ci ilin fevralından başlayan Azərbaycan xalq hərəkatının ön
sıralarında dayanırdı. Ayıq siyasətçi,
demokratik fikirli ziyalı kimi baş verən hadisələrə özünəməxsus
baxışı və
təsir imkanları vardı. Onu fərqli problemlərlə
üzləşən insanların
yanında görmək
olardı. Güclü məntiqi,
alovlu nitqi ilə on minlərlə insanı arxasınca aparmağı bacarırdı.
1990-cı ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin
deputatı seçilmişdi.
Milli birlik yaratmaq, azadlıq və demokratiya uğrunda hərəkatın konturlarını
müəyyənləşdirmək istiqamətində mühüm
işlər görürdü.
Bədnam ermənilərin
Qarabağa sahiblənmək
üçün meydana
çıxdığı zaman o, Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin sədr müavini idi...
1991-ci ilin aprelində “həmişə üçdən
gətirən bəxti”
bu dəfə sanki “ayağını dirəmişdi”, ömür
yoluna keçilməz
bir daş qoymuşdu...
Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı Aydın
Məmmədovun həyatdan
vaxtsız gedişinə
aşağıdakı misralarla
ağı deyirdi:
Yarıldı yerin köksü-əbədiyyət
qapısı,
Qəbristanlıq yolları dolub-daşdı
adamla.
Ağ kəfənə çiləndi
ağ buludun
göz yaşı
Baharın ilk yağışı...
cəmi beş-altı damla!
Yaşıla çalan gözlər,
gizli qəm burulğanı,
Ölümün o üzündən yenə
bizi salamlar!
Deyirlər ki, millətimiz
göyərəcək içindən
Suyunu Tanrı versə -
cəmi beş-altı damla...
Yaşasaydı, 75 yaşını qeyd
edəcəkdik... Aydın
Məmmədov vətəndaş
qeyrəti, alim zəkası ilə yaddaşlarda əbədi yaşayacaq...
Aynurə ƏLİYEVA
Mədəniyyət.- 2019.- 18
yanvar.- S.1;6.